درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۱۴۱ تا ۶٬۱۶۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۶۱۴۱.

جایگاه وجودی قرآن در عالم هستی از دیدگاه ملاصدرا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۵ 75 - 92

کلیدواژه‌ها: عوامل هستی مراتب علم هستی شناسی قرآن کلام کتاب وجودی قرآن تکوینی قرآن تدوینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴
در این نوشتار، ابتدا ترتیب عوالم هستی را مه مراتب علم خدا است از ابتدا تا نهایت تدبیر امر الهی بر می شماریم و بدین ترتیب، جایگاه وجودی قرآن و سیر نزولی آن را در عوالم هستی تبیین می کنیم. سپس به این مسئله می پردازیم که قرآن مکتوب و مدون یا قرآن تدوینی که جنبه معرفتی آن به عنوان یک کتاب است، همان قرآن وجودی و تکوینی است که ماهیت باطنی و وجودی و واقعیت مثالی عالم هستی است و چگونگی علم حق در مرتبه ذات  و پیش از وجود اشیاء را بررسی می کنیم. در بحث کلام و کتاب وجودی  حق تعالی، به ارتباط قرآن با دیگر اقسام کلام و کتاب وجود می پردازیم. آنگاه تصویری از جایگاه وجودی قرآن کریم که برگرفته از آثار قرآنی و تفسیری صدرالمتألهین است ارائه می دهیم.
۶۱۴۵.

علم حضوری و فراروی از سوبژکتیویسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا پاییز ۱۳۹۰ شماره ۶۵

کلیدواژه‌ها: علم حضوری علم حصولی اصالت وجود سوبژکتیویسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۴ تعداد دانلود : ۹۸۷
علم حضوری نظریه خاصی در باب علم است که در فلسفه اسلامی و بخصوص در فلسفه صدرایی بخوبی پرورده شده و آثار معرفتشناختی آن آشکار گشته است. علم حضوری بدون اصالت وجود قابل دفاع نیست. براساس فلسفه صدرایی علم عین وجود است نه چیزی عارض یا اضافه بر آن. از اینرو، مراتب مختلف وجود دارای مراتب خاصی از علم و آگاهی هستند. در این میان، انسان علاوه بر وجود خود بر قوای نفسانی و معلومات خود نیز علم حضوری دارد. از آنجا که علم حضوری آغازگاه علم انسان است و پس از آن است که مفهوم سازی و علم حصولی شروع میشود، از اینرو بمدد این نظریه میتوان نقص و خطای اصلی ایده آلیسم، سولیپسیسم، شکاکیت و نهایتاً سوبژکتیویسم را آشکار کرد و از آنها فراتر رفت. در این مقاله سعی میشود ضمن معرفی اجمالی نظریه علم حضوری، بر توانایی آن در فراروی از اقسام مختلف سوبژکتیویسم استدلال شود.
۶۱۴۶.

روش شناسی فهم گزاره های اخلاقی قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال اول بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: مفاهیم اخلاقی گزاره های اخلاقی گزاره های انشایی گزاره های اخباری تصویب و تخطئه ی الهی طرفداری و مخالفت الهی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
تعداد بازدید : ۱۷۱۱
بحث از گزاره های اخلاقی قرآن، یکی از مباحث مهم و کلیدی در فهم آموز های اخلاقی دین اسلام است. برای آشنایی با اخلاق در متون دینی، اخلاق پژوهان، به گونه ها و روش های مختلفی به این امر پرداخته اند. یکی از روش های اخلاق پژوهی در قرآن، بررسی گزاره های اخلاقی موجود در این کتاب مقدّس است. گزاره های اخلاقی، بخش بزرگی از گزاره های ارزشی دین را تشکیل می دهد که برای شناخت آن ها باید هماهنگ با علوم مرتبط و با شیوه ای مدوّن اقدام کرد. از آنجا که هفت مفهوم اخلاقی «باید، نباید، درست، نادرست، خوب، بد، وظیفه»، عناصر پایه ای و مقدِّمی در شناخت گزاره های اخلاقی هستند، این پژوهش برآن است تا با استفاده از چهار شیوه، به روش شناسی فهم این مفاهیم بپردازد، تا در نتیجه، زمینه ی فهم گزاره های اخلاقی قرآن فراهم آید، و بدین شکل آموزه های اخلاقی قرآن شناخته و تبیین شود. این چهار شــیوه عبارت اند از: 1-گزاره های انشایی قرآن؛ 2- گزاره های اخباری با مــحـامیل ارزشــی قرآن؛ 3 – تصویب و تخطئه ی الهی؛ 4- طرفداری و مخالفت الهی.
۶۱۴۷.

تدوین تورات و انجیل از دیدگاه آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال سوم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: تورات انجیل تدوین اعتبار کتاب و قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۸ تعداد دانلود : ۲۴۰۲
تاریخ کتاب مقدس بر این دلالت دارد که تورات و انجیل کتاب هایی بوده اند که به مرور زمان شکل گرفته اند و در آنها دخل و تصرف شده است. البته حضرت عیسی(ع) کتاب مدوّنی از خود باقی نگذاشت؛ ولی بازتاب سفارش های وی در مجموعه ای گرد آمد که عنوان انجیل بر آن ثبت شد. قرآن نیز بر همین مطلب صحّه می گذارد و تورات و انجیل را کتاب هایی معرفی می کند که در طول تاریخ در آنها دخل و تصرف شده است؛ ولی با این حال، دربردارندة معارف الهی اند و فی الجمله قابل تصدیق اند. این نوشتار درصدد اثبات این دیدگاه است که میان تاریخ کتاب مقدس و دیدگاه قرآن کریم در این زمینه تناظر وجود دارد.
۶۱۴۸.

دلایل عقلی و قرآنی بر حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال دوم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: امامیه معتزله اشاعره حسن و قبح حسن و قبح عقلی حسن و قبح ذاتی حسن و قبح شرعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۱۷ تعداد دانلود : ۱۸۵۴
یکی از مسائل اختلافی میان عدلیه (امامیه و معتزله) و اشاعره، حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال است. عدلیه به حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال اعتقاد دارند؛ لکن اشاعره، حسن و قبح ذاتی و عقلی را انکار نموده، به حسن و قبح شرعی باور دارند. از دیدگاه عدلیه، به ویژه امامیه، برای حسن و قبح افعال دلایل گوناگون عقلی و نقلی وجود دارد و پذیرش این مبنا، آثار فراوانی در خداشناسی، راهنماشناسی، اخلاق و احکام دارد. این نوشتار، با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی دلایل عقلی و قرآنی بر اثبات حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال می پردازد. مهم ترین یافتة پژوهش آن است که بر اساس دلایل عقلی و آیات قرآن، حسن و قبح افعال ذاتی است، نه اعتباری؛ و عقل، حسن و قبح افعال را درک می کند؛ و نیز بسیاری از مسائل اعتقادی و ضروری اسلام، وابسته به حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال است.
۶۱۵۰.

تبیین مباحثى از توحید در پرتو معارف اهل بیت : (2)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هشتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۳۰ «ویژه نبوت»

کلیدواژه‌ها: توحید اشتراک لفظی و معنایی فلسفه صدرایی توحید کافی (کتاب) توحید

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی توحید و اوصاف الهی در روایات
تعداد بازدید : ۱۴۳۴ تعداد دانلود : ۸۵۹
نگارنده، ابتدا معناى عقل و میزان کاربرد آن در مباحث توحید را براساس احادیث کتاب کافى بیان مى دارد. آنگاه به طرح فلسفه صدرایى در مورد توحید و آنگاه به مطالعه تطبیقى میان آنها مى پردازد.
۶۱۵۱.

وحدت و انسجام اسلامی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: اندیشه تقریب سال هشتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: قرآن نهج البلاغه وحدت انسجام اسلامی محورهای وحدت آثار وحدت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن حکومت وسیاست در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : ۳۵۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۳۳
مقاله حاضر پس از بررسی لغوی و اصطلاحی واژه وحدت و اتحاد، انواع وحدت را از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه بررسی نموده است. وحدت به اعتبار جامعه شناسی از نگاه دینی عمدتاً به سه قسم تقسیم می شود: وحدت در حوزة جوامع بشری؛ وحدت در حوزة ادیان توحیدی و وحدت در حوزة اسلامی. آن چه در این نوشتار بررسی و تحقیق شده است، وحدت در حوزة اسلامی می باشد. در حوزه اسلامی، به مبانی و محورهای وحدت اشاره شده است که نمونه هایی از آن را می توان توحید، اسلام، قرآن، پیامبر اکرم…، دوستی اهل بیت‰، برادری اسلامی، قبله مسلمین و مراسم عبادی حج معرفی کرد. هم چنین، راه کارهای عملی ایجاد وحدت اسلامی مانند: تحکیم مشترکات، تحمّل عقاید متقابل، انتقاد بدون اهانت، ارتباط علمی دانشمندان اسلامی، اجتناب از تعصب، فرهنگ سازی وحدت اسلامی، خیرخواهی متقابل از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه، به طور مختصر بررسی گردیده است. آثار وحدت اسلامی، از قبیل: امنیّت، عزّت و اقتدار دینی، عزّت و اقتدار ملّی، رشد جامعة اسلامی، و افزایش نعمت های الهی، از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه از دیگر مطالب بررسی شده در این مقاله می باشد.
۶۱۵۲.

جایگاه عقل در شرح اصول کافی صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا پاییز ۱۳۹۰ شماره ۶۵

کلیدواژه‌ها: عقل ملاصدرا حقیقت محمدیه اطلاق اشتراکی و تشکیکی اقبال و ادبار عقل شرح الاصول الکافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۳۷
تأمل در مباحث «باب العقل و الجهل» کتاب شرح الاصول الکافی ملاصدرا ما را به این نکته رهنمون میسازد که صدرالمتألهین در این اثر همواره بر آن برده که عقل را بعنوان اصیلترین شاکلة شخصیتی انسان و یگانه ابزار کشف رموز هستی، با حقایق صادره از بیانات ائمّه معصومین (علیهم السلام) تفسیر و تطبیق نماید. از منظر ملاصدرا با وجود تنوع مفهومی عقل در سی و چهار روایت «باب العقل و الجهل» کتاب شرح الکافی، میتوان به حمل آنها بر معانی مشترک لفظی مبادرت ورزید. هرچند وی در ادامه، بر مبنای نظام حکمی خویش عقلهای چهارگانه در کتاب نفس، مراتب عقل عملی در کتابهای اخلاق، عقل مجرّد در کتاب الهیات، صور عقلیه و همچنین عقل بمعنای غریزة انسانی را از مصادیق تشکیک دانسته که با وجود مراتب کمال و نقص به یک حقیقت اشاره دارند. ملاصدرا چنین اطلاق اشتراکی و تشکیکی را در قالب عقل نظری و عقل عملی قابل جمع دانسته و وحدت آنها را مقدمهیی برای تحصیل عقل مجردّ میشمارد و بر تعامل طولی ـ مدرّج میان آنها پای میفشارد. او در پایان «حقیقت محمّدیه» را مصداق اتمّ عقل مجرّد و بعنوان نخستین مخلوق و واسطة فیض و خلقت دیگر موجودات معرفی میکند و اتحاد عقل اول با روح محمّدی (ص) را دلیلی مهم در تفسیر اقبال و ادبار عقل به حالات روحی رسول اکرم (ص) میخواند.
۶۱۵۳.

پیشینه و سیر نگارشهای دانش مکی و مدنی

نویسنده:
منبع: حسنا بهار ۱۳۹۰ شماره ۸
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۷ تعداد دانلود : ۹۵۴
دانش شناخت آیات مکی و مدنی از شاخه های مهم علوم قرآن و از مقدمات تفسیر قرآن قلمداد می شود که بستر و شالوده آن را باید در صدر اسلام جستجو کرد. این دانش در سده دوم به شکلی بسیط و صرفا در قالب روایات و اخبار ظهور یافت و به شکل رساله هایی مختصر یا در ضمن کتب تفسیر، فضائل القرآن و ناسخ و منسوخ ارائه گردید. بعد از آن در سده پنجم با ظهور مجموعه های علوم قرآنی بارور گشت و رفته رفته دامنه مباحث روایی و سپس مباحث نظری آن گسترش یافت. بررسی سیر نگارشهای علم مکی و مدنی نشان می دهد بحث مکی و مدنی به ترتیب تاریخی در هشت قسم از کتب مطرح شده است: 1. در تک نگاری های اولیه؛ 2. در کتب تفسیر (ابتدا در صدر تفسیر سوره ها و بعدها در مقدمه تفاسیر نیز مورد بررسی قرار گرفت)؛ 3. در کتب فضائل القرآن؛ 4. در کتب ناسخ و منسوخ؛ 5. در کتب عد الآیات؛ 6. در میان فصول کتب علوم قرآنی؛ 7.در کتب تاریخ قرآن؛ 8. در تک نگاری های پسینی (معاصر).
۶۱۵۴.

شیوه های دستیابی به آیات و سور مکی و مدنی

نویسنده:
منبع: حسنا تابستان و پاییز ۱۳۹۰ شماره ۹ و ۱۰

کلیدواژه‌ها: آیه مکی آیه مدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۱ تعداد دانلود : ۶۴۵
فوائد شناخت زمان و مکان نزول آیات و عدم وجود نصی نبوی سبب شد قرآن پژوهان از آغاز به تبیین راه های کشف مکی و مدنی بپردازند. این راه ها عبارتند از نقلی، قیاسی و اجتهادی. مقاله پیش رو به ترتیب تاریخی به بررسی این راه ها، جزئیات، مصادر و نمونه های هر یک پرداخته است تا دستیابی به نوع آیات و سور به شکلی دقیق تر صورت گیرد.
۶۱۵۸.

اطاعت از خاتم پیامبران در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: سفینه سال هشتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۳۰ «ویژه نبوت»

کلیدواژه‌ها: سنت اولی الامر اطاعت خدا اطاعت رسول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۷ تعداد دانلود : ۸۲۴
رسول و امّت، هر یک مسئولیّتى دارند. رسول، مسئول تبلیغ آیات و احکام الهى است و امّت اسلامى، مسئول فهم و پذیرش دعوت الهى. در واقع، حقیقت اطاعت، کوشش براى رسیدن به هدف والاى رسول است. مسئولیّت خاتم پیامبران، بلاغ آشکار و وظیفه مؤمنین، اطاعت در مقابل وظیفه رسول، یعنى بلاغ است. اطاعت مؤمنین از رسول اکرم موجب هدایت، قبولى اعمال، وحدت و دورى از گناه مى شود و سرپچى از دستورات، باعث عذاب دنیوى و اخروى است. بنابراین، اطاعت از رسول یکى از موارد امتحانات الهى براى مؤمنان است.
۶۱۵۹.

بررسی نسخ و اقسام آن در آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: اقسام نسخ نسخ آیات روایات نسخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۵۸۸
نسخ آیات قرآن از جمله مسائلی است که در عرصه فقه، حدیث و تفسیر همواره مورد توجه مفسران و دانشمندان اسلامی بوده است. درباره هویت نسخ چهار مدرسه: رفع، دفع، خطاب و بیان وجود دارد که در این میان، مدرسه رفع با فرهنگ قرآن سازگارتر است. برای نسخ از نظر ناسخ چهار قسم: نسخ قرآن به قرآن، نسخ قرآن به سنت، نسخ سنت به قرآن و نسخ سنت به سنت وجود دارد که روایات ناظر به نسخ آیات به آیات، مصداق عینی نسخ قرآن به قرآن است. شیعه به خلاف اهل سنت که به سه نسخ: حکم، تلاوت و حکم و تلاوت معتقد است، فقط درباره قسم نخست اتفاق نظر دارد. ازاین رو روایاتی که در آن شائبه نسخ تلاوت وجود دارد لزوما به معنای نسخ تلاوت نمی باشد.
۶۱۶۰.

نقدی بر مستثنیات ربا و مفاهیم آن در قرآن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۶ 89 - 106

کلیدواژه‌ها: ربا ربح سرمایه جامعه فقها استثنا شارع مفسده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱
ربا به عنوان یک پدیده مخرب اقتصادی جامعه از بدو تشریع اسلام مورد توجه و نهی شارع قرار داشته استبه طوری که از لحن خطابات شارع بر حرمت آن می توان به عمق مفسده آن و انزجار شارع مقدس از آن پی برد، خصوصاً بعد از آنکه ما معتقدیم احکام در اسلام تابع مصالح و مفاسد حاصل از آنها می باشد. اما با تمام تأکیداتی که اسلام بر حرمت این پدیده فاسد اقتصادی داشته، مشهور فقها معتقدند استثنائاتی هم برای آن قائل شده است، که عبارت است از عدم حرمت ربای پدر از فرزند و مسلمانان و شوهر از همسر خود. فقها نیز در اثبات این مستثنیات ادله ای را ذکر کرده اند که به تفسیر در کتب فقهی آمده است. ولی به نظر می رسد این ادله در اثبات علیت مستثنیات کافی نباشد این مقاله نقدی است بر ادله فقها بر جواز مستثنیات ربا که ارائه می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان