مهدی موعود

این مقاله تحقیقی است در باب نقش خضر و مهدی(علیهما السّلام) در سنت اسلامی، با عنایت به جایگاه ایشان به عنوان رهبران معنوی و راویان معرفت الهی در تمهید شرایط آخر الزّمان. نگارنده در این مقاله از مفهوم ""مأموریت الیاسی"" که لئوشایا آن را مطرح کرده است، به عنوان یک اصل، استفاده میکند و مقالهٴ خود را با توضیح این مفهوم آغاز میکند. سپس فهم سنّتی از خضر و مهدی را مورد بررسی قرار میدهد. ضمن این تحلیل، نگارنده آیات و روایاتی را همراه با تفسیرهای شارحان سنتی و معاصر، با تأکید بر تشیّع و تصوّف ارائه میدهد.

در نخستین روز از ماه محرم سال 1400ق. مسجدالحرام به دست عده ای که رهبری آنان را جهیمان العتیبی به عهده دارد،  اشغال می شود. اینان با شخصی که او را مهدی موعود می خوانند، بیعت می کنند. در پی رویارویی مسلحانه حکومت با اینان، حادثه با کشتار و خونریزی فراوان همراه می شود. پس از یک هفته درگیری،  حکومت سعودی به زانو درآمده و ناگزیر،  دست به دامن غربی ها می شود. سرانجام پس از گذشت دو هفته، این آتش در ظاهر خاموش می شود اما ابعاد و ریشه های عمیق آن و شدت نفوذ این جریان در جامعه، خیلی زود روشن می شود. این حادثه سبب تغییر جدی در رویه و حکومتداری خاندان سعود می شود. از سوی دیگر، این حرکت، برای جریان های سلفی جهادی نیز الهام بخش شد و جهیمان به عنوان الگو و قهرمان آنان مورد ستایش و تبعیت قرار گرفت. مقاله پیش رو،  در صدد بررسی انگیزه ها و اهداف قیام جهیمان و یاران اوست. برخی معتقدند این حرکت، انقلابی به سبک چپی ها است. دسته ای دیگر آن را محدود به بیعت با مهدی می دانند. قول سوم هم این قیام را کودتایی برای ترور سران آل سعود معرفی کرده است. از مجموع سخنان جهیمان و آثار همفکران او بر می آید که آنها در صدد تحقق بخشیدن به احادیث آخرالزمان بودند که در قالب آن، هم با مهدی بیعت می کنند و هم فساد و بدعت ها برچیده می شود. در اینجا نکات دیگری هم وجود دارد که به تفصیل تبیین می گردد.

احمدالحسن، اهل بصره و دانش آموخته ی حوزه ی علمیّه ی نجف اشرف در سال 1423 ق/2002 م مدعی نیابت و فرزندی امام زمان عج شد و خود را یمانی موعود دانست که وظیفه دارد حوزه های علمیه را از بی توجهی به قرآن کریم برحذر دارد و حکومت اسلامی بر پا کند. یاران احمدالحسن با استناد نادرست به احادیث مهدویت و با تحریف و فریب کاری، توانسته اند پیروانی برای او جذب کنند. اساس دعوت آن ها روایتی از پیامبر است که اشاره به وجود دوازده مهدی بعد از دوازده امام دارد و احمدالحسن ادعا می کند: اولین مهدی از آن دوازده نفر است در حالی که در روایات شیعه دوازده مهدی، همان دوازده امام هستند.در این مقاله به بررسی این روایت و بعضی از قراین آن پرداخته ایم و بر استناد احمدالحسن به این روایت خط بطلان کشید شده است.

رجعت به معنای زنده شدن و بازگشت عده ای از مؤمنین خاص و گروهی از کفار و ستمگران خاص به دنیا پیش از قیامت و در هنگام ظهور حضرت مهدی. است. پژوهش حاضر با عنوان «بر رسی تطبیقی رجعت در اندیشه اهل تسنن و تشیع با تأکید بر قرآن و احادیث» در صدد یافتن پاسخ به این پرسش است که فهم اهل تسنن و تشیع از آیات و روایات رجعت چگونه است؟ مقاله به هدف دستیابی به دیدگاه های فریقین با تکیه بر آیات و روایات و با روش توصیفی - تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای به این نتایج دست یافته است که اهل سنت در خصوص رجعت دچار پراکندگی آرا شده اند. برخی اعم از معتزله، اهل حدیث، اشاعره، مرجئه و...، رجعت را منکر و اعتقاد به رجعت را باور یهود، نصاری و عرب جاهلی خوانده و باورمندان به رجعت را بدعت گذار معرفی نموده اند. برخی دیگر با رویکرد اعتدالی ضمن پذیرش اصل زنده شدن برخی افراد پیش از قیامت در ادیان الهی و دین اسلام و ذکر موارد و مصادیق آن ها، در قبال رجعت به معنای که شیعه به آن باورمندند سکوت نموده اند.اما اهل تشیع اعم از متکلمین و مفسرین با استناد به آیات و روایات، به اتفاق آراء ایمان به رجعت را امر مسلّم و قطعی و آن را از ضروریات مذهب دانسته اند.