جهان اخلاق

کسی نیست که با پرسش از زندگی پس از مرگ روبه رو نشده باشد. از آنجا که پیامبران الهی و اوصیای ایشان پیغام الهی را در باره زندگی پس از مرگ به مردم ابلاغ کرده اند، در این پژوهش تلاش می شود نشان داده شود درک ضرورت این ابلاغ در نهاد هر انسانی هست و شناسایی آن تنها نیازمند آشکارسازی است؛ از این رو به روش عقلی روشن می شود نظام احسن آن گاه درک خواهد شد که هیچ بخشی از آن نادیده گرفته نشود. اگر جهان طبیعت بدون جهان پسین وارد عقل شود، در برابر پرسش های عقل نظری به خلأ تبیین بر می خورد. این خلأ تبیین در عقل عملی حکایت دیگری دارد. عقل عملی نه تنها آدمی را به سوی فعل اخلاقی سوق می دهد و او را بدان مکلف می سازد، بلکه جهان اخلاق را در کنار جهان طبیعت قرار می دهد تا معقولیت آن را به اتمام رساند. عقل بدون جهان اخلاق و زندگی اخلاقی در پس زندگی در طبیعت نمی تواند از معقولیت عمل اخلاقی پشتیبانی تام کند. در این نوشتار می کوشیم تا با استفاده از مفاهیم اخلاقی بر ضرورت وجود جهان دیگر استدلال کنیم. این استدلال با بهره مندی از مقدماتِ در دسترس همگان می کوشد خود را به مرتبه احتجاج برساند. نقطه عزیمت این استدلال، فهم عام از مفهوم اخلاقی «وظیفه» است.

واقع را دو بخش هستی و اخلاق تشکیل می دهد. در عبور به واقع، عقل انسان هم هستی را می کاود و هم اخلاق را. فرستادگان خداوند نیز با تعلیمات و راهنمایی های خود کاویدن عقل در هر دو بخش را در مسیر درست و سریع قرار می دهند. عقل محدود و درگیر با تجربه های ناقص و خطاپذیر با امداد دانش کامل و خطاناپذیرِ نبی (ص) و وصی(ع) این امکان را می یابد که با واقع هستی و اخلاق ارتباط وثیقی پیدا کند. این گفتار بخش عبور به واقع اخلاقی را به بحث می گیرد و نشان می دهد که چگونه راهنمایان معصوم با کردار خود انسان ها را با مبدأ اخلاق آشنا می سازند و با خود به سرای امن و جاودان اخلاق وارد می کنند. کردارهای ایده آل نبی (ص) و وصی (ع) را به حق می توان به یک ملاک احتجاج اخلاقی و به ملاکی دیگر اعجاز اخلاقی نامید.