شناسایی و ارزیابی عوامل موثر بر تاب آوری شهرهای ساحلی مناطق جنوب شرق کشور با تاکید بر مخاطرات طوفان های حاره ای و سیل (مورد مطالعه: شهر ساحلی کنارک) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
با توجه به اینکه وجود انواع مخاطرات در بستر جغرافیایی امری نسبی است، نیاز است شهرها سطح تاب آوری خود را در برابر بحران ها و فجایع احتمالی ارتقاء دهند. از طرفی تاب آور بودن شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری تبