فرنگیان

تاریخ کودکان از عرصه های مغفول مطالعات تاریخی در ایران است . هرچند مورخان تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران، به جنبه هایی از زندگی کودکان عهد قاجار، مانند آموزش کودکان پرداخته اند، اما بخش عمده ای از حیات این گروه در حاشیه تاریخ نگاری ایران قرار گرفته و بررسی نشده است. از این رو، مقاله حاضر به بررسی بخشی از حیات کودکان (آموزش آن ها) در عهد قاجار می پردازد. با توجه به قلمرو وسیع موضوع و کمبود داده درباره کودکان در متون تاریخیِ رسمی، عمومی و دودمانیِ عهد قاجار از یک سو و نیز بازتاب جنبه های گوناگون زندگی کودکان در سفرنامه های فرنگیان عصر قاجار از سوی دیگر، موضوع حاضر، با تکیه بر سفرنامه های فرنگیان عهد قاجار بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزش کودکان، شامل آموزش مکتب خانه ای، آموزش ابتدایی و آموزش متوسطه بوده است و از نظر تعلیم و تربیت و امکانات آموزشی بیشتر کودکان در وضعیت خوبی به سر نمی بردند و آموزش آن ها بسیار ساده و ابتدایی بوده است، اما به تدریج وضعیت بهتری یافت. روش پژوهش در این مقاله، تاریخی با رویکرد توصیفی تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است.

از مسائل مبتلا به جامعه ی ایران در عصر قاجار پدیده ی کودکان کار بود که به موازات تشدید بحران اقتصادی دامنه ی آن گسترش می یافت. نوشتار حاضر، در پی بررسی مسئله ی کودکان کار در عصر قاجار است؛ با تأکید بر این پرسش که، وضعیت کودکان کار در آن عهد چگونه بود و در چه شرایطی به سر می بردند؟ با عنایت به این که تاریخ کودکی از حلقه های مفقوده ی پژوهش های تاریخی در زبان فارسی بودند، این موضوع با تکیه بر سفرنامه های فرنگیان عهد قاجار بررسی خواهد شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که کودکان کار در مشاغل: کار در معدن،پیشه وری، صنایع دستی،خدماتی، کشاورزی، دامداری، هنری، نظامی و تکدی گری به کار اشتغال داشتند و از نظر دستمزد، بهداشت، آموزش و تفریح در شرایط مطلوب به سر نمی بردند. روش پژوهش در این مقاله، تاریخی با رویکرد توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای است.