درخت حوزه‌های تخصصی

"دربارة کارکردهای رسانه، نقد و نظر، سخن و گفتگو بسیار دیده و شنیده‎ایم اما بی‎تردید یکی از مهم‎ترین کارکردهای رسانه‎ها که از دیر باز مورد توجه و عنایت اندیشمندان این حوزه قرار گرفته است، کارکرد آموزشی این فناوری نوین است. سرآغاز بحث‎های مربوط به نقش آموزشی رسانه‎ها را باید در دغدغه‎ها و نگرانی‎هایی جستجو کرد که پس از فراگستری تلویزیون در جوامع مختلف بشری نسبت به تأثیرات منفی محصولات رسانه در زمینه‎های خشونت، سکس و از خود بیگانگی فرهنگی به ویژه بر روی گروه‎های سنی خاص از جمله کودکان، نوجوانان و جوانان پدید آمد. در نتیجه اجرای صدها طرح تحقیقاتی در کشورهای مختلف جهان، هر چند اجماعی در خصوص وجود یا عدم وجود، میزان و نحوة تأثیرگذاری غیرمستقیم رسانه‎ها بر مخاطبان در میان اندیشمندان حاصل نشد، نوعی خودآگاهی جمعی نسبت به امکان استفاده آموزشی از عموم رسانه‎ها به ویژه تلویزیون پدیدار گردید که مبنای مطالعات، نظریه‎پردازی‎ها و اقدامات بعدی در توسعه رسانه‎های آموزشی به شمار می‎رود. با این همه، این مهم تحقق نپذیرفت مگر پس از بروز مشکلات و مسائلی چون رشد بی‎سابقه جمعیت جهان به ویژه در کشورهای توسعه یافته، افزایش سرسام‎آور هزینه‎های آموزشی در سیستم سنتی و محدودیت‎های منابع مالی دولت‎ها که استفاده از روش‎های سنتی آموزش در سطح عام را غیرممکن ساخته بود. از سوی دیگر ظهور انواع جدیدی از فناوری‎های ارتباطی از جمله شبکه جهانی اینترنت، سی‎دی، شبکه‎های تلویزیونی ماهواره‎ای و مانند آنها که به تدریج و به طور روزافزون هزینه‎های بهره‎گیری از آنها برای عموم مخاطبان کاهش می‎یافت، انگیزه‎ای شد برای آن که دست‎اندرکاران امور آموزشی به ویژه دولت‎ها استفاده از رسانه‎ها برای آموزش را جدی بگیرند. امروزه سرمایه‎گذاری‎های عظیمی خواه از سوی بخش دولتی و خواه از سوی بخش خصوصی در این زمینه به عمل آمده است. این امر به خصوص از آن روست که فناوری رسانه‎ای علاوه بر رفع موانع مالی و فیزیکی موجود بر سر راه سیستم‎های آموزشی سنتی، تأثیرات خیره‎کننده و غیرقابل انکاری در هر دو بعد گسترش کمی و کیفی آموزش داشته است. مطالعات اثبات کرده است که استفاده فعال از همه حواس پنجگانه در آموزش‎های رسانه‎ای یادگیری را تسهیل و جذابیت آموزش را مضاعف می‎کند. به این ترتیب رسانه وارد حیطه آموزش شد و به تدریج جای خود را در این زمینه باز کرد تا آنجا که امروزه سخن از حذف سیستم‎های سنتی آموزش در برخی از نقاط جهان در آینده‎ای نه چندان دور می‎رود. در کشور ما نیز آموزش رسانه‎ای سابقه‎ای به نسبت طولانی دارد و هم اکنون دهه سوم عمر خویش را می‎گذراند. این فرایند که با فراز و نشیب‎های فراوانی مواجه بوده است امروزه به طور عمده از طریق دو نهاد اصلی شبکه آموزش صدا و سیما و دانشگاه پیام نور پیگیری و اجرا می‎شود؛ هر چند محدود به این دو نهاد نیست و بسیاری از دانشگاه‎های کشور گام‎های نخست و حساس را برای راه‎اندازی آموزش online برداشته‎اند. پژوهش و سنجش بنا به درخواست مخاطبان و با توجه به نیازهای موجود کشور، شماره حاضر را به بررسی ابعاد گوناگون آموزش رسانه‎ای اختصاص داده است. در بخش اول طی گفتگوهایی با آقایان دکتر بیابانی و دکتر نوروزی وضعیت فعلی کشور در زمینه آموزش رسانه‎ای و دستاوردها و چالش‎های پیش رو در این حوزه به بحث گذاشته شده است. بخش دوم که به نظریه‎های آموزش رسانه‎ای اختصاص یافته است در ده مقاله ابعاد نظری موضوع را مورد مداقه قرار داده است. بخش سوم این مجموعه حاوی مقالاتی در زمینه کاربردهای آموزش رسانه‌ای و نیز دو مقاله مفید در زمینه مطالعات تطبیقی است و در بخش پایانی سه مقاله در باب دستاوردهای فناورانه این حوزه تقدیم می‎شود. ضمن تشکر از همه مخاطبان فهیمی که تاکنون فصلنامه را مورد عنایت خویش قرار داده‎اند، از همه این عزیزان درخواست می‎کنیم پژوهش و سنجش را همچنان از دیدگاه‎ها، انتقادها و پیشنهادهای خویش بهره‎مند سازند. "

امروزه، اغلب کشورهای پیشرفته جهان در برنامه ریزی برای سازماندهی ورزش همگانی کشور خود با دیگر کشورها رقابت دارند و پیوسته در حال ارائه برنامه های خلاق برای رشد این ورزش هستند. هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا رسانه ملی در توسعه ورزش همگانی در جامعه مؤثر است یا خیر؟ آیا رسانه ملی می تواند افکار عمومی مردم را در مورد ورزش همگانی تحت تأثیر قرار دهد؟ روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، از نوع پیمایشی و علی مقایسه ای است. به دلیل فقدان ابزاری دقیق و معتبر برای اندازه گیری نقش رسانه ملی در توسعه ورزش همگانی، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 30 سؤال است که در سه عامل مؤلفه های ورزشی، منابع مالی و منابع انسانی مطرح شده اند. یافته های این پژوهش نشان داد که بین رسانه ملی و توسعه ورزش همگانی در هر سه عامل مؤلفه های ورزشی، منابع مالی و منابع انسانی تفاوت معناداری وجود دارد.

پژوهش حاضر به دنبال دست یابی به تعریفی جامع از پدیده ی رسانه ای سرگرم آموزی و بررسی ویژگی های آن در حوزه های مختلف کاربردی، از جمله تلویزیون می باشد. سرگرم آموزی به عنوان پدیده ای مهم و پیش رو در ادبیات رسانه ای جهان، با قدمتی بیش از چهل سال در حوزه های مختلف رسانه ای ورود داشته و به دنبال پوشش دهی دو حوزه ی کارکردی مهم رسانه، یعنی آموزش و سرگرمی است. علی رغم آشنایی تاریخی و فرهنگی ایرانیان با این پدیده ی رسانه ای و مشاهده به کارگیری این راهبرد ارتباطی در جای جای تاریخ فرهنگی این مرزوبوم، اما حتی واژه ی اجوتین منت هنوز به فارسی ترجمه نشده و تعریفی از آن در ادبیات رسانه ای داخل کشور وجود ندارد. با توجه به این فقر نظری، پژوهش گر با انجام مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گسترده و مراجعه به منابع مختلف و معتبر بین المللی، به شناخت پیشینه، انتقال ادبیات نظری و دست یابی به تعریفی جامع و کاربردی از سرگرم آموزی به طور عام و همچنین سرگرم آموزی تلویزیونی به طور خاص اقدام نمود. به این صورت که منابع مختلف در ارتباط با سرگرم آموزی، جمع آوری و ترجمه شده و در انتهای مقاله، پژوهش گر با استخراج و تجمیع نکات مختلف از این منابع به تعریفی جامع از سرگرم آموزی و سرگرم آموزی تلویزیونی دست یافت.

این گزارش چالش ها و فرصت های رسانه های خبری و روزنامه نگاری را در محیط رسانه ای در حال تغییر امروز مورد بررسی قرار می دهد. بر این اساس تعداد افراد بیشتر و بیشتری اخبار را از طریق رسانه های دیجیتال دریافت می کنند، آنها به طور فزاینده ای از طریق دستگاه های سیار (به ویژه تلفن های هوشمند) به اخبار دسترسی پیدا می کنند و از نظر نحوه دسترسی و پیدا کردن اخبار به شبکه های اجتماعی و سایر واسطه ها وابسته هستند. در این محیط، تعداد محدودی از شرکت های بزرگ فناوری میلیاردها کاربر را در سراسر جهان قادر می سازند به روش های ساده و جذاب از طریق خدماتی مثل جست و جو، شبکه سازی اجتماعی، به اشتراک گذاری ویدیو و پیام رسانی از رسانه های اجتماعی استفاده کنند. در نتیجه، این شرکت ها از نظر 1- توزیع اخبار و 2 - تبلیغات دیجیتال نقش مهم و مهم تری را بازی می کنند. در مقابل، رسانه های سنتی هنوز هم تولیدکنندگان بسیار مهم اخبار باقی می مانند اما به عنوان توزیع کنندگان اخبار اهمیت خود را از دست می دهند. واکنش عمومی رسانه های سنتی ترکیبی از 1- سرمایه گذاری برای دستیابی به فرصت های دیجیتال 2- کاهش هزینه و 3- تلاش برای تثبیت بازار در پیروی از قدرت بازار و اقتصاد معیار است.

هدف این مطالعه، سنجش تأثیر سرمایه فرهنگی بر نگرش ها و رفتارهای زیست محیطی است. برای شناسایی تأثیر سرمایه فرهنگی بر رفتارهای زیست محیطی، نظرات صاحب نظران جامعه شناسی محیط زیست و نیز طرفداران دیدگاه سرمایه فرهنگی مطرح و نهایتاً با استفاده از نتایج تحقیقات پیشین، مدل تحقیق طراحی شده است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع پیمایشی است. نمونه آماری شامل 440 نفر از افراد بالای 18 سال ساکن در مناطق شهری استان کردستان می باشد که به روش خوشه ای چند مرحله ای، نمونه گیری شده اند. ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده است. با استفاده از رگرسیون متغیره و نیز ضریب تأثیر، میزان اثرگذاری (مستقیم و غیر مستقیم) متغیرها مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که 82 در صد از افراد مورد مطالعه ابراز داشتند که دارای رفتارهای زیست محیطی مسئولانه می باشند. همچنین، در حدود 71 درصد از افراد مورد مطالعه گزارش دادند که دارای سرمایه فرهنگی در حد زیاد هستند. با این وجود، وضعیت آگاهی زیست محیطی و نگرش زیست محیطی در استان در حد متوسط است. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که سرمایه فرهنگی بیشترین اثر را بر رفتارهای زیست محیطی دارد. به عبارت دیگر، سرمایه فرهنگی مهم ترین پیش بینی کننده متغیر رفتارهای زیست محیطی در مقایسه با سایر متغیرهای تحقیق می باشد. در خاتمه، برای تبیین بیشتر موضوع و براساس نتایج حاصله، بین مدل نظری و مدل تجربی تحقیق مقایسه صورت گرفته است.

همراه با گسترش فناوری‌های ارتباطی و ظهور تأثیرات گستردة آنها در عرصة اجتماعی، پرداختن به روش‌شناسی علوم اجتماعی و ارتباطی یکی از دلمشغولی‌های دانشمندان این حوزه از علم بوده است، به طوری که در سراسر قرن بیستم، آنها سعی در تدوین یک روش مطلوب برای بررسی رسانه‌ها، محتوا و نقش آنها در جامعه داشته‌اند. به طور کلی، می‌توان گفت هر چه فناوری‌های ارتباطی پیشرفت کرده و توسعه یافته‌اند روش‌های تجزیه و تحلیل محتوای پیام‌های رسانه‌ای نیز تکامل بیشتری پیدا کرده‌اند. از طرفی بعد ارزشی تأثیرات آنها نیز متحول شده است، به طوری که دیگر به تأثیرات صرفاً رسانه‌ای با دیدة تردید نگریسته می‌شود و دیدگاه‌های انتقادی در مورد نقش رسانه‌ها و تأثیر اجتماعی آنها در حال گسترش است. در این مقاله ابتدا سعی می‌شود تحول روش‌شناسی تحقیقی بررسی شود و سپس تغییرهای متنوع در دیدگاه‌های ارزشی نسبت به نقش و تأثیر رسانه‌ها مطالعه گردد.

با عرضه و پخش برنامه های گوناگون تفریحی و سرگرم کننده به زبان های بومی و محلی، از طریق شبکه های مختلف تلویزیونی ماهواره ای، مخاطبان این شبکه ها، دریافت کننده پیام های خواسته یا ناخواسته ای می شوند که تولیدکنندگان شبکه های مذکور برایشان تدارک دیده اند. برنامۀ «بفرمایید شام» که از شبکه تلویزیونی ماهواره ای «من و تو 1» پخش شده، از قابلیت مطالعه به منظور پاسخ به سؤال هایی در مورد چگونگی و چرایی جلب مخاطبان به این برنامه برخوردار است. در رویکرد نظری به موضوع، از نظریۀ مجاورت فرهنگی استروبار و رضایت و خشنودی مخاطب، بهره گرفته شده است. مطالعۀ پیش رو ضمن تحلیل محتوای کیفی برنامۀ تلویزیونی «بفرمایید شام»، به منظور تدقیق یافته ها به عنوان روش مکمل، با احصاء نظرهای مخاطبان این برنامه در فضای مجازی و به طور خاص در شبکۀ اجتماعی فیس بوک درصدد بوده است تا دلایل جذابیت برنامه مذکور را که منجر به جلب مخاطبان شده است، شناسایی کند. یافته های تحقیق نشان داده است که خود غذا و آشپزی در این برنامه، تنها ابزار و بهانه ای برای تولید برنامه و شکل گیری تعامل میان شرکت کنندگان در برنامه است و عوامل متعدد دیگری در جلب مخاطب، تأثیرگذارند. تحلیل نظرهای مخاطبان برنامه نشان می دهد که برنامه، برای مخاطبان گوناگون به دلایل مختلف، جذابیت های خاصی داشته است ازجمله: کنداکتور (برنامه ریزی پخش) سنجیده، راوی طناز و شوخ طبع، زیبایی های ساختاری و ...

این پژوهش با هدف شناخت الگوهای سبک زندگی بازنمایی شده در سریال های ترکی شبکه ماهواره ای MBC4 انجام شد. برای دستیابی به این هدف، دو سریال ترکی « نور» و « میرنا و خلیل» به شیوه نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب و با روش تحلیل محتوا، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان می دهد که سریال های مورد بررسی، سبک زندگی مرتبط با طبقات بالای جامعه را بازنمایی می کنند. نمادهای منزلتی گران قیمت و مدرن، شغل های با درآمد بالا، ماشین و خانه های لوکس و... از جمله شاخص های طبقات بالا است که در سریال های مورد بررسی به شکل فراوان بازنمایی شده اند. همچنین نفی روابط نامشروع و خارج از چارچوب خانواده، عدم تجمل گرایی و رعایت پوشش مناسب در هیچ یک از صحنه های مورد بررسی بازنمایی نشده است.

ایران دهمین کشور دنیا از لحاظ میراث فرهنگی، تمدن بشری و جاذبه های گردشگری است، اما از نظر جذب گردشگر در رتبه های پایین قرار دارد. گردشگری در دنیای کنونی یکی از مهم ترین راههای جذب درآمد و توسعه محسوب می شود و کشورهای مستعد گردشگری با بهره گیری از روش های مختلف و ازجمله راه اندازی شبکه های تلویزیونی گردشگری تلاش می کنند سهمی از صنعت گردشگری را به خود اختصاص دهند. روش این تحقیق تحلیلی توصیفی است و با بهره گیری از تکنیک مصاحبه عمیق و استفاده از دیدگاه های برخی کارشناسان رسانه، ارتباطات و گردشگری، به موضوع چالش ها و راهکارهای تأسیس تلویزیون گردشگری در ایران پرداخته است. در این بررسی با رعایت اصل اشباع، با 14 نفر از کارشناسان آشنا با موضوع مصاحبه شده است. از دو پرسش اصلی این پژوهش، در یکی به چالش ها و مشکلات راه اندازی این شبکه پرداخته شده و در دیگری شناسایی الگوی اوّلیه تلویزیون گردشگری داخلی موردتوجه بوده است. نتایج پژوهش حاکی است که بیشتر صاحبنظران مشکلات راه اندازی شبکه گردشگری را شامل مشکلات قانونی، سیاسی، اقتصادی و حرفه ای دانسته اند. مشکل قانونی، تنها به انحصاری بودن رادیو و تلویزیون مربوط می شود. از نگاه کارشناسان، مشکلات حرفه ای شامل پنج مشکل مدیریتی، فنّی، نیروی انسانی، جذب مخاطبان و همچنین رقابت با تلویزیون دولتی اند. همچنین چالش های مالی و اقتصادی در راه اندازی شبکه گردشگری، شامل گران بودن تولیدات رسانه ای و پرهزینه بودن ماهیت کار رسانه عنوان شده اند. الگوی این شبکه گردشگری از نگاه کارشناسان، الگوی رسانه خدمت عمومی است؛ رسانه ای که باید مخاطب محور باشد و برنامه های آن با توجه به نیاز مخاطب تولید و پخش شوند.

این تحقیق، با هدف واکاوی عوامل مرتبط با بازنمایی بدن در شبکه های مجازی (مطالعه موردی: کاربران ایرانی اینستاگرام) و به منظور شناسایی نقش استفاده افراد از شبکه اجتماعی اینستاگرام، در میزان بازنمایی بدن اجتماعی، نمایشی و زیباشناختی آن ها صورت گرفته، که محقق درصدد است  با آزمون چهار فرضیه تحقیق اهداف ذکرشده را محقق سازد. در پژوهش حاضر، روش تحقیق تلفیقی بود و از دو روش کیفی با تکنیک های تحلیل محتوا و مصاحبه و روش کمی (پیمایش)  با تکنیک پرسشنامه استفاده شده است. با توجه به اهداف و ویژگی های پژوهش، در بخش کیفی  نمونه آماری تحقیق، 20 نفر از کاربران اینستاگرام با دنبال کنندگان بالای 1000 نفر (در طول روز حداقل سه بار خود را به نمایش می گذارند) است، که  تعداد 60  عدد عکس از صفحه آن ها  مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین حجم نمونه در بخش کمی 384 نفر از شهروندان ساکن شهر تهران در سال 98 است. برای نمونه گیری در روش های کمی  و کیفی به ترتیب  از روش نمونه گیری خوشه ای و  روش اشباع  بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رابطه معناداری بین میزان استفاده افراد از شبکه اجتماعی اینستاگرام و  میزان بازنمایی بدن اجتماعی، نمایشی و زیباشناختی وجود دارد.  همچنین محقق، در تحلیل بازنمایی عکس ها در شبکه اجتماعی اینستاگرام دریافت، از حیث تکنیک های بازنمایی به کار برده شده، در تیپ بدن اجتماعی از تکنیک های آشکارسازی و پنهان سازی، در الگوی بدن نمایشی از تکنیک های ورزیدگی و اغواگری و درنهایت در الگوی بدن زیباشناختی از تکنیک های زیبایی شناختی و زیبایی مصنوعی استفاده شده است.