نگرشی حکمی به عناصر بنیادی تجسمی از منظر زیباشناسی عرفانی فیض کاشانی و کاربست آن در تحلیل آثار تایپوگرافی
آرشیو
چکیده
علامه فیض کاشانی از اعاظم و مفاخر علمای شیعه و در فقه، اصول، فلسفه، کلام، عرفان، حدیث و به عبارتی تمام علوم مهم عصر خود از مردان کم نظیر روزگار است. از خلال آثار ایشان می توان به بسته جامعی از اصول عرفان نظری مطابق با سیره و درر کلام ثقلین دست یافت که در آن، نظام هستی مملو از اسماءالله و مناسبات آن، تبیین می شود. وی در رساله ای مختصر به نام مشواق، با استناد به مثنوی گلشن راز شیخ محمود شبستری ضمن شرح نمادهای محسوس رایج در شعر عارفان، شیوه ای در رازگشایی از نمادگرایی عرفانی به کار برده که می توان با بازتعریف، آن را در تحلیل آثار هنرهای تجسمی به کار برد. فیض در نمادسازی، هم زمان از ویژگی های ظاهری و کیفی نمادهای حسی در تطبیق با امور معقول بهره می برد. از منظر زیباشناسی عرفانی وی، اصول و نمادهای هنرهای تجسمی مانند ترکیب بندی، ریتم و رنگ همانند نمادهای عرفانی رخ و زلف و لب قابل تأویل و ارجاع به امور باطنی اند. بنابراین کثرت خطوط در پوستر یادآور ریتم زلف یار است و نقطه مقام اختفای غیب است. رنگ نفخ روح و افاضه وجود است که در نماد ادبی کار لب دانسته می شود. چشم محبوب محل بروز احساسات و غمزه است. نور عامل نمایش جذابیت و دیدن اثر است. خط روی معشوق حد فاصل غیب و شهادت، مهم ترین عنصر جداکننده تجسمی است و رخ با کارکرد ترکیب بندی در هنر همخوان است. کار شراب ایجاد شور و هدم قواعد عقلی است و این نقش از آن عامل مسلط یا تضاد در اثر تجسمی استA Sapiential Perspective on Foundational Elements of Visual Representation: Through the Lens of Fayz Kashani's Mystical Aesthetics and Its Application in the Analysis of Typographic Works
Allāmah Fayḍ Kāshānī, a luminary among Shīʿa scholars, distinguished himself through mastery of jurisprudence, theology, philosophy, mysticism, and ḥadīth. His corpus offers a comprehensive system of theoretical ʿirfān (gnosis), rooted in the teachings of the Quran and the Ahl al-Bayt, which expounds a cosmos saturated with the divine Names and their interrelations. In his treatise Al-Mashwaq, drawing upon Shabistarī’s Gulshan-i Rāz, he deciphers the sensory symbols recurrent in mystical poetry, devising a hermeneutic method applicable—through reinterpretation—to the analysis of visual artworks. Fayḍ employs both perceptual and qualitative aspects of symbols, correlating sensory forms with intelligible realities. From his mystical-aesthetic viewpoint, principles of visual art—composition, rhythm, colour—are, like symbolic motifs such as the cheek, tress, or wine-cup, susceptible to taʾwīl (esoteric interpretation) and refer to transcendent realities. Thus, repetition of lines in a poster recalls the rhythm of the beloved’s curls; a dot signifies the station of divine mystery; colour embodies the infusion of spirit; the eye manifests emotion and attraction; light reveals beauty and visibility; the contour of the face demarcates the visible and invisible; the cheek exemplifies perfect composition; and wine, inducing ecstasy, parallels the role of contrast or dominance in visual representation
تبلیغات
