فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۷۴۱ تا ۴٬۷۶۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
حوزههای تخصصی:
آیه تطهیر یکی از پرمناقشه ترین آیات قرآن بین مفسران فریقین پیرامون مسئله عصمت اهل بیت^ است. مفسران شیعه «اهل البیت» را مختص خمسه طیبه^ می دانند و در مقابل، برخی از مفسران اهل سنت «اهل البیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر آن را اعمّ از خویشان و اقوام پیامبر و ... می دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به جمع مذکر در آیه تطهیر است. این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی جهت نقد و ارزیابی این مطلب، به واژه شناسی کلمه «اهل» و موارد استفاده آن در لغت و قرآن پرداخته و به این نتیجه رسیده است که هر چند با استشهاد به شواهد تاریخی و استناد به روایات متقن، می توان ثابت کرد «اهل البیت» اختصاص به خمسه طیبه دارد، اما استناد اغلب مفسران شیعه به «تغییر ضمیر» محل بحث و تأمل است.
رابطه وجود با ماهیت در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نوع رابطه وجود با ماهیت در حکمت متعالیه در مباحث اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت مطرح شده است. ملا صدرا در اینباره با دو زبان یا با دو شیوه بیان مطلب کرده است. او از یکسو میگوید وجود بالأصاله و بالذات تحقق دارد و ماهیت بالعرض و بواسطه وجود تحقق پیدا میکند و با وجود متحد است، اما از سوی دیگر معتقد است تنها «وجود» تحقق عینی دارد و ماهیت هرگز پا به عرصه وجود نمیگذارد و فقط یک امر اعتباری محض است که عقل از وجود انتزاع میکند. این دو تعبیر ظاهراً متباین، موجب سر در گمی پژوهشگران گردیده است. از اینروی برخی او را به تناقضگویی متهم کرده و برخی دیگر کوشش نموده اند تا این تعارض را بگونه یی توجیه کنند. با مراجعه به مجموعه آثار ملا صدرا روشن میگردد که در این دو تعبیر هیچگونه تعارضی وجود ندارد؛ جایی که ملا صدرا میگوید وجود بالذات و ماهیت بالعرض تحقق دارند منظورش ماهیت موجود است و آنجا که موجودیت و تحقق ماهیت را نفی میکند مراد ماهیت جدا از وجود است. ما در این مقاله کوشش کرده ایم با استناد به آثار خود ملا صدرا این مطلب را مدلّل کنیم.
وحی شناخت
منبع:
الاهیات قرآنی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴
9 - 27
حوزههای تخصصی:
در فرهنگ اسلامی شناخت وحی و کیفیت نزول آن بر قلب حضرت پیامبر(ص) تا این اندازه از اهمیت برخوردار است که صدرالمتالّهین شیرازی معتقد است: همان گونه که به هر مؤمنی ایمان به آن چه بر پیامبران فرو فرستاده شده لازم است، دانستن چگونگی نزول وحی نیز بر عهده هر عالم است. پژوهش حاضر درصدد است با ارائه تعریفی از مفهوم وحی، به اقسام و اَشکال آن و نیز بررسی نظریات مفسّران و متکلّمان مسلمان درباره کیفیت و طریقه نزول کامل ترین و عالی ترین دستاورد وحی اسلامی(= قرآن کریم) بر قلب حضرت پیامبر(ص) بپردازد. به نظر می رسد وحی در کاربرد کلامی، تفاوت هایی با کاربرد قرآنی آن دارد و همچنین انزال معنا و تنزیل لفظ قرآن کریم، هردو بر قلب حضرت پیامبر(ص) حادث شده و هیچ کدام از این دو مفهوم را نباید از مفهوم نزول قرآن کریم جدا دانست. در آرای مفسّران و متکلّمان مسلمان، نظریه نزول لفظی ( =کلام خدا بودنِ قرآن) درباره شیوه نزول قرآن کریم از وثاقت و اعتبار بالاتری برخوردار است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به اثبات مدعای خویش می پردازد.
واکاوی روایات شیعی در ترتیب نزولی بودن مصحف امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عقیده به تنظیم مصحف امام علی بر اساس ترتیب نزول، عقیده ای دیرینه بین بیشتر محققان شیعه است و در این زمینه به دلایل عقلی و روایی استدلال شده است. در این مقاله، روایات شیعی مورد استناد پژوهشگران شیعه در اثبات این موضوع بررسی شده است. جمع و تألیف مصحف «کما أنزل» توسط امام علی ، کتابت مصحف توسط ایشان بر اساس تنزیل، آموزش قرآن «کما أنزل» در زمان ظهور و نگارش مصحف به صورت تدریجی و روزنگار، محتوای روایات مورد استناد را تشکیل می دهد. نتیجه بررسی حاکی از این است که دلالت این روایات بر تنظیم مصحف امام بر اساس ترتیب نزول، در حدّ یک احتمال در کنار سایر احتمالات است و از این رو استناد به آن ها برای اثبات ادعای مذکور مخدوش و ناتمام است. در نتیجه، چگونگی تنظیم و ترتیب مصحف امام از این روایات به دست نمی آید و علم آن به اهل بیت که وارثان آن هستند واگذار می شود.
نگاهی به ترجمه قرآن حدادعادل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷)
حوزههای تخصصی:
اگرچه تاریخِ ترجمه قرآن کریم عمری هزار و دویست ساله دارد، ولی نهضت ترجمه ای که ظرف سی سال اخیر در کشور به راه افتاده، نیز در جای خود بسیار امیدوار کننده است. از اولین ترجمه فارسیِ قرآن در دهه شصت شمسی به وسیله عبد المحمد آیتی، تا امروز که سه دهه از انتشار آن می گذرد، ده ها ترجمه دیگر هم به میراث فرهنگی و معنوی کشور افزوده شد که قطعاً در فرایند ترجمه قرآن تا رسیدن به یک ترجمه مطلوب و آرمانی تأثیر گذارند. یکی از این ترجمه ها به دست غلامعلی حداد انجام شد که نه ترجمه ای آزاد است و نه تحت الفظی، بلکه ترجمه ای مفهوم گرایانه است که مترجم سعی کرده مفهوم آیات را در قالب الفاظ و عبارات فارسی به خواننده منتقل سازد و اگرچه تلاش نموده جانب امانتداری را هم مراعات کند، ولی ناخواسته، القای معانی، اولویتِ اولِ ترجمه شد و در موارد متعددی امانت، تحت الشعاعِ شیوایی قرار گرفت که شاید بارزترین نمود آن را بتوان در تغییر زمان و ساختمان افعال مشاهده کرد که به وفور انجام شده است.و به همین دلیل، علی رغم دارا بودن محاسن زیاد، از جهات متعددی نیازمند بازنگری و اصلاح است که در مقاله حاضر، تنها بخشی از آن آمده است.
مبانی حجیت قرآن کریم در نظر مرحوم میرزا مهدی اصفهانی: معرفت عقل و علم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در این گفتار، مطالبی از میرزا مهدی اصفهانی (1303- 1365 ق.) می خوانیم. اصفهانی بر این باور است که معرفت خدا و عقل و علم اساس قرآن است. البته مراد معرفت فطری است نه معرفت احاطی. هم چنین عقل را نوری الهی می دانید و معنای اصطلاحی فلسفی را برای آن قائل نیست. او علم را نیز از سنخ نور می داند نه از سنخ مفاهیم و تصورات. میرزای اصفهانی عقل و علم را مبنای اصلی عقیده به دین و حجیّت قرآن می داند.
نقش تربیتی صراط مستقیم در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه اخلاق
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه تعلیم و تربیت
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
قرآن تربیت را به معنای تهذیب و فزونی مقام معنوی به کار برده که پیگیری تربیت و نقش صراط مستقیم در آن، میدان وسیع تحقیقی نخواهد داشت؛ ولی کاربردهای این اصطلاح از ریشه «ر ب ب»، که در معنای مصدری آن، معادل پرورش گرفته شده و مالکیت و تدبیر در آن نهفته است، با مفهوم «ربیت» و «ربانیت» و تبیین ربوبی شدن و ربوبی نمودن انسان از طریق صراط مستقیم، به زیبایی به تصویر کشیده شده است. صراط مستقیم، راهِ دارای وحدت و منطبق با حقیقت است و هدایت به آن، هدایت به مراتب یا تثبیت در مراتب آن خواهد بود. قرآن با نشان دادن صراط مستقیم به منزله دین کامل، تربیت را شناخت خدای جهان و رب یگانه دانستن او و نیز پذیرش اوامر و نواهی وی و عمل به آنها معرفی می نماید. از این منظر، به هر میزان که انسان ربوبی شود، در مسیرتربیت قرار می گیرد. بر همین اساس، اعمال عبادی، علمی، اجتماعی، جسمی و عاطفیِ متربی، براساس نقش تربیتی صراط مستقیم که منطبق با ربوبیت توحیدی است. سوال اصلی ما در این پژوهش این است که نقش اصلی صراط مستقیم در تربیت انسان چیست؟از یافته های این پژوهش این است که نقش صراط مستقیم، ربوبی شدن و ربوبی ساختن انسان است که هدف خلقت به شمار می رود.
روش علامه طباطبایی در مواجهة با اختلاف قراءات در تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیة در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه ا ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه ها ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژوهش در این موضوع نشان مى دهد که نقد قرائت، ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر، عدم ترجیح یک قرائت بر دیگر، گاه به دلیل إفاده معنایی یکسان و عدم إظهار نظر در برابر دو یا چند قرائت و ذکر یک قرائت در تأیید دیدگاه تفسیری، مهم ترین شیوه ها ی علامة طباطبایی در مواجهة با اختلاف قراءات است. تبیین ملاک ها و معیارهای وی در نقد و ترجیح قراءات و تحلیل درباره قراءاتی که بدون دلیل ارجح ذکر شده از دیگر مباحث این نوشتار است. از سوی دیگر ضعف سندی و نقد دلالی قرائت، نقد بر اساس قواعد نحوی، مخالفت با رسم المصحف و تشخیص مورد تفسیر از قرائت در روایات تحریف نما، مهم ترین ملاک ها ی علامه طباطبایی در نقد قرائت است. تناسب با سیاق، مطابقت با قواعد علم صرف و نحو، ذکر مؤید قرآنی، مؤید روایی و نحوی از مهم ترین ملاک ها ی وی در ترجیح یک قرائت بر قرائت دیگر مى باشد.
تبیین قرآنی تقدم و تأخر نفس و بدن با نگاهی فلسفی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
هدف این نوشتار تبیین قرآنی یکی از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه انسان شناسی فلسفی، یعنی مسأله تقدم و تأخر نفس از بدن می باشد. این بحث تاکنون بیشتر مورد توجه فلاسفه و متکلمان بوده و کمتر به تبیین قرآنی فلسفی آن پرداخته شده است. ازاین رو پژوهش حاضر به تحلیل قرآنی فلسفی این موضوع پرداخته است. در این راستا نخست معانی نفس در قرآن را مطرح می کند، سپس مهم ترین دیدگاه های فلسفی را در باب تقدم و تأخر نفس بررسی کرده، آن گاه به تبیین دیدگاه قرآن نسبت به مسأله می پردازد. جهت تبیین دیدگاه قرآن، ابتدا نظریات تفسیری واقع نگر، تمثیل واره، عالم ذر و نظریه ملکوت را تبیین می کند و در نهایت با استدلال بر نظریه عالم ملکوت که برگرفته از دیدگاه ملاصدراست، به تایید آن می پردازد. و در پایان به این نتیجه می رسد که دیدگاه قرآن با نظریه ملاصدرا که معتقد به تقدم بدن بر نفس است، سازگارتر می نماید.
بررسی سیر تنزیلی آیات تحدی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
اعجاز پشتوانه دفاعی پیامبران در برابر تشکیکات احتمالی است. قوام معجزه به تحدی و هماوردطلبی است. قرآن معجزه پیغمبر اسلام6 است و تحدی به قرآن به طور صریح در قرآن وارد شده است. قرآن مجموعه کلام الهی مرکب از 114 سوره است که هماوردطلبی های آن نیز به شکل های گوناگون آمده است. گاه اهل تردید را به آوردن مانند قرآن و گاه ده سوره و در پاره ای موارد یک سوره فراخوانده است. مشهور در توجیه راز فراوانی و گوناگونی تحدی بر این باورند که تحدی از کل قرآن به ده سوره و از ده سوره به یک سوره بوده است. با عنایت به سیر نزول سوره های قرآن، حکمت گفته شده برای تحدی، اگر به خدا نسبت داده شود، اثبات شدنی نیست؛ اما می توان میان نوع شبهه و جهت ابهامی که موجب تحدی شده، نسبت برقرار کرد
بررسى ویژگى ها و ابعاد فطرت از نگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ازآنجاکه فطرت از مبانى مهم انسان شناختى در دانش تعلیم و تربیت است، این پرسش مطرح است که این مفهوم از نگاه قرآن به چه معناست و چه ابعاد و ویژگى هایى دارد؟ آیات مرتبط با فطرت را مى توان در چهارده گروه دسته بندى نمود. پس از بررسى این آیات به روش تحلیلى استنباطى مى توان نکات ذیل را در سه بخش ارائه نمود. اول، نکات عمومى درباره فطرت: فطرت ذاتى و خدادادى است و نه اکتسابى که در همه افراد بشر همسان مى باشد. فطرت اگرچه تغییرناپذیر است و از بین نمى رود، اما ممکن است ضعیف و فراموش گردد. گرایش ها و بینش هاى فطرى نیازمند یادآورى هستند. عواملى نظیر تزکیه نفس باعث رشد داشته هاى فطرى انسان مى گردد. دوم، نکات درباره بعد شناختى فطرت: علاوه بر «خودشناسى فطرى» انسان، بخشى از شناخت هاى فطرى انسان مربوط به ربوبیت الهى و صفات وحدانیت، الوهیت، خالقیت و رازقیت الهى مى باشد که از آن به عنوان «خداشناسى فطرى» یاد مى شود. سوم، نکاتى در بعد گرایشى و انگیزشى انسان است: انسان داراى گرایش هاى فطرى «خداپرستى فطرى»، «کمال طلبى»، «فضیلت گرایى»، «میل به جاودانگى» و «حق گرایى» است. خداوند و دین او محبوب فطرى انسان، و کفر، فسق، سرکشى و گناه، منفور فطرى انسان است.
معناشناسی تقیه در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال ششم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۳
61 - 79
حوزههای تخصصی:
تقیه یکی از ارکان دین اسلام و مذهب شیعه و از مهم ترین عوامل بقای مذهب شیعه و البته اسلام به شمار می آید. از طرفی بر اساس روایات شیعه مسأله تقیه هم چنان و تا ظهور حضرت حجت(عج) جاری است و در زمانه ما هم به دلیل ایجاد نحله های گوناگون مذهبی و گستردگی ارتباطات، یافتن مصداق تقیه از اهمیت والایی جهت ایمنی از خطراتی که مذهب شیعه را تهدید می نماید برخوردار است. این نوشتار که به سبک بنیادین و بر اساس مطالعات کتابخانه ای مهیا شده، به معناشناسی تقیه در قرآن را بیان می دارد. هم چنین فراهم سازی بستر عمل به تقیه و شرایط و مصادیق روشن آن را روشن می سازد، تا در ازای آن راهکارهای تقیه در جامعه کنونی پیاده گردند و به این واسطه، از بسیاری از مفاسد پرهیز از تقیه در جامعه کنونی جلوگیری شود.
تحلیل دیدگاه سیوطی درباره آیات مبیّن با تأکید بر اندیشه های علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴
121 - 146
حوزههای تخصصی:
یکی از مباحث علوم قرآنی که توسط عالمان این علم مورد توجه قرارگرفته، موضوع «مجمل و مبیّن» در قرآن کریم است. جلال الدین سیوطی درکتاب «الإتقان فی علوم القرآن» فصلی با عنوان «فی مجمله ومبیّنه» دارد و آیاتی را که از نظر او دارای اجمال هستند و نیز آیات مبیّن را برشمرده و معانی مختلف آن ها را بیان کرده است. اسباب و عوامل اجمال که توسط سیوطی بیان شده، در تمامی نمونه هایی که وی در کتاب «الإتقان» به آن ها پرداخته است، قابل جست وجو و پی گیری نیست. این پژوهش کوشیده است به اقسام مبیّن(مبیّن متّصل و منفصل)، تفاوت دیدگاه جلال الدین سیوطی و علامه طباطبایی در مبیّن بودن آیات و نیز چگونگی برطرف کردن اجمال آن ها بپردازد.
تحلیل و نقد دیدگاه مفسران درباره آیه «أ َنَّا نَأ ْتِی الأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أ َطْرافِها»، بررسی حل تعارض آیات ذکرِ ناظر به آرامش(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مفسران درباره آیه «أ َنَّا نَأ ْتِی الأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أ َطْرافِها» دیدگاه های متفاوتی را بیان نموده اند؛ چنان که مقصود از «ارض» سرزمین کفار مکه، سرزمین عموم کفار، اهل زمین، زمین و اهل آن دانسته شده است و درباره مقصود از «نقصان ارض» مواردی از جمله: فتح حوالی مکّه توسط پیامبر و یارانش، فتح سرزمین کفار توسط مسلمانان، مرگ علما و بهترین ساکنان زمین، از بین رفتن برکت زمین، بیضوی بودن زمین، کاستن از سرزمین جسم انسان به هنگام پیری، مرگ اهل معرفت، سکوت زبانِ حق در دوره ای از زمان، کاهش اوصاف ناپسند سرزمین روحانی انسان، هلاکت کافران و ظالمان تکذیب کننده پیامبران، کاسته شدن از نیرو و ثروت اهل باطل بیان شده است. از این رو تلاش برای نزدیک کردن دیدگاه ها و رسیدن به برداشتی استوارتر در این زمینه ضروری است. نظریه مختار دراین باره، پذیرش معنای تنزیلی «تهدید مشرکان و تبشیر مسلمانان» است؛ چنانکه این معنا با پذیرش دیدگاه «مرگ علما و بهترین ساکنان زمین» به عنوان معنایی تأویلی یا بطنی از آیه، منافات ندارد.
مصادیق گونه گون آیه در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
واژة «آیه» در قرآن کریم دربارة موضوعات مختلف، مانند آیات قرآن، معجزات انبیاء و پدیده های طبیعی و ... به کار رفته است. در پاسخ به این پرسش که از منظر قرآن، چه پدیده هایی و با در نظر گرفتن چه ویژگی هایی، «آیه» است، شانزده پدیدة طبیعی را می یابیم که در قرآن کریم به عنوان«آیه» معرّفی شده اند. برخی از این پدیده ها، مانند آسمان ها و زمین بارها در قرآن به عنوان «آیه» معرّفی شده اند و به «آیه» بودن برخی، مانند لباس و همسر تنها یک بار اشاره شده است. برای درکِ «آیه» بودن پدیده های مختلف، غالباً توجّه به ارتباطی که یک پدیده با دیگر امور و پدیده ها دارد، ضروری است و این ارتباط عموماً ارتباط علّی و معلولی است. در قرآن کریم مکرّراً در «آیه» خواندن امور مختلف به این امر توجّه داده شده که اوّلاً سررشتة نظام علّی و معلولی در دست خداوند است و ثانیاً این نظام به گونه ای طرّاحی شده که سود و منفعت آدمی را در پی دارد. در بسیاری از آیات که پدیده ای طبیعی به عنوان «آیه» معرّفی شده، کلمات مربوط به حیطة آسمان به کار رفته است و بر این اساس، می توان گفت کاربرد کلمة «آیه» در حوزة پدیده های طبیعی ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم سماوی دارد.
عقلانیت ایمان در اندیشه علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ایمان و چگونگی ارتباط آن با مسئله عقلانیت، همواره بعنوان یکی از محوریترین مسائل در میان فیلسوفان دین و پژوهشگران این عرصه مطرح بوده، بگونه یی که این مسئله موجب شکلگیری مهمترین مکاتب فکری و نحله های کلامی در اندیشه مغرب زمین و در میان متفکران مسلمان شده است. در این پژوهش تلاش میکنیم در پرتو اندیشه های علامه طباطبایی، با تحلیل و فهم صحیح نسبت به حقیقت ایمان و بیان مؤلفه ها و عناصر اصلی آن، جایگاه و نقش عقل در نظام اعتقادات دینی را تبیین نماییم. از آنجا که علامه برای علم و معرفت در عرصه ایمان نقشی اساسی قائل شده و علم را مقدمه ایمان دانسته اند، در تبیین رابطه میان عقل و ایمان، عقل را مقدم بر ایمان و ایمان را بخاطر برخورداری از جوهری معرفتی یکی از رهآوردهای مهم عقل معرفی نموده است. در عین حال، وی با پرهیز از هر گونه افراط و تفریط در این مسئله، ضمن اینکه برای عقل در عرصه ایمان و نظام اعتقادات دینی جایگاهی رفیع قائل شده و حتی حقانیت احکام قطعی عقل را مبنای حقانیت دین معرفی نموده است، از سویی با توجه به تأثیرگذاری ایمان در اراده و شعور انسان، معتقد است در پرتو حیات ایمانی، درکی عمیقتر و وسیعتر نسبت به حقایق دینی نصیب مؤمنین میشود. لازم بذکر است که ایشان نسبت به محدودیتهای ادراکی عقل در برخی از حوزه های معرفتی دین نیز بیتوجه نبوده و در آثار و نوشته های خود بویژه تفسیر المیزان آن محدودیتها را مورد توجه قرار داده است.
بازتاب مفاهیم قرآنی پاداش و کیفر اعمال در شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جهان هستی، جهان مکافات است و هر عمل انسان عکس العملی در دنیا و آخرت دارد. پاداش و کیفر از موضوعات مهم متون دینی است و در تمام ادیان الهی به طرق و گونه های مختلف مطرح گردیده است، در هیچ کتاب آسمانی نیست که از پاداش و کیفر اعمال سخن به میان نیامده باشد، تنها وجه تمایز آن در شیوه بیان و نوع پاداش و کیفر و زمان و مکان است.
قرآن بارها در سور و آیات گوناگون به ویژه ضمن بیان احوال و رفتار گذشتگان و تمثیل نیکوکاران و بدکاران ، به پاداش و عقوبت دنیوی و اخروی آن ها اشاره کرده است. احادیث و روایات معصومین (ع) نیز در این زمینه به قدری است که می توان با استفاده از آن ها به تبیین و تحلیل بیشتر و جزئی تری از موضوع دست یافت.فردوسی به عنوان یک شاعر حکیم و آشنا با متون اسلامی و زرتشتی، با به دست آوردن آگاهی از سرگذشت پیشینیان و مشاهدة ناکامی بیدادگران و کامیابی دادجویان، این موضوع اخلاقی را با زبان ها و بیان های گوناگون در قالب حکمت ها و آموزه های اخلاقی بیان کرده است. مقاله حاضر به بررسی موضوع پاداش و کیفر در شاهنامه اختصاص دارد و می کوشد جوانب گوناگون دیدگاه فردوسی را درباره این موضوع مورد مطالعه قرار دهد. از آن جا که شاهنامه رفتار پادشاهان گذشته را روایت می کند نگاه فردوسی بیشتر بر بیان رفتار هایی است که سازگاری بیشتری با این طبقه اجتماعی دارد و نیکو کاری یا کج رفتاری آن ها می تواند تأثیر شایسته و یا زیان بار ی در جامعه ایجاد کند.
مطالعه تحلیلی - تطبیقی جایگاه قرآن کریم در اخلاق مأثور(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲
45 - 65
حوزههای تخصصی:
این نوشتار به تحلیل محتوای تطبیقی کتاب های «جامع السعادات» تألیف علامه نراقی ، «سر الاسراء فی شرح حدیث المعراج» تألیف مرحوم آیت الله سعادت پرور و کتاب «اخلاق در قرآن» تألیف آیت الله مصباح یزدی از نظر میزان استفاده هر یک از این سه کتاب از آیات قرآن کریم در تحلیل های اخلاقی اختصاص دارد تا ضمن معرفی عملی کارکردهای تحلیل محتوا در تحقیقات حوزه علوم قرآن و تفسیر، به ارزیابی نقش قرآن کریم در استنباط آموزه های اخلاقی مأثور بپردازد. روش تحقیق در این نوشتار، تلفیقی از تحلیل محتوا و روش کتابخانه ای است. نوع تحقیق، توصیفی - تحلیلی است که در تجزیه و تحلیل از روش های سه گانه کمّی، کیفی و تطبیقی استفاده می کند.