رویکرد پژوهش

"هدف از نگارش مقاله حاضر، ارائه یافته های حاصل از اجرای برنامه آموزش تفکر خلاق به نوجوانان است. این برنامه را که ماتیولیپمن در مؤسسه آموزش فلسفه به کودکان تهیه کرده است بعد از اصلاحات لازم در یک گروه نمونه 115 نفری از دانش آموزان دوره راهنمایی شهرستان شیراز انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد. آموزش به روش سناریو به پرورش مهارت های خلاق در نوجوانان کمک می کند علاوه براین مشخص شد، ارائه برنامه های آموزش با روش سناریو همراه با شیوه پژوهش بیشتر از روش سناریو به تنهایی برای ارتقاء و رشد مهارت های خلاق بستری مناسب فراهم می کند. این فرضیه به وسیله مقیاسx کرنل تایید شد "

پژوهش با هدف بررسی جایگاه رویکرد پژوهش محوری در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون انجام پذیرفت. پژوهش توصیفی، از نوع تحلیل محتوا با بکارگیری روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری شامل کلیه متن، تصویر، خودآزمایی و فعالیتها کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی است. نمونه آماری بصورت کل شماری است. ابزار پژوهش، چک لیست تدوین شده تحلیل محتوی بود که این چک لیست براساس مولفه های پژوهش محوری تدوین شده توسط اردکانی، ملکی، صادقی و درتاج(1396) و شامل 14 مولفه بود که مولفه شامل؛ پژوهشگری، تشریک مساعی، حل مساله، خلاقیت، مهارت ارتباطی، تفکر انتقادی، تعاون و همکاری، یادگیری مستقل، فراشناخت، کنجکاوی، مسئولیت پذیری، انعطاف پذیری، استقلال و سعه صدر می باشند. نتایج نشان داد که در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی بیشترین توجه به مولفه پژوهشگری و کمترین توجه به مولفه سعه صدر شده است و سایر مولفه ها به ترتیب اهمیت شامل؛ تشریک مساعی و حل مساله خلاقیت، مهارت ارتباطی، تفکر انتقادی، تعاون و همکاران، یادگیری مستقل، فراشناخت، کنجکاوی، مسئولیت پذیری، انعطاف پذیری، استقلال میباشند. در این بین دو مولفه کنجکاوی و مسئولیت پذیری به یک اندازه مورد توجه قرار گرفته اند.

با توجه به اهمیت توسعه روش تحقیق و ساخت طرح تحقیق در پژوهش های علوم اجتماعی، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد سیستماتیک به توسعه روش تحقیق براساس مدل پیاز پژوهشی می پردازد. براساس تحلیل مدل پیاز پژوهش، می توان گفت این روش برای آینده پژوهی توسعه یافته است.این روش تحقیق بیانگر مروری بر روش ها، ابزارهای مورد استفاده برای جمع آوری داده ها، تکنیک های نمونه گیری و نحوه تجزیه و تحلیل داده های مورد استفاده در مطالعه است. مدل پیاز پژوهش توسط ساندرز و همکاران(2019) توسعه داده شده است و مراحل توسعه روش شناسی پژوهش را توصیف می کند. این مدل با تعریف موضع فلسفی اصلی شروع و به تدریج به ساخت طرح تحقیق منتهی می شود. هر لایه از مدل، مراحل فرآیند مطالعه را به تفصیل توصیف می کند. مدل پیاز پژوهش برای هر نوع تحقیق و در هر زمینه ای قابل استفاده است. این مدلیک الگوی شش لایه است که فلسفه، رویکرد، راهبرد، انتخاب، بازه زمانی و روش گردآوری داده ها را مشخص می کند. این الگوی چندلایه، فرایندهای انجام پژوهش را نشان می دهد. براساس این مدل، یک پژوهش از لایه های مختلفی تشکیل می شود که درآن هرلایه متاثر ازلایه بالاتر می باشد.براساس این الگو، نخستین مساله اساسی هرپژوهش، فلسفه تحقیق یا پارادایم حاکم برآن است. پس از آن باید رویکرد پژوهشی(قیاس یا استقرا)مشخص شود. لایه سوم استراتژی پژوهشی است که براساس روش های کمی، کیفی و آمیخته بسیار متنوع است. انتخاب پژوهش می تواند تک روش، چندروش یا آمیخته باشد. بازه زمانی نیز می تواند مقطعی یا طولی باشد. پس از آن باید روش های گردآوری و تحلیل داده ها مشخص شود که در نهایت به ساخت طرح پژوهش منتهی می گردد.

  این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کمّی، به بررسی نظام مند مقالات علمی منتشرشده در حوزه صنایع دستی ایران در سال 1۴01 پرداخته است. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از: وضعیت پژوهش های علمی در حوزه صنایع دستی ایران از نظر موضوعات، رویکردها و روش های به کار رفته چگونه است و چه نقاط قوت و ضعفی در این زمینه وجود دارد؟ جامعه آماری پژوهش شامل 1۶ نشریه معتبر مصوب وزارت علوم در حوزه هنر بود که از مجموع ۶۱۱ مقاله منتشرشده، 188 مقاله مرتبط با صنایع دستی شناسایی شدند. هردو نشریه «هنرهای صناعی اسلامی» و «هنرهای صناعی ایران» با 70 درصد بیش ترین سهم در تولید مقالات مرتبط در این حوزه را دارا هستند، هم چنین در این پژوهش ها 12 موضوع و 1۵ رویکرد پژوهشی عمده شناسایی شدند. موضوعات «نگارگری» و «فرش و دست بافته ها» به ترتیب با ۵۹ و 28 مقاله، بیش ترین توجه را به خود اختصاص داده اند، در حالی که موضوعاتی مانند «آبگینه» و «لاکی کاری» هر کدام با ۲ مقاله سهم اندکی از این مطالعات داشته اند. از نظر رویکرد پژوهشی، «بررسی طرح، نقش، ساختار و محتوا» با ۵۵ مقاله بیش ترین سهم را داراست و پس از آن رویکردهای «تاریخی و سیر تحول» و «معنا و مضمون شناسی» به ترتیب با 28 و 2۵ مقاله در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. علاوه بر آن یافته ها نشان دادند که استفاده از پژوهش های کیفی و روش توصیفی تحلیلی و هم چنین منابع کتابخانه ای در این مقالات غالب بوده و پژوهش های کمّی با ۱ مقاله و میدانی با ۴ مقاله حضور بسیار محدودی داشتند. این پژوهش ضمن شناسایی نقاط قوت و ضعف موجود، پیشنهادهایی برای توسعه پژوهش های چندوجهی، کاربردی و نوآورانه در این حوزه ارائه می دهد.