دعای قرآنی

دعا از سه منظر فیلسوفانه، تجربه گرایانه و عارفانه میتواند مورد توجه قرار بگیرد و در هر بُعدی، ویژگیهای خاص خود را دارد. دعای عارفانه زیباست؛ زیرا گفتگو هدف است و نتیجه محور نیست و لذت بخش بودن آن به خاطر اذن خداست. دعا از میزان فهم انسان به مقام خداوندی متأثر است و میتواند در مرتبه تاجرانه به معنای رابطه عادی با خدا و در مرتبه عارفانه (تجلی افعالی، صفاتی و ذاتی) تحقق یابد. در تجلی افعالی، انسان خواسته های مادی را در پرتو لذت گفت وگو با خداوند میبیند، اما در مرتبه تجلی صفاتی و ذاتی خواسته های او فراتر از عالم ماده است. قرآن بحث دعا را چندگونه مطرح میکند که عبارتند از: ارزش دعا، تشویق به دعا کردن، نحوه پذیرش دعا و انواع خواسته های انسان، تفسیر عرفانی این آیات بر این مبناست که کمال انسان در دعا این است که نفس گفت وگو و خواستن از او را لذت بخش بداند و آنچه را از خدا میخواهد، تابع لذت گفت وگو باشد

سبک ادعیه انبیا در قرآن دارای تنوع بسیار است و بررسی آن می تواند از زوایای مختلفی دارای اهمیت و ضرورت ویژه باشد. خلأ پژوهشی در این سبک شناسی و با نگاه اخلاق بندگی براهمیت این پژوهش می افزاید. این مقاله با استقراء ادعیه قرآنی و بذل تاملات پژوهشی و با روش توصیفی تحلیلی، دعای پیامبران را در قالب تقسیمات ثنایی متعددی ارائه نموده و به مدل هایی از دعاهای به ظاهر متخالف برآمده از این ادعیه دست یافته و با تحلیل آنها و با تاکید بر آراء علامه جوادی آملی ضمن اصطیاد برخی از آداب اخلاقیات بندگی در صورت بندی گفتاری دعا به این نتیجه دست یافته است که مدل های به ظاهر متفاوت دعای انبیا با اخلاق بندگی و معنویت سازگارند و سر تفاوت ظاهری آنها در کلمات واستعدادهای وجودی انبیا و احوالات قلبی ایشان و نوع ارتباطات کلامی آنها با خداوند ریشه دارد.