مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت سیاسی


۲۱.

بررسی عرصه ها و حوزه ها و وظایف حوزه، روحانیت و دولت در تربیت سیاسی از دیدگاه شهید صدر

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ ویژه علوم سیاسی 165 - 190

کلیدواژه‌ها: سید محمدباقر صدر تربیت سیاسی حوزه و روحانیت دولت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۳۳۵
تربیت سیاسی، عنصری مهم در پویایی جامعه و عاملی مهم برای کنش گری مثبت افراد، مجریان و تئوریزه کنندگانی است که باید از جایگاه خود برای عمل به وظیفه عمل کنند. عرصه ها و مجریان تربیت سیاسی دو محور موردبحث در این مقاله هستند که از منظر شهید سید محمدباقر صدر بررسی شده است. ازآنجایی که عرصه و حوزه های تربیت سیاسی چندان روشن نیست و بازتعریف نشده است بنابراین در این بخش دو عنصر مرجعیت صالحه و ایجاد حزب به عنوان محورهای مهم و کلیدی موردبررسی قرارگرفته اند. در بخش مربوط به نهادهای متولی تربیت سیاسی، شهید صدر حوزه و روحانیت را با رویکرد دنیا نگری و تکلیف گرایی و علم آموزی هدفمند، مسئول هدایت سیاسی جامعه تلقی می کند که وظیفه دارند برخلاف آنچه استعمار می خواهد، مدیریت سیاسی جامعه را بر اساس آموزه های دینی اجرا کنند. وی با تأکید بر این مطلب که دولت، مظهر و نشانه والای وحدت سیاسی در میان جامعه انسانی است، تلاش برای جامعه پذیری سیاسی و مشارکت سیاسی را از وظایف دولت برمی شمارد که این هر دو از وظایف دولت در امر تربیت سیاسی محسوب می شوند. روش این تحقیق بر اساس دو علت از مجموعه علل اربعه - علت صوری و علت فاعلی - است که به ترتیب عرصه های تربیت سیاسی و کار ویژه حوزه و روحانیت و دولت را در تربیت سیاسی بررسی می کند. حوزه و روحانیت ازآن جهت که تبلیغ اسلام باید همه عرصه های زندگی - ازجمله سیاست - را در برگیرد و دولت از جهتی که استحقاق سیاسی و مدیریت عالی سیاسی اسلام را دارا است، در تربیت سیاسی جامعه نقش ویژه ای دارند.
۲۲.

تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم با رویکرد تدبر سوره ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ 223 - 242

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی قرآن کریم تدبر سوره ای سوره محمد (ص) سوره فتح سوره حجرات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۳۷۲
هدف پژوهش حاضر، بررسی تربیت سیاسی از منظر سوره های «محمد (ص)»، «فتح» و «حجرات» با رویکرد تدبر سوره ای در قالب مبانی، اهداف، اصول و روش ها بود. پژوهش از نوع کیفی و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به شیوه تحلیل محتوا انجام شد. روش نمونه گیری بصورت هدفمند و گردآوری اطلاعات به شیوه اسنادی بود. یافته های پژوهش بیانگر آن است که مبانی تربیت سیاسی در قرآن شامل قادر بودن خداوند متعال بر انتقام گیری از کافران، مالکیت خداوند بر آسمان ها و زمین و اخوت و برادری مؤمنان نسبت به یکدیگر است. از اهداف تربیت سیاسی براساس یافته های پژوهش نیز می توان به قتال با بازدارندگان از راه خدا در جبهه کفر، پذیرش حکم امام و همچنین وحدت جامعه ایمانی پشت سر امام اشاره کرد. درهمین راستا، اصول تربیت سیاسی مشتمل بر تبیین دستور قتال با کفار، ضرورت رسواسازی مخالفان قتال و مدعیان خیرخواهی، تأکید بر اعتماد به تصمیمات امام، روشنگری و برخورد در قبال پیمان شکنان، تأکید بر پیروی از امام و روشنگری و برخورد با مدعیان اداره جامعه است. در زمینه روش های تربیت سیاسی نیز توبیخ ناظر به تدبر در قرآن، فرصت سازی جبرانگر و پرسشگری مقایسه ای احصاء گردید.
۲۳.

بررسی میزان اثربخشی نظام آموزش و پرورش در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان از دید دانشجویان دانشگاه فرهنگیان

نویسنده:
منبع: آموزش پژوهی دوره سوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۹) 9 - 27

کلیدواژه‌ها: آموزش و پرورش تربیت سیاسی تربیت اجتماعی دانشگاه فرهنگیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۶۶
از آنجا که آموزش و پرورش به عنوان مهمترین نهاد تعلیم و تربیت رسمی عمومی، متولی اصلی فرآیند تعلیم و تربیت در همه ابعاد و ساحت های تعلیم و تربیت در کشور می باشد، لذا در این راستا مطالعه حاضر در نظر دارد، موفقیت نظام آموزش و پرورش را در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان مورد ارزیابی قرار دهد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموختگان آموزش و پرورش استان فارس می باشد که تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی است. برای انتخاب نمونه آماری، تعداد 180 نفر دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس از بین تمامی دانشجویان ورودی 93-1392 دانشگاه فرهنگیان استان فارس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی و پایایی آن با روش تحلیل گویه و آلفای کرونباخ محاسبه و مورد تایید قرار گرفت. با تجزیه و تحلیل آماری داده های گردآوری شده نتایج زیر حاصل گردید:1- از دیدگاه دانش آموختگان، نظام آموزش وپرورش در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان موفق نبوده است.2- بین دیدگاه دانشجویان رشته های علوم تربیتی و علوم پایه دانشگاه فرهنگیان تفاوت معناداری وجود دارد.3- بین دیدگاه دانشجویان پسر و دختر در مورد میزان موفقیت نظام آموزش و پرورش در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان اختلاف معناداری نشان داده نشد.
۲۴.

اصول و مبانی تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: تربیت پاسدار انقلاب اسلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 1-23

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت سیاسی قرآن کریم انسان شناسی معرفت شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۲۳۱۲
تربیت سیاسی از جمله مهم ترین جنبه های تربیتی افراد در جوامع به شمار می رود که با توجه به متأثر شدن افراد در جوامع دینی و اسلامی از آموزه های قرآنی، نیاز است برای دستیابی به مبانی تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم تلاش مضاعفی صورت گیرد. نظام های سیاسی مختلف به شیوه های متفاوت درصدد تحقق این مهم می باشند تا افراد جامعه علاوه بر آگاهی از جایگاه خود به ایفای نقش در نظام سیاسی بپردازند. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی اصول و مبانی تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم است و درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر قرآن کریم اصول و مبانی تربیت سیاسی چگونه موردبررسی و تبیین قرار می گیرند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین اصول و مبانی تربیت سیاسی از منظر قرآن کریم شامل مبانی انسان شناسی، مبانی معرفت شناسی و مبانی هستی شناسی هستند.
۲۵.

بررسی تربیت اجتماعی سیاسی در برنامه درسی رسمی دوره اول متوسطه

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره دوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۶) 115 - 142

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی تربیت اجتماعی برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۳۲۹
هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت مطلوب و موجود در برنامه درسی مطالعات اجتماعی با توجه به دو مؤلفه ی تربیت اجتماعی و سیاسی در دوره اول متوسطه و ارائه الگوی مطلوب است. ماهیت تحقیق توصیفی و پیمایشی و با توجه به هدف تحقیق، کاربردی است. روش پژوهش کیفی (اکتشافی– قیاسی) است. جامعه آماری پژوهش اسناد بالادستی آموزش وپرورش، راهنمای معلم، برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره اول متوسطه است. حجم نمونه به صورت تمام شمار از جامعه آماری به شیوه هدفمند و در دسترس انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها: چک لیست، سیاهه تحلیل محتوا، فیش برداری، فرم مصاحبه با متخصصان و فرم نظرسنجی از آن ها بود. در جریان پژوهش بعد از واکاوی اسناد بالادستی به بررسی محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی پرداخته شده و الگوی مطلوب طراحی شد. به منظور اعتباریابی الگو، فرم نظرسنجی طراحی شد و پس از بررسی روایی سؤالات، پایایی آن ها با استفاده از آلفای کرونباخ 98/0 درصد برآورد گردید. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار spss و آزمون t گروهی استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که این الگو با اعتبار 99 درصد مورد تأیید متخصصان قرار دارد.
۲۶.

تربیت سیاسی در قرآن با تأکید بر اصل حق محوری

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 89-119

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی حق محوری شهادت به حق جهاد هجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
یکی از دغدغه های ساخت جامعه، تربیت سیاسی مردم است که لازمه آن تغیر در بینش، رفتار و انگیزش است. در حقیقت حاکمیتی پیروز است که بتواند مردم را در این سه سطح به رشد برساند. حال اگر بخواهد به هدف خود برسد باید برنامه اول تربیتی خود را بر چه محوری قرار دهد و چه برنامه ای برای تربیت افراد در این زمینه داشته باشد.در این مقاله بر اساس روش کتابخانه ای و رویکرد تحلیلی-توصیفی به این نتیجه حاصل شده است که برای داشتن جامعه عادل در داخل و مقاوم در مقابل جریانات خارجی لازم است ضمن توجه به تربیت سیاسی که از جهت بینشی سطح درک و عقلانیت مردم پرورش داده می شود، از جهت رفتاری افراد خود را مسئول می دانند و در مقابل کوتاهی ها و انحراف سکوت نمی کنند و وضع موجود را به سمت کمال تغییر می دهند و در جهت انگیزشی نیز خود را برای تمدن بزرگ اسلامی در سرتاسر عالم آماده می کنند، حاکمیت همت خود را بر تربیت حق محور قرار دهد و در این راستا دعوت و شهادت به حق، اجتناب از سخن باطل و کذب، عدم سکوت در مقابل ظالم، جهاد و هجرت باید شاخصه های تربیت سیاسی قرار گیرد.
۲۷.

شناسایی عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی دانشجویان: مطالعه موردی دانشگاههای فنی و مهندسی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۹) 259 - 294
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۶۷
تربیت سیاسی فرایندی است که به افزایش مهارتها و قابلیتهای شهروندان برای تأثیرگذاری در سرنوشت سیاسی و اجتماعی خود و جامعه منجر می شود. لذا شناسایی عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی شهروندان حائز اهمیت است. دانشجویان بخش مهمی از شهروندان در زمینه فعالیت سیاسی و اجتماعی به شمار می آیند؛ لذا شناسایی عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی این قشر، اهمیت دارد. مسئله اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی دانشجویان و سنجش میزان تأثیر هر یک از این عوامل بوده است. روش: این پژوهش با روش پیمایش و استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده است. با استفاده از روش نمونه گیری سیستماتیک، از بین دانشگاههای فنی و مهندسی تهران، دو دانشگاه دولتی و دو دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب و تعداد 384 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور مقایسه داده ها، از روش درصدگیری و محاسبه میانگین و برای تعیین تأثیر متغیّرها و تعمیم نتایج به جامعه آماری و سنجش تأثیر متغیّرهای مورد بررسی از آزمون تی استیودنت تک نمونه ای استفاده شده است. یافته ها: عوامل مؤثر بر تربیت سیاسی دانشجویان، شناسایی و میزان تأثیر این عوامل در قالب 10 شاخص سنجیده شده است. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد چهار شاخص خصلتهای فردی، خانواده، رسانه های جمعی و تحولات بین المللی، تأثیر معناداری بر تربیت سیاسی دانشجویان دانشگاههای فنی و مهندسی دارد و سایر شاخصها تأثیر معناداری ندارند.
۲۸.

تربیت سیاسی فطرت محور در اندیشه آیت الله شهید بهشتی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ 93 - 112

کلیدواژه‌ها: سید محمدحسین بهشتی تربیت سیاسی اخلاق عقلانیت آگاهی توحید تزکیه آزادی عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۲۵۲
هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی و اصول تربیت سیاسی در اندیشه آیت الله شهید بهشتی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که گرچه در راهبرد تربیتی آیت الله بهشتی، تربیت انسان و جامعه، مقوله ای صعب محسوب می شود، با این حال انسان همواره نیازمند تربیت و اکتساب مولفه های تربیت سیاسی در مواجهه مطلوب با نظام سیاسی حاکم می باشد. در این منظر، جایگاه اولی و اصیل از آنِ الگوهای بسترساز است، نه قالب ساز. به عبارت دیگر، شهید بهشتی معتقد است تربیت انسان توأم با فرایند آموزش تدریجی، نضج و تعالی می یابد و ادراکات قالبی از تربیت، ناتوان از پرورش متربیان اسلامی است. پذیرش چنین الگویی از تربیت سیاسی، مبتنی بر مبانی و اصول خاصی می باشد که می توان به انگاره های آن در نظریات اجتماعی- سیاسی شهید بهشتی دست یافت. در سازه تربیت سیاسی شهید بهشتی، انسان، موجودی محق و مکلف، به شمار رفته که غایت وی، وصول به حیات ایمانی در دنیا و سعادت اخروی می باشد. در این رویکرد، تربیت سیاسی اسلامی برخلاف الگوهای غربی، با نظر به ابعاد درونی و بیرونی انسان، سه حوزه بینش، نگرش و مهارت های سیاسی شهروندان جامعه اسلامی را تحت الشعاع قرار می دهد.
۲۹.

شناسایی مهارت ها و شایستگی های معلم در آموزش و تربیت اجتماعی و سیاسی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۹) 67 - 94

کلیدواژه‌ها: تربیت اجتماعی تربیت سیاسی معلم دانش آموزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۶۵۳
هدف این پژوهش شناسایی مهارت ها و شایستگی های موردنیاز معلمی در آموزش و تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان است. پژوهشگران در این مطالعه تلاش کردند تا به این پرسش که مهارت ها و شایستگی های موردنیاز معلمی در آموزش و تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان کدم اند؟، پاسخ دهند. برای پاسخ به این پرسش اساسی، از روش بررسی اسنادی در جمع آوری اطلاعات و از روش تحلیلی- تفسیری در تحلیل اطلاعات استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که نظام آموزش وپرورش نقش مهمی در آموزش و تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان دارد. معلم با ایجاد و تقویت مهارت های اجتماعی پایه در دانش آموزان سعی می کند تا با راهنمای عمل قرار دادن اصول تربیت اجتماعی که عبارت اند از؛ وحدت، مسئولیت، عدالت و مشارکت به اهداف تربیت اجتماعی نائل شود. در تربیت سیاسی دانش آموزان نیز انتظار می رود که معلم به مؤلفه های تربیت سیاسی که عبارت اند از؛ آزادی، استقلال، عدالت و دادن آگاهی سیاسی، توجه جدی داشته باشد چراکه تربیت سیاسی منجر به توسعه سیاسی در سطح جامعه می شود که آن نیز به معنای افزایش مشارکت مسئولانه آحاد افراد جامعه در سرنوشت سیاسی خود و جامعه خود خواهد بود.
۳۰.

مبانی و اصول تربیت سیاسی زمامداران در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 315 - 348

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تربیت تربیت سیاسی زمام‌داران اصول و مبانی تربیت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۲۹۹
اهمیت زمامداران بدان حد است که در دین مبین اسلام سعادت یا شقاوت مردم به پیشوای آنها گره می خورد. این جایگاه، اهمیت تربیت زمامداران را می رساند که یکی از ابعاد آن، تربیت سیاسی زمامداران می باشد. از سویی دیگر، خلأ تئوریک و عملکرد نامطلوب زمامداران ضرورت این مسئله را نشان می دهد. بر این اساس پژوهش حاضر با استخراج مبانی و اصول تربیت سیاسی زمامداران در قرآن کریم با روش تفسیر توسعه ای با رویکرد انتقادی می تواند تدوین بعد نظری الگوی تربیت سیاسی زمامداران را تسهیل نماید. یافته های پژوهش بیانگر استخراج مبانی تربیت سیاسی زمامداران از منظر قرآن کریم در ابعاد: خداشناختی، انسان شناختی، ارزش شناختی، هستی شناختی و معرفت شناختی و اصول آن در سه ساحت بینش، گرایش و کنش است. از ترکیب مبانی و اصول به مثابه بُعد نظری الگوی تربیت با عوامل، موانع و روش ها به مثابه بُعد عملی الگوی تربیت و ویژگی های زمامدار مطلوب به مثابه هدف، درنهایت می توان الگوی تربیت سیاسی زمامداران از منظر قرآن کریم را استخراج نمود.
۳۱.

بررسی وضعیت موجود تربیت سیاسی در دوره ی ابتدایی نظام آموزش و پرورش ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال دوم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۸) 784 - 799

کلیدواژه‌ها: نظام آموزش و پرورش ایران دوره ابتدایی تربیت سیاسی وضعیت موجود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۱۹۷
پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود تربیت سیاسی در دوره ی ابتدایی نظام آموزش و پرورش ایران با استفاده از روش پژوهش کیفی به شیوه تحلیل اسنادی با نمونه آماری کتاب راهنمایی کار معلم در دروس، مطالعات اجتماعی، فارسی و هدیه های آسمانی که به شیوه ی هدفمند انتخاب شدند، انجام پذیرفت. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که وضعیت تربیت سیاسی در برنامه درسی دوره ابتدایی چندان مطلوب نیست. اهداف مربوطه بیشتر ناظر بر بعد شناختی و عاطفی است و به بعد رفتاری یا مهارتی مورد غفلت واقع شده است. محتوای برنامه درسی نیز نتوانسته است فرصت مناسبی برای تربیت سیاسی کودکان مبتنی بر اندیشه مردم سالاری دینی فراهم آورد و نیاز به بازنگری اساسی و جدی دارد. گرچه روشهای آموزش و ارزشیابی پیشنهادی به نظر یادگیرنده محور و فعال هستند، لیکن با توجه به کاستی و ضعف محتوای آموزشی نمی تواند چندان موثر باشد. از سوی دیگر به نظر می رسد بین برنامه درسی تعلیمات اجتماعی، فارسی و هدیه های آسمانی از منظر تربیت سیاسی هماهنگی وجود ندارد. کلید واژه ها: نظام آموزش و پرورش ایران، دوره ابتدایی، تربیت سیاسی، وضعیت موجود
۳۲.

تربیت سیاسی درسیره امام رضا(ع)؛ الگویی برای بصیرت افزایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۸ 105 - 137

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تربیت سیاست تربیت سیاسی اندیشه سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۳۲۹
تربیت سیاسی ازجمله مفاهیمی است که در شکل دهی چهارچوب های حکومت اسلامی و مشخص سازی نوع کنش جامعه و بصیرت افزایی اسلامی نقش اساسی دارد. تربیت سیاسی فرایندی است که از امور غیرسیاسی آغاز می شود و بعد از آن به حوزه های بسیط تری سوق پیدا می کند. در اندیشه اسلامی و الگوی های رفتاری ائمه اطهار(ع) تربیت سیاسی اجتماعی انسان و جامعه همواره از اهمیت والایی برخوردار بوده است. امامان معصوم از طریق تربیت اجتماعی و سیاسی همواره به تبیین معارف دینی در حوزه های فردی و حکومتی پرداخته و به تربیت انسان های تراز فرهنگ و هویت اسلامی اقدام کرده اند. در اندیشه سیاسی امام رضا(ع) اساساً مفهوم تربیت سیاسی در ارتباط با توانمند سازی جامعه مسلمین به منظور آگاه سازی و ارتقای سطح بینش آنان برای فهم روند های موجود است. سوال اصلی پژوهش این است که تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری امام رضا(ع) چگونه است؟ بر اساس یافته های پژوهش در الگوی رفتاری امام رضا(ع) تربیت سیاسی اساساً به معنای خود آگاهی اجتماعی و برقراری انسجام سیاسی اجتماعی و دارای مولفه ها و ویژگی های خاص خود است، به طوری که حق مداری، عدالت، آزادی بیان، تکریم و احترام، مخاطب شناسی و آگاهی به زمانه از مهم ترین ویژگی های تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری ایشان است. بر این مبنا روش پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی است که با بهره گیری از روایات و سیره رضوی به تبیین تربیت سیاسی در اندیشه و الگوی رفتاری امام رضا(ع) می پردازد.
۳۳.

تربیت یافتگی سیاسی در اندیشه و سیره آیت الله مهدوی کنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 39 - 61

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی تربیت اسلامی آیت الله مهدوی کنی انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۷۶
تربیت سیاسی ازجمله ساحت های تربیتی ای است که در نظام آموزشی معطوف به جامعه سازی بدان پرداخته می شود. درپی بررسی اندیشه و سیره سیاستمداران که دارای شاخصه هایی قابل قبول ازحیث اعتقادی و اخلاقی هستند، می توان به مؤلفه هایی از تربیت سیاسی دست یافت که علاوه بر اعتبار، قابلیت به کارگیری دارند و به واقعیت نزدیک هستند؛ بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسی مؤلفه های تربیت یافتگی سیاسی مبتنی بر اندیشه و سیره آیت الله مهدوی کنی بوده است. با توجه به وجود منابع مکتوب مناسب در این زمینه، با استفاده از شیوه نمونه گیری هدفمند، مرتبط ترین آثار مکتوب برجای مانده از آیت الله مهدوی کنی، مشتمل بر مباحث تربیت سیاسی انتخاب و پس از پایش اولیه، پیکره اصلی داده ها فراهم شد. در نمونه های انتخابی، کتاب های تألیفی آیت الله مهدوی کنی، کتاب های نگاشته شده درباره ایشان، مصاحبه ها و تاریخ شفاهی تدوین شده قرار دارند. با انتخاب روش تحلیل مضمون، ضمن مطالعه اسناد و تدوین فیش های مطالعه به عنوان واحد تحلیل، با بهره گیری از وجوه مشترک موجود میان مضامین، درنهایت، چهار مفهوم کلی بدین شرح به دست آمد: شرع محوری با سه مضمون التزام به ادای تکلیف، پایبندی به اصل ولایت فقیه و رعایت حق الناس؛ اخلاق مداری با چهار مضمون اعتدال پایدار، جذب حداکثری، اخلاص در سیاست ورزی و نتیجه محوری به جای نیت خوانی؛ قانونمندی با سه مضمون اجتناب از قانون شکنی، عمل کردن برمبنای قانون و جلوگیری از بی قانونی؛ انقلابی بودن با چهار مضمونِ داشتنِ شمّ سیاسی، جرئت و جسارت انقلابی، قاطعیت در اجرا و خدمت کردن به مردم. یافته های این پژوهش نشان می دهد الگوهای ظاهرشده بین مضامین و مفاهیم، متداخل هستند و درامتداد یکدیگر قرار دارند؛ بدین شرح که در اندیشه و سیره عملی موردبررسی، شرع محوری، بنای دیگر مفاهیم است و انقلابی بودن برمبنای قانونمندی و اخلاق مداری، بر پایه های شرع و آموزه های دین مبین اسلام بنا می شود.
۳۴.

فراتحلیلی بر پژوهش های آموزش چندفرهنگی، آموزش شهروندی، تربیت اخلاقی، تربیت سیاسی و تربیت دینی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تدریس پژوهی سال دهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 111 - 88

کلیدواژه‌ها: تربیت چندفرهنگی تربیت شهروندی تربیت سیاسی تربیت اخلاقی تربیت دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۲۳
بر پایه ی نظریه نهادی، پذیرفته شدنِ نظام آموزشی توسط محیط بیرونی تنها در گرو نهادینه کردن ارزش های انسانی- اجتماعی است. پژوهش حاضر بر آن بود تا عملکرد آموزشی و تربیتی مدارس ایران در نهادینه کردن این ارزش ها را مورد ارزیابی قرار دهد. بدین منظور، فراتحلیلی کیفی بر تمامی پژوهش هایی که به بررسی وضعِ موجود نظام آموزشی در نهادینه کردن ارزش های چندفرهنگی، شهروندی، اخلاقی، سیاسی و دینی پرداخته بودند، انجام شد. با تکیه بر تکنیک کاسپ، پژوهش های مورد نظر کنترل کیفی و پالایش شدند و در نهایت، 89 پژوهش به فراتحلیل راه پیدا کردند. یافته ها نشان داد که عملکرد آموزش های مدارس در نهادینه کردن ارزش های انسانی- اجتماعی، ضعیف و ناکارآمد بوده است. از یک سو، آموزش های مدارس توجهی ناکافی و نامناسب به این ارزش ها داشته اند. از دیگرسو، رویکردی که در آموزش این ارزش ها در پیش گرفته شده است، رویکردی غیرفعال، مکانیک و محافظه کارانه بوده است که به یادگیری ژرفی در دانش-آموزان نمی انجامد. این مساله سبب شده که دانش آموزان تنها در سطح مفهوم با این ارزش ها آشنایی پیدا کنند و گرایشی راستین و پایدار در آن ها برای حرکت و روآوردن به این ارزش ها ایجاد نشود. در نهایت، تنها اهرم های فشار محیط بیرونی برای گذار به گونه گون شدن مدارس است که می تواند بستری برای نهادینه کردن ارزش های انسانی- اجتماعی فراهم کند که خود نیز نیازمند هموار و همتراز شدن ساختار اجتماعی جامعه است.
۳۵.

کاوش پدیدارشناختی بر شایستگی های پایه آموزگاران برای تحقق ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی و سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 29 - 48

کلیدواژه‌ها: شایستگی پایه تربیت اجتماعی تربیت سیاسی آموزگاران سند تحول بنیادین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۲۲۰
هدف پژوهش حاضر، شناسایی شایستگی های پایه آموزگاران برای تحقق ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی در سند تحول بود. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش استفاده شده، پدیدارشناختی است. مشارکت کنندگان پژوهش را مدرسان مراکز تربیت معلم، اعضای هیئت علمی گروه علوم اجتماعی، علوم سیاسی و علوم تربیتی دانشگاه های اصفهان و یزد تشکیل دادند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند از نوع گلوله برفی است. به گونه ای که 30 نفر تا رسیدن به اشباع داده ها با مصاحبه نیمه ساختار یافته در پژوهش شرکت داده شدند. اعتبار پذیری کدگذاری های انجام شده از روش بازبینی اعضا و بررسی همکار صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد شایستگی های پایه آموزگاران در تربیت اجتماعی و سیاسی شامل دانش اجتماعی و سیاسی (سواد اجتماعی و سواد سیاسی)، بینش اجتماعی و سیاسی (ارزش ها و تمایل های فردی، ارزش ها و تمایل های جمعی، ارزش های وطنی و فراوطنی) و رفتار اجتماعی و سیاسی (عاملیت فردی، عاملیت جمعی و عاملیت سیاسی) است. بر اساس نتایج پژوهش توصیه می شود، این شایستیگی ها به مثابه راهنمای عمل برای طراحی و برنامه ریزی برنامه های تربیت معلم و آموزش های ضمن خدمت آموزگاران استفاده تا بستر اندیشه و عمل بر اساس سند تحول در میان آموزگاران فراهم شود.
۳۶.

