مصاحبه کیفی

به اعتقاد برخی انتخابات سال 1388 یکی از جنجال برانگیزترین انتخابات ایران شناخته می شود ازاین رو تحقیق حاضر به بررسی امواج سیاسی- رسانه ای ایجادشده از مناظرات این انتخابات پرداخته است. هر مناظره بازتاب خاصی در رسانه های خبری دارد و تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل محتوای کمی و کیفی به دسته بندی اخبار منبعث از هر مناظره، با درنظرگرفتن معیارهایی همچون میزان پوشش خبری، میزان پراکندگی زمانی پوشش در چند رسانه مختلف، می پردازد. که موضوعات مطرح شده در روزنامه ها دسته بندی شده در قالب موج سیاسی نام گذاری شدند. امواج سیاسی به تبعیت از ولفسفلد در مدل نظری سیاست-رسانه-سیاست در ابتدا در محیط سیاسی (در اینجا همان عرصه مناظره) آغاز می شوند، در رسانه ها با پوشش گسترده و طرح داستان های مختلف خبری شکل می گیرند و ضمن التهاب در فضای سیاسی، با واکنش و تغییرات در محیط سیاسی پیگیر می شوند. در تحلیل امواج شناسایی شده نیز این منطق در نظر گرفته شد تا بتوان امواج به طور عمیق تری بررسی شوند. در این دوره از انتخابات بازتاب تمامی مناظرات به صورت یکپارچه در 9 رسانه خبری دنبال شد؛ درنتیجه امواج شناسایی شده، ناشی از تمامی مناظرات در نظر گرفته شد. در انتخابات 1388 امواج شامل «اظهارات دروغ و بی اساس» و «برخورد و افشای فساد اقتصادی»، «اشرافیت و فساد اطرافیان هاشمی و ناطق نوری» ایجاد شد.

جریان اخبار از طریق رسانه های جمعی و اجتماعی، بخش مهمی از زندگی روزمره انسان ایرانی را به تصرف خود درآورده اند. مطالعه حاضر قصد دارد برای شناخت جایگاه خبر و رسانه های خبری، نوع مواجهه مخاطبان و جزئیات این مواجهه با منابع متعدد و متکثر خبر مورد واکاوی قرار دهد. بدین منظور با بهره گیری از روش تحقیق کیفی، با ۳۲ نفر از مخاطبان بالای ۱۸ سال تهرانی مصاحبه های نیمه ساختاریافته فردی و گروهی انجام داده است. این مطالعه نشان داد، مخاطبانی که ارتباط پیوسته و قوی با خبر دارند، به دلیل کثرت رسانه ها، به ناگزیر مجموعه ای از رسانه ها را با معیارهای ذهنی خود انتخاب می کنند که از نظر آنها برای دریافت تصویر کامل رویدادها کفایت می کنند و برای کسب خبر در دایره بسته این رسانه ها حرکت می کنند. این نوع از مصرف آیینی در ادبیات ارتباطات در سال های اخیر با مفهوم «فهرست رسانه ای» شناخته می شود. براساس یافته های این پژوهش، در مورد مخاطبان کم مصرف، تعریف سنتی مصرف آیینی خبر همچنان مصداق دارد و مواجهه آنها با خبر حاشیه ای و با صرف حداقل انرژی است. مفهوم «فهرست رسانه ای» می تواند به عنوان نقطه عطفی در تغییر نگاه پژوهشگران به مصرف آیینی خبر و تاثیر آن بر مخاطبان تلقی شود.