۱۲۴.
کلیدواژه‌ها:
شهید سرمایه اجتماعی ارزش ها ایثار رئیسی مدیریت جهادی
مقدمه و اهداف: ارزش های تولیده شده در تشیع بی نظیر شهدای خدمت دارای عناصر مثبت و سازنده ای هستند که حفاظت و پاسداری از آن و انتقال صحیح آن تامین کننده سعادت و تکامل جامعه است. بی شک واکنش بی نظیر و تاریخی مردم به شهادت مظلومانه شهید رئیسی و همراهانش منعکس کننده ارزشهای والای وحدت بخش باطن جامعه بود و باعث تعمیق بخشیدن به هویت اسلامی- ایرانی و انسجام و همبستگی بیشتر اقشار و جناح های مختلف در کشور گردید. از این رو ضرورت دارد پژوهشگران و محققان مراکز علمی همت گمارند پیش از آنکه حافظه تاریخی مردم، این فرهنگ عظیم را به فراموشی بسپارد و رنگ قدمت و کهنه گی بگیرد، برای احیای آن تلاش نمایند. عدم توجه و فقدان این فرهنگ غنی می تواند تبعات و خسارات جبران ناپذیری را متوجه جامعه سازد.باتوجه به مطالب مطروحه و نظر به اینکه آئین تشیع و بدرقه میلیونی شهید رئیسی و همراهان یکی از رخدادهای کم نظیر اجتماعی است در زمانی که مشکلات سخت اقتصادی گریبانگیر ملت بوده و به همین دلیل برخی روایت ها از دولت مشحون از تحلیل ها و تفسیرهای نادرست از احتضار اجتماعی دولت تا تعابیری چون فرسایش یا فروپاشی دولت شهید رئیسی بود اما حضور میلیونی مردم در آئین بدرقه نشان از بی تفاوتی آنها به مسائل اقتصادی جاری و ابراز عشق و علاقه به خادمان ملت داشت که این امر منجر به همبستگی بیشتر ملی گردید. بزرگداشت باشکوه یاد و نام شهدای خدمت یک موضوع مهم جامعه شناختی است. سوال اصلی تحقیق حاضر این است که چه دلائل اجتماعی به شکل گیری کنش گری این چنین گسترده و عظیمی انجامید؟ ناظر به سوال، هدف پژوهش حاضر مطالعه و واکاوی مشارکت گسترده طبقات مختلف مردم از منظر جامعه شناختی است.روش: روش پژوهش حاضر کیفی است که در خردادماه 1403 انجام شد. قلمرو تحقیق مشارکت کنندگان در تشییع رئیس جمهور شهید است که به عنوان معیار اصلی ورود به مطالعه بود. ناظر به معیار اشباع نظری در پژوهش های کیفی با 21 نفر مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. دو سوال اصلی تحقیق عبارت بودن از:تجربه زیسته و دلائل شرکت خود در این مراسم را بیان نمائید؟دلائل مشارکت باشکوه مردم در تشیع شهید رئیسی چیست؟داده های مکتوب بدست آمده در این تحقیق، به روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استخراج داده ها، مضامین پایه ای، سازمان دهنده و فراگیر بدست آمد.نتایج: پژوهش با بهره گیری از راهبرد تحلیل مضمون به 115 مضمون پایه، 20 مضمون سازمان دهنده و 5 مضمون فراگیر دست یافت. مضامین پایه نظیر مدیریت جهادی، پناه عاطفی محرومین، بیان شوق انگیز معنوی، اخلاق مدار، جذب حداکثری و وحدت محور، مسئولیت پذیری، عمل درمانی، منادی حق طلبی، علم باوری و مضامین سازمان دهنده همچون ولایت محور، اخلاق محور، مردم محور، مسئولیت گرا، عمل گرا، مقاومت محور، منطقه محور، استقلال گرا، علم گرا، جوان باور و مضامین فراگیر مانند سیره فردی، سیره مدیریتی، سپاسگزاری اجتماعی، بازاندیشی هویت انقلابی و جهادی، رخدادی ناب. بطور کلی یافته های تحقیق نشان داد که تشییع شهدای خدمت در بستری از برهم کنش های اجتماعی و سیاسی کشور شکل گرفت که به ارتقای سرمایه اجتماعی، بازتولید همبستگی اجتماعی و استمرار مدیریت انقلابی و جهادی می انجامد.بحث و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که شهادت رئیسی و همراهانش به شکل گیری نوعی همبستگی اجتماعی و سیاسی در جامعه انجامید. این انسجام و همبستگی اجتماعی مبتنی بر حضور فراگیر و گسترده قشرهای مختلف مردم از گروه های اجتماعی و سیاسی مختلف بود و به نوعی بازتجدید حیات انقلاب اسلامی بود. در واقع آیت الله رئیسی و همراهانشان با شهادت خود تاثیرات شگرف، نیرومند و پایداری در آفرینش همبستگی و انسجام اجتماعی در کشور برجای گذاشت و سبب بازسازی و ترمیم اجتماعی و نیز تقویت سرمایه اجتماعی در ابعاد درون گروهی و برون گروهی شد.برای واکاوی تشییع شهید رئیسی، سه رئیسی را باید مورد بررسی قرار داد. یک رئیسی در شخصیت حقیقی به معنای یک شخصیت روحانی و دلسوز؛ رئیسی دوم در شخصیت حقوقی و کسی که قوه مجریه را در اختیار داشت و عمری مجاهدت و خدمت کرد و عاقبت تشییع شد و رئیسی سوم که هم تشییع، هم تفسیر و هم به یک قهرمان ملی تبدیل شد.جامعه ایران، برای پیشرفت و سازندگی کشور و توسعه در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و تاثیرگذاری در سطح بین المللی، نیازمند سبک مدیریتی بومی و داخلی است. سبک مدیریت جهادی شهید رئیسی یک الگوی جدید برای دولتمردان آتی است که در صورت رنگ باختن و به حاشیه رفتن ؛ جامعه تسلیم و پذیرایی الگوهای خارجی خواهد شد که ممکن است پیامدهای پرهزینه و سختی را بر جامعه تحمیل نماید. این سبک در بردارنده مفاهیم والایی مانند اخلاص در عمل، توکل، درایت و تدبیر، دشمن شناسی، ترسیم افق های روشن، تلاش و پیگیری های مستمر، در کنار مردم، مشارکت طلبی مردم و غیره دارد که تفاوت های زیادی با مفاهیم مدیریتی موجود دارد.تقدیر و تشکر: بدین وسیله از تمامی کسانی که محقق را در انجام این پژوهش یاری رسانده اند، تشکر و قدردانی ویژه مینماییم.تعارض منافع: در این مقاله هیچ تعارض منافعی وجود ندارد.