رسول الله

هدف از نگارش این مقاله تشریح اصلاحات اجتماعی رسول الله و نتایج و پیامدهای آن است. روش تحقیق در آن نیز توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع اصلی شامل کتب سیره، مغازی، طبقات و تاریخ های عمومی می باشد. رسول گرامی اسلام در سرزمینی جهالت زده مبعوث به رسالت گردید. در دوران بعثت با هدایت و تربیت، هسته نخستین یاران خود را شکل داد و در روزگار هجرت، با برپایی حکومت...

این پژوهه با روش توصیفی و تحلیلی در صدد بازنمود سنخ مواجهه رسول الله صلّی الله علیه و آله با گسست های فعال اجتماعی است. هدف این نوشتار تلاش برای بهره گیری و کاربست برون داد مدیریت قدسی تعاملات اجتماعی در مدینه النبی است. بررسی های این مقاله مقدمه ای است برای پاسخ دادن به این پرسش که از چه الگویی برای تقابل با گسست های فعال اجتماعی بایستی بهره جست؟ نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد که رسول الله صلّی الله علیه و آله، بسته به ملاحظاتی چند با «تبدیل منطق تضادآفرین قبیله ای به تعامل»، «کم رنگ سازی تمایزطلبی ها و توازن بخشی به تضادهای اجتماعی» و «رویکرد فرصت محور به گسست های اجتماعی» درصدد حل و راکدسازی تضادهای اجتماعی بودند. بی گمان، این موارد، همه انواع موجود و صور محتمل در مدیریت اجتماعی آن حضرت در مواجهه با گسست های اجتماعی نیست؛ با مطالعه و تأمل بیشتر در این موضوع، و با ملاحظات مختلف، می توان به داده های بیشتری دست یافت، یا فرض های قابل مطالعه زیادتری را در آن اندیشید.

ولایت، یکی از محورهای مهم بحث های قرآن است که به تمامی مراتب، مفاهیم و اقسام آن پرداخته شده است. گاهی ولایت، تصدی و سرپرستی را در شعاع محدود مطرح می کند و گاهی دایره ای وسیع و گسترده را شامل می شود مانند ولایت تکوینی خداوند بر هستی و یا ولایت تشریعی خداوند و پیامبر و امامان معصوم در قانون گذاری و فرمان روایی بر جامعه، در جایی مسلمانان را از پذیرفتن ولایت و سرپرستی غیر مسلمانان بر حذر می دارد و در جای دیگر از جدال و اختلاف منع می کند و ایمان را اساس دوستی و ولاء مؤمنان می داند. از یک سو ولاء زعامت و حق رهبری اجتماعی و سیاسی را حق ولی امر مسلمین می داند و از سوی دیگر ولایت پیامبر را اولب بر مؤمنین از خودشان می داند. در برخی از آیان سخن از ولایت جزیی و خاص است مانند ولایت بر میّت و یا ولایت بر قصاص که اختصاص به بستگان نزدیک دارد و در برخی دیگر به ولایت کلی و گسترده که همان تدبیر سیاسی جامعه است می پردازد.

یکی از واکنش های دشمنان در برابر دعوت اسلامی، برخورد های منفی به خصوص توهین به مقدسات و ساحت پیامبر اعظم (ص) بوده که ریشه در خاستگاه های بینشی دشمنان دارد. نوشتار حاضر با هدف تحلیل تطبیقی خاستگاه بینشی برخوردهای منفی با پیامبر (ص) در صدر اسلام و دوره معاصر با محوریت قرآن سامان یافته است. این مقاله  با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و پردازش توصیفی- تحلیلی، با استخراج خاستگاه های بینشی اهانت ها در صدر اسلام و دوره معاصر، و بررسی اشتراکات و افتراقات آنها، به این نتیجه رسیده  که تضاد فکری و اعتقادی با آموزه های اسلام و ناآشنایی با شخصیت پیامبر اکرم (ص)، از خاستگاه های اصلی بینشی اهانت هاست و عملکرد دشمنان در هر دو دوره گرچه هدفی مشترک داشته است، اما بستر پیدایش و ابزار اهانت در دوره معاصر، قالب جدید یافته است. راهبردهای پیامبر در برابر این نوع اهانت ها با توجه به خاستگاه ها، دعوت به توحید و تبیین، صبر، اعلام بیزاری و توکل، تحدی، انذار کفار و ... بوده است که امروز نیز همین شیوه می تواند راهگشا باشد.