پیام رسان

پیام رسان ها به عنوان عضو جدیدی از خانواده رسانه های اجتماعی، با استقبال گسترده ای از سوی کاربران فضای مجازی کشور مواجه شده اند؛ به گونه ای که درصد بالایی از پهنای باند مصرفی اینترنت کشور به این اپلیکیشن ها اختصاص یافته است؛ از این رو، در صورت وجود پیام رسان های موفق داخلی، در این زمینه صرفه جویی خواهد شد. هدف از مقاله حاضر، بررسی راهبردهای تجاری سازی پیام رسان های داخلی است. برای این منظور، پس از مطالعات کتابخانه ای و مرور ادبیات پژوهش در حوزه های تجاری سازی، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها، با بهره گیری از روش تحلیل تم، دیدگاه های خبرگان و صاحبنظران این حوزه، جمع بندی و تلاش شده است تا راهکارهای تجاری سازی پیام رسان های ایرانی در قالب یک مدل ارائه شود. جامعه آماری پژوهش را خبرگان فضای مجازی تشکیل می دهند و نمونه گیری به صورت قضاوتی انجام شده است. با تحلیل تم مصاحبه ها، سه مقوله کلان سازمان پیام رسان ها، نظام حاکمیتی و محیط شناسایی شدند و راهبری کلان زنجیره ارزش پیام رسان ها، حمایت از پیام رسان های داخلی، اعتمادسازی و قانون گذاری، شایسته مهم ترین مؤلفه های مقوله نظام حاکمیتی شمرده شدند. راهبردهای تجاری، فرهنگ سازمانی، مدل کسب وکار، منابع تأمین مالی، نیروی انسانی و ویژگی های پیام رسان نیز از شاخص ترین مؤلفه های ویژگی های سازمان پیام رسان شناخته شدند. 

بررسی درس ها و فرامین قرآن در حوزه ارتباطات انسانی به ویژه در زمینه فعالیت های رسانه ای و تعامل رسانه ها با مخاطبان، از جمله مواردی است که کمتر به آن پرداخته شده است و نسخه دقیقی درباره شیوه های رفتاری رسانه وجود ندارد. در تحقیق حاضر تلاش شده است به بیان دستورالعمل قرآن درباره حقیقت گویی و لزوم مراعات دقیق آن در امر ارائه پیام از سوی رسانه ها پرداخته شود. قرآن همه پیام آورانش را به حق گویی و دوری از خیانت در امانت (پیام) توصیه کرده است و مصلحت اندیشی های بی مورد را درست نمی داند. کلام خدا و همه رسولانش بر حق استوار است و از این آموزه حتی برای رضایت عده ای و همراه شدن آنها با دین خدا، کوتاه نمی آیند. رسانه ها و صاحبانشان نباید به خاطر مصالح شخصی و گروهی و ترس از خدشه دار شدن موقعیت ظاهری اجتماعی سیاسی خود از گفتن حق چشم بپوشند و طبق هوا و هوس مردم یا گروهی خاص سخن بگویند.

دسترسی به نمونه مناسب و جلب همکاری آزمودنی ها در پژوهش های رشته های یاورانه که با مسائل عمیق افراد سروکار دارند، موضوعی حساس است. لذا روان شناسان کیفی روز به روز بیشتر برای مصاحبه، به اینترنت به عنوان رسانه رو می آورند. هدف از این پژوهش ارائه الگوی پژوهش مجازی در حرفه های یاورانه مبتنی بر ضوابط اخلاقی است. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل مضمون بود. جامعه مورد مطالعه متون مربوط به اخلاق پژوهش و مقالاتی که در مورد پژوهش در فضای مجازی نوشته شده و نمونه شامل مقالاتی بود که در بازه زمانی 20 سال اخیر به چاپ رسیده اند. تحلیل تا اشباع داده ها ادامه یافت و سپس با ترکیب مضامین، الگوی اخلاقی پژوهش مجازی بر مبنای 7 مؤلفه ارائه شد: آماده سازی محقق (پرورش نگرش مثبت به پژوهش مجازی، شناخت امکانات پیام رسان های فوری، آماده سازی سؤالات، دعوت اولیه از مشارکت کننده، تنظیم وقت)، آموزش رویه های مصاحبه به محقق (نوشتاری بودن مصاحبه و ویژگی های آن، مصاحبه همزمان جهت خودانگیختگی، مرور پاسخ های مشارکت کننده در زمان نوشتن پاسخ بعدی وی)، برقراری رابطه حسنه (بیان هدف، اصول رازداری، کسب رضایت آگاهانه)، ارائه اطلاعات اولیه به مشارکت کنندگان (بیان اهداف و حقوق، نحوه رویارویی با هیجانات ناراحت کننده، تأکید بررازداری)، آموزش رویه ها به مشارکت کنندگان (تأکید بر مصاحبه همزمان، تأکید بر داوطلبانه بودن مصاحبه و عدم تحمیل)، ثبت و ذخیره سازی داده ها (انتقال گفتگو به فایل ورد، ویرایش فایل، مطالعه مکرر آن) و گزارش تحقیق (قراردادن رمز برای گفتگوها، تغییر اطلاعات هویتی مشارکت کننده پیش از گزارش نهایی). با رعایت ضوابط اخلاقی ذکرشده، پژوهش مجازی روشی مفید و مقرون به صرفه در حرفه های یاورانه است.

  با فراگیر شدن گوشی های هوشمند و گسترش اینترنت توسط اپراتورهای همراه، استفاده از پیام رسان ها در ایران رشد چشم گیری پیدا کرد. دراین بین نبود پیام رسان مناسب در داخل کشور، مردم را به استفاده از پیام رسان های خارجی ترغیب نمود، برخی پیام رسان های خارجی توانستند به دلیل سرعت مناسب، سهولت در استفاده و همچنین دسترسی آزاد با اقبال خوبی مواجه شوند. بعد از گذشت مدتی، چندین پیام رسان داخلی تلاش نمودند تا با ارائه پیام رسان مناسب، کاربران بیشتری را به سمت خود جذب نمایند. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از تکنیک نقشه مفهومی برند و ترسیم نقشه مفهومی برند سروش، دیدگاه مشارکت کنندگان نسبت به این پیام رسان بیان گردد تا مدیران پیام رسان های داخلی و سیاست گذاران به درک بهتری از نگرش کاربران دست یابند. پژوهش پیش رو به لحاظ هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و به لحاظ جهت گیری توصیفی-پیمایشی است. در این پژوهش تعداد صد نفر از افراد سطح شهر تهران انتخاب شدند که نیمی از آن ها دارای سابقه استفاده از پیام رسان سروش و نیمی دیگر فاقد سابقه استفاده از این پیام رسان هستند. روش نقشه مفهومی برند در سه مرحله انجام گردید. در اولین مرحله تداعی های مهم برند سروش استخراج شد، در مرحله دوم مشارکت کنندگان تداعی های انتخاب شده در مرحله قبل را به یکدیگر و برند متصل کردند و در مرحله سوم، نقشه اجماعی برند پیام رسان سروش با استفاده از نقشه های انفرادی جمع آوری شده در مرحله قبل ترسیم گردید. نتایج حاصل از پژوهش نمایانگر این است که تعداد تداعی های بیان شده توسط افراد دارای سابقه استفاده و افراد فاقد سابقه استفاده از پیام رسان سروش، سیزده تداعی می باشد که تنها دو تداعی «ایرانی بودن» و «اینترنت رایگان» به عنوان تداعی مطلوب مطرح شده اند که در هر دو گروه مشارکت کنندگان مشترک هستند. در بین تداعی های نامطلوب مطرح شده، تداعی های «سرعت کم»، «عدم امنیت اطلاعات»، «تحمیل و اجبار» و «تعداد کاربران کم» در هر دو گروه مشترک هستند.