گسل ها

حوضه آبریز درپرچین ، یکی از زیر حوضه های رودخانه بیدواز در شمال شرقی ایران است که ریخت ظاهری، پرتگاه های گسلی و واریزه های موجود در آن نشان دهنده تأثیر ساختارهای تکتونیکی از جمله گسل ها در آن می باشد. به دلیل مجاورت با مناطق مسکونی ، نزدیکی به سد بیدواز اسفراین و آمایش حوضه ای اطلاع از تأثیر گسل ها در این حوضه، یک ضرورت محسوب می شود. به همین منظور با استفاده از شاخص های مورفوتکتونیکی مرتبط با موضوع یعنی ، نیمرخ طولی و لگاریتمی، شاخص های vf، AF، s و ضریب گراویلیوس تأثیر گسل ها در این حوضه بررسی شد. مقایسه نیمرخ طولی و لگاریتمی نشان داد در بیشتر قسمت های این حوضه نیمرخ طولی بالاتر از نیمرخ لگاریتمی قرار می گیرد که نشانه عدم تعادل می باشد که این عدم تعادل با جهت، حرکت و فعالیّت گسل ها ارتباط نزدیکی دارد. شاخص vf در 19 ایستگاه اندازه گیری و متوسط آن عدد 0.7859 حاصل شد بنابراین، بر اساس این شاخص گسل های این حوضه فعال ودر اثر فعالیّت آنها دره های آن تنگ و ریخت ظاهری آنها v شکل شده است. بررسی نتایج شاخص AF نشان داد فشار وارده از سوی گسل ها سبب فشردگی قسمت راست این حوضه شده است. همچنین نتایج ضریب گراولیوس مشخص نمود این حوضه با تأثیر پذیری از گسل ها در جهت شمال غربی- جنوب شرقی کشیدگی پیدا نموده است. مطالعات پیمایشی مشخص نمود آندسته از گسل های این حوضه که عمود بر مسیر دره ها کشیده شده اند اشکال متنوع کارستی مانند کارن ها، دولین و دره های کارستی را در این حوضه بوجود آورده اند.

زمینه و هدف: در این پژوهش به ارزیابی توان ها و پتانسیل های ژئوتوریستی شهرستان نیر واقع در استان اردبیل پرداخته شد. این شهرستان به دلیل قرارگیری در دامنه های سبلان و بزقوش از توان های ژئوتوریستی بالایی برخوردار است. توسعه صنعت ژئوتوریسم در سطح این شهرستان می تواند محرک توسعه پایدار اقتصادی منطقه باشد. هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل پتانسیل های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان نیر در استان اردبیل است.روش شناسی: در سطح شهرستان نیر دو محور ژئوتوریستی بولاغلار، صائین است. در پژوهش حاضر توان های ژئوتوریستی محورهای مذکور با استفاده از دو مدل کوبالیکوا، فیولت مورد ارزیابی قرار گرفت. مدل های مذکور دارای شاخص های متعددی بوده که علاوه بر جنبه های زمین شناسی- ژئومورفولوژی، فاکتورهای دیگری مانند آثار فرهنگی- تاریخی، دسترسی ها، مدیریت و آسیب پذیری را نیز مورد توجه قرار می دهند. یافته ها و نتایج: ارزیابی محورهای ژئوتوریستی با استفاده از مدل های مذکور نشان داد که منطقه بولاغلار به دلایل متعدد از توان های ژئوتوریستی بالاتری برخوردار می باشد. در این زمینه می توان به تنوع ژئومورفولوژیکی (ژئودایورسیتی)، وجود چشمه های آبگرم متعدد، طبیعت زیبا و سرسبز، مجاورت با رودخانه نیرچای و بالیخلوچای، نزدیکی به شهر نیر، دسترسی راحت تر، وجود آثار فرهنگی- تاریخی، نمایش سنت های محلی به واسطه برگزاری جشنواره های متعدد، دسترسی مطلوب به دامنه های سبلان و موارد مشابه اشاره نمود. به همین دلیل در رابطه با اکثر شاخص های مدل های مورد استفاده، منطقه بولاغلار امتیازهای بالاتری را کسب نمود. با توجه به نتایج مدل ها می توان گفت که دو چالش اساسی شامل فقدان اقدامات حفاظتی و محدود بودن زیرساخت ها و امکانات خدماتی- رفاهی جزو مهم ترین موانع توسعه صنعت زمین گردشگری در سطح شهرستان نیر می باشند. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که توسعه گردشگری و زمین گردشگری شهرستان نیر عموما تک بعدی بوده و جنبه های متعدد ژئوتوریسم مانند ارزش های علمی، تنوع ژئومورفولوژیکی، حفاظت ژئومورفولوژیکی و توسعه پایدار مورد غفلت واقع شده است. این در حالی است که نگاه چندبعدی به صنعت ژئوتوریسم با رویکرد حفاظتی در کنار توسعه زیرساخت ها و امکانات زیربنایی می تواند باعث توسعه چشمگیر صنعت گردشگری و دگرگون شدن اقتصاد منطقه شود.