ارزیابی نقش پلتفرم های رودخانه ای بر تغییر سطح ایستابی آب های زیرزمینی شرق استان گیلان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ارتباط تنگاتنگی بین سفره های آب های زیرزمینی و لند فرم های ژئومورفولوژی و به خصوص رودخانه ای وجود دارد. با گسترش ارتباط میان علم ژئومورفولوژی در غالب نظریات هیدرو ژئومورفولوژی، توجه به ابعاد مختلف نقش لند فرم ها در پتانسیل آب زیرزمینی مورد اهمیت قرار گرفت و توسعه این تفکر باعث شد تا دستیابی به آب زیرزمین از روی بعضی شاخص ها و نشانگرهای ژئومورفولوژی تا حدود زیادی آسان گردد. یکی از اشکال بسیار شاخص در محدوده دشت ها که تغییرات آن می تواند بر روی سطح آب های زیرزمینی تأثیر بگذارد، الگو رودخانه ها است. در پژوهش حاضر الگوی مورفولوژی و همچنین طول، مساحت و ارتفاع 31 رودخانه بخش مرکزی و شرقی گیلان محاسبه و تأثیر آنها بر روی سطح آب های زیرزمین مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 محدوده مخروط افکنه و رودخانه های اصلی تعیین گردید و ضریب سینوسیته تعیین و رودخانه به چهار الگوی مستقیم، سینوسی، پیچان رودی و پیچان رودی شدید تقسیم بندی شد. در ادامه نقشه آب های زیرزمینی منطقه تهیه شد و با همپوشانی آن با الگوی رودخانه تأثیرگذاری الگوی رودخانه بر تغییرات سطح ایستابی آب زیرزمینی موردبررسی قرار گرفت و با استفاده از روش ها و آزمون های آماری سلسه مراتبی و پارامتریک و نا پارامتریک مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در پهنه های مکانی تفکیک شده ازنظر تغییرات پلتفرمی و الگویی، هرچقدر میزان سینوسیته، طول رودخانه و مساحت محدوده اثر رودخانه بیشتر باشد. پتانسیل آب زیرزمینی مناسب تر بوده و سطح ایستابی به سطح زمین نزدیک تر است. همچنین نتایج آنالیزهای آماری نشان داد رابطه ضریب سینوسیته رودخانه با عمق آب زیرزمین به صورت خطی و غیر تصادفی بوده و عمق سطح ایستابی آب زیرزمینی با حرکت از سمت الگوی مستقیم به سمت الگوی پیچان رودی شدید، کاهش پیدا می کند.Evaluation of the Role of River Platforms in Changing the Groundwater Table Levels in Eastern Guilan Province
There is a close relationship between water tables and geomorphological landforms, particularly fluvial geomorphology. With the expansion of the relationship among the geomorphology in the majority of hydrogeomorphology theories, attention has been drawn to the various aspects of the role of landforms in groundwater potential. The development of this perspective has made it much easier to assess groundwater potential using geomorphological indicators. One of the most prominent landforms in plains, whose changes can affect the groundwater table, is the river pattern. In the present study, the morphological pattern, as well as the length, area, and height of 31 rivers in the central and eastern parts of Guilan Province, were analyzed, and their effects on the groundwater table were evaluated. Using Landsat 8 satellite imagery, the extent of alluvial fans and main rivers were determined, and the sinuosity index was calculated. The rivers were classified into four straight patterns, sinusoidal, meandering and severe meandering. Next, a groundwater map of the region was created, and by overlaying it with the river patterns, the influence of river morphology on changes in the groundwater table was investigated. The data was analyzed using hierarchical, parametric, and non-parametric statistical methods. The results showed that in separated spatial zones in terms of pattern changes, the greater sinuosity, longer river length, and larger areas influenced by rivers were associated with higher groundwater potential and shallower water tables. Additionally, statistical analyses revealed that the relationship between the river sinuosity index and groundwater depth was non-random, with the water table decreasing as the river pattern shifted from straight to highly meandering.
تبلیغات