دولت، انسان و تربیت در اندیشه سیاسی یاسپرس؛ (رویکردی وجودشناسانه به دولتِ مدرن)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و پنجم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۹ 91 - 112
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۵۳
بررسی تاریخی دولت مدرن نشان می دهد که این نظام، موجب شکل گیری یک نوع ثبات سیاسی- اجتماعی در جوامع غربی شده است؛ با این حال برخی متفکران اگزیستانس همچون کارل یاسپرس، نقدهایی به مبانی مدرنیسم و در ادامه به دولت مدرن دارند. یاسپرس بر این باور است که دولتِ برآمده از مدرنیته سیاسی به دلیل غلبه ی تکنیک، عدم واقع بینی، برداشت های سویه دار از وضعیت انسان و در نهایت عدم توانایی در ایجاد ارتباط صحیح بین انسان ها، موجبات شکل گیری یک سیاست توده ای و در ادامه، باعث کاهش استقلال و آزادی واقعی انسان شده است. از این رو وی در تلاش است تا با نقد صحیح این نظام سیاسی، زمینه ی نقش آفرینی بیش تر انسان ها را فراهم آورد. سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که مهم ترین نقدهای یاسپرس به مبانی مدرنیسم و دولت مدرن کدام بوده و راهکار یاسپرس در کاهش اثرات منفی آن چیست؟ در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، نشان داده شده است که در اندیشه ی سیاسی یاسپرس، دو مولفه ی فهم تاریخی و عقلانیتِ خودآگاه انسان ها، در برابر موانع رشد فرد و جامعه اثرگذار بوده و دولت با استفاده از چنین ابزارهایی، البته با استفاده از یک سیر تربیتی صحیح سیاسی، قادر خواهد بود مخاطرات جامعه ی توده ای مدرن را به حداقل برساند.
۳۷.

تبیین فلسفی- کلامی اندیشه های سیاسی نو معتزله و فلاسفه نوصدرایی به منظور ارائه چارچوب نظری تربیت سیاسی در جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۲ 113 - 142
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۴۶
در این پژوهش به منظور «تبیین فلسفی کلامی اندیشه های سیاسی نو معتزله و فلاسفه نوصدرایی به منظور ارائه چارچوب نظری تربیت سیاسی در جهان اسلام با روش تحلیل اسنادی، تحلیل مفهوم مفهومی و استنتاج پیش رونده با بررسی آثار محمدعبده و فضل الرحمن ملک از نومعتزله و نیز امام خمینی و علامه طباطبایی از فلاسفه نوصدرایی، 11مبنای هستی شناسی مشترک،13 مبنای انسان شناسی مشترک،6 مبنایی معرفت شناسی مشترک، و5 مبنای ارزش شناسی مشترک درتربیت سیاسی از دیدگاه اندیشمندان دو نحله نومعتزله ونوصدرایی استخراج و تدوین شده است. همچنین18 مولفه مشترک تربیت سیاسی در چهار دسته مولفه های: ناظر به هدف، زمینه ساز، ناظر به زیست اجتماعی، و ناظر به سلوک شخصی در تربیت سیاسی برای جهان اسلام احصاء و تدوین گردید. و تایید شد علیرغم برخی اختلاف ها، اندیشه های اندیشمندان نومعتزله(عبده و فضل الرحمن ملک) و متفکران نوصدرایی(امام خمینی و علامه طباطبایی) در حوزه تربیت سیاسی اسلامی در ذات خود واجد همسویی های لازم برای تدوین نظام تربیت سیاسی مشترک هستند، که اگر در دستور کار ممالک اسلامی واقع شوداز اختلافات و تعارضات ظاهری خواهدکاست و همسوویی و وحدت نظر و عمل قابل توجهی در اتحاد ملل مسلمان برای نیل به پیشرفت و توسعه خواهد داشت.
۳۸.

مؤلفه های تربیت سیاسی در اندیشه سیدمحمدباقر صدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
در هر جامعه ای بسته به نوع رویکرد دولت، از دیکتاوری تا دموکراتیک و مردم سالاری دینی، تعیین اهداف تربیت سیاسی در طیفی از جامعه پذیری تا تربیت و پرورش امتداد پیدا می کند و خروجی آن، متناسب با رویکرد مختار، افرادی هستند مطیع ارزش های جامعه و منفعل در برابر اصلاح و بهبود، یا انسان هایی هستند رشدیافته که می توانند توسعه دهنده ارزش های جامعه باشند. در حکومت اسلامی که هدایت انسان ها طبق دستور الهی را سرلوحه اهدافش قرار داده، تربیت سیاسی بر مؤلفه های متفاوتی از سایر انواع حکومت تأکید دارد. پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی در پی یافتن این مؤلفه ها از منظر سیدمحمدباقر صدر است. نمونه آماری، تعدادی از آثار دست اول شهید صدر است که اندیشه سیاسی او در موضوعات مرتبط با ساخت تمدن اسلامی را در برگرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های تربیت سیاسی از منظر صدر در پنج دسته کلی قابل ارائه است: هدف، زمینه سازها، همراهان، آموختنی ها و مراقبتی ها. هرکدام از این مؤلفه ها نیز حاوی چندین زیرمقوله مرتبط است.
۳۹.

تربیت سیاسی در حوزه آموزش و پرورش از دیدگاه امامین انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 47 - 70

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاسی امام خمینی کنش گفتاری هرمنوتیک آیت الله خامنه ای آموزش و پرورش دانش آموزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۷۰
هدف پژوهش حاضر بررسی واژه تربیت سیاسی به عنوان کنش گفتاری- هرمنوتیکی در اندیشه امام خمینی و آیت الله خامنه ای در حوزه آموزش و پرورش با تأکید بر نقش معلم بود. بدون شک کنش گفتاری با هدف تغییر در عرصه عمل، ایراد می شود و زمینه ها و شرایط متفاوت در جهت گیری واژگان تأثیرگذار هستند. روش پژوهش، نظریه کنش گفتاری و به تبع آن هرمنوتیک اسکینر (1978) است که درپی نظریات جان سرل (1969)، ویتگنشتاین (1994) و جان آستین (1975) آمده است و بر کشف نیت مؤلف تأکید خاصی دارد. معنای متن در این پژوهش، مفهوم عام آن شامل کتاب، رساله، سخنرانی، نماد و... است. پژوهش حاضر از یک طرف می تواند ابعاد و جنبه های مختلف تربیت سیاسی را برای دانش آموزان و دانشجو- معلمان روشن سازد و از سوی دیگر به متولیان نظام آموزشی در برنامه ریزی های آموزشی- پرورشی کشور کمک نماید. یافته ها نشان داد که کنش گفتاری امام خمینی در مفهوم تربیت سیاسی، با توجه به شرایط روز و مبانی دینی اسلامی اتخاذ گردید و واژگان همراه با آن یعنی مبارزه، علم با معنویت، توحیدمحوری، مؤمن و متدین، انقلابی بودن، و استقلال ارائه شدند. در کلام مقام معظم رهبری نیز تربیت سیاسی با مقوله های کلان گام دوم انقلاب، تمدن نوین اسلامی، دولت اسلامی، نیروهای مؤمن و انقلابی، مدیریت جهادی، فرهنگ و سیاست، علم و اخلاق پیونده خورده است و به نوعی مسیر انقلاب را در این حوزه مشخص می کند.
۴۰.

تحلیل قرآن بنیان موانع تربیت سیاسی _ اجتماعی از بُعد انحراف های رفتاری و راه حل های آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال ۳ بهار ۱۴۰۲شماره ۱ (پیاپی ۹) 9 - 30

کلیدواژه‌ها: انحرافات رفتاری تربیت سیاسی تربیت اجتماعی راهکارها قرآن و روایات موانع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۷
مسئله تربیت سیاسی _ اجتماعی، ازجمله مسائل حیاتی موردتوجه دین اسلام بوده که از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ اما همواره موانع و آسیب هایی بر سر راه آن بوده اند که این موانع را می توان از ابعاد مختلف انحرافات اعتقادی، اقتصادی، اخلاقی، رفتاری و...موردبررسی قرارداد. یکی از مهم ترین این انحرافات که به عنوان مانع در مقابل تربیت سیاسی _ اجتماعی قرارگرفته، نوع رفتاری آن است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی موانع انحراف های رفتاری در تربیت سیاسی _ اجتماعی و یافتن راه های حل آن از منظر قرآن کریم و روایات بوده است که بر همین اساس بنیادی ترین پرسش این پژوهش ازاین قرار است که «موانع انحراف های رفتاری در تربیت سیاسی _ اجتماعی کدم اند؟ و چه راهکارهایی ازنظر قرآن کریم و روایات برای حل آن ها وجود دارد؟» گردآوری اطلاعات در این نوشتار به شیوه ی کتابخانه ای بوده و پردازش آن ها با روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد که هواپرستی، قساوت و تبعیت از فاسدان و تقلید کورکورانه مهم ترین انحراف های رفتاری بر سر راه تربیت سیاسی_ اجتماعی است. در قرآن کریم و روایات راه هایی مانند بصیرت آفرینی و صداقت رفتار، ایجاد الفت با سخاوت و بخشندگی، حفظ قدرت مبنی بر غیرت و شجاعت و خدمت رسانی به مردم با اجتناب از روحیه جاه طلبی برای کارگزاران حکومتی ارائه شده است.