قدرت رابطه ای

به رغم گسترش حوزه ی مطالعاتی قدرت به عنوان یکی از کلیدی ترین مفاهیم علوم اجتماعی و بویژه در روابط بین الملل ، دامنه ی ابهام در این زمینه کماکان گسترده بوده ؛ و شاید به همین دلیل تعابیر « مجادله آمیز» و « مناقشه انگیز» به عنوان ابتدائی ترین ویژگی های قدرت مورد توجه اکثریت تحلیلگران قرار داشته است. شرایط یاد شده از ابعاد مختلف قابل تأمل است ؛ بخصوص از بعد برداشت های گوناگونی که نسبت به ماهیت، کار کرد و عناصر سازنده ی این مقوله و نیز چگونگی پیوند بخشی میان دو جزء محوری آن یعنی« منابع» و «کنترل آثار و نتایج» ، شکل گرفته. در هر صورت، بر مبنای این مفروض که هر نوع برداشت از قدرت ، تأثیر مستقیمی در فرایند« مفهومی سازی سیاست جهانی » داشته؛ در این نوشتار جهت گیری تحلیلی بر چگونگی اثربخشی « برداشت رابطه ای » به عنوان رویکردی چند بعدی و مولد، بر مطالعات بین المللی قدرت تمرکز دارد. پرسش اصلی اینکه : در چارچوب روند تحول پذیری ادبیات بین المللی-قدرت« برداشت رابطه محور» چگونه تأثیر گذار بوده است؟در پاسخ ، فرضیه ی مورد نظر عبارتست از اینکه: در چار چوب ادبیات بین-المللی قدرت، برداشت «رابطه محور»(قدرت به) زمینه ی شکل گیری و تقویت نگرشی چند بعدی به قدرت را در قالب رویکردهای «گونه شناسی چهار وجهی» ، « نظم های جهانی و تمدن ها» و « حکمرانی جهانی» فراهم آورده است. روش پژوهش مورد نظر نیز توضیحی – تبیینی است.

نظام بین الملل به عنوان یک شبکه با رابطه در هم آمیخته و بستر تحول مفهوم قدرت و شکل گیری آن بین بازیگران متکثر است. این شبکه یکپارچه نبوده و تعارض منافع در آن منتج به شبکه های متنوع شده است. در عین مفروض قرار گرفتن این موضوع که همه بازیگران در عرصه روابط بین الملل در فرآیند دومینویی نامتجانس قرار دارند، باید اذعان داشت قدرت رابطه ای یک فرآیند دوسویه است و می تواند به شکل گیری و همبستگی متوازن و یا نامتوازن شبکه های اعتمادسازی منجر  شود که نتیجه آن وابستگی متقابل متقارن و یا نامتقارن خواهد بود. قدرت توانایی سازماندهی روابط برای حفظ فرایند هم توانمندی است. در همین راستا تعامل یا تعارض میان ساختار و کارگزار به عنوان مشخصه اصلی در قدرت رابطه ای اهمیت می یابد که نتیجه آن اعتمادسازی یا بی اعتمادی در درون شبکه اعتماد است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که چگونه قدرت رابطه ای، منجر به اعتمادسازی در روابط بین بازیگران در عرصه بین المللی می شود؟ در پاسخ به این سوال، پژوهش به این نتیجه رسید که قدرت رابطه ای با تأکید بر عوامل اشتراک پذیری، مبادله پذیری، تعامل متقابلِ فعّالِ ساختار و کارگزار بر اعتمادسازی تأثیر گذاشته و منجر به افزایش اعتماد بین بازیگران در درون شبکه اعتماد می شود. این پژوهش بر مبنای منابع کتابخانه ای انجام شده است و روش پژوهش تبیینی- تکوینی است.