استخفاف

اهانت به مقدّسات مشتمل بر دو واژه اهانت و مقدّسات است. برداشت های متفاوتی از این دو واژه وجود دارد. در این تحقیق مفهوم لغوی و اصطلاحی «مقدّسات» و «اهانت» با استفاده از فرهنگ لغت ها و کتب فقهی و حقوقی بررسی می شود، زیرا اولین گام برای تبیین مصادیق «مقدّسات» و شیوه های تحقق «اهانت» و نیز استنباط حکم اهانت، تبیین مفهوم این دو واژه است. بنابر یافته های این تحقیق، اصطلاح «مقدس» یعنی چیزی که (ذاتاً یا اکتساباً) مطهر و منزه از هر نقص و عیب و دارای حرمت الهی است و «اهانت به مقدّسات اسلام» یعنی هر فعل یا ترک فعلِ عالمانه و عامدانه ای که با شأن و جایگاه شرعی مقدّسات سازگار نباشد، مانند: ارتداد، استخفاف (تحقیر کردن، خوار و پست شمردن، سبک شمردن)، استهزاء (تمسخر)، تهتک (هتک حرمت، آبروریزی، بدنام سازی)، سب و شتم و نصب (دشنام گویی و فحاشی) و بی احترامی و بی حرمتی. در قسمت پایانی این تحقیق، دیدگاه سه تن از اندیشمندان غیرمسلمان یعنی امیل دورکیم، میرچا الیاده و رودُلف اُتّو بررسی و نقد می شود. در ادبیات اندیشمندان غیرمسلمان، واژگان و اصطلاحات مشابه و یا معادل «مقدس و نامقدس» متفاوتند.

یکی از راهبردهای فرعون برای اطاعت پذیری و استثمار بنی اسرائیل، استخفاف آنان بود، چنان که آیه 54 زخرف بدان اشارت دارد. استخفاف در عصر حاضر نیز جریان دارد و با تعمیق در آیات قرآن کریم می توان، روش هایی که حکام برای استخفاف مردم به کار می برند، استخراج نمود و در برابر آن واکنش صحیح نشان داد. هدف این نوشتار بررسی روش های استخفاف در تفاسیر فریقین با تأکید بر آیه 54 زخرف و تطبیق آن با استخفاف در تفرعن جدید است. این نوشتار با روش مروری تحلیلی پس از بررسی کلیه آیات مرتبط با روش های استخفاف فرعون، این روش ها را استخراج نموده، سپس آن را با شیوه های استخفاف در تفرعن جدید تطبیق داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد همان گونه که فرعون با شیوه های استفاده از نخبگان، اظهار دلسوزی، تجمل گرایی، تکبرورزی، تلقین رابطه خدا و مولی، تفرقه گرایی، اتهام پراکنی، جهل زدگی، فریب کاری و ترویج فساد به استخفاف بنی اسرائیل پرداخت و آنها را با خود همراه ساخت؛ به گونه ای که او را خدای خود می دانستند و به او قسم می خوردند، تفرعن جدید نیز با استفاده از همین شیوه ها ولی با ابزارهای متفاوت و جدید، دنبال تسلط بر کشورها و انسانیت هستند تا آنها را به بردگی کشیده و استثمار نمایند. از این رو بر متفکران جامعه فرض است تا با مقابله عالمانه در برابر این گونه اقدامات ایستادگی و بشریت را نسبت به این خطر بزرگ بیدار نمایند.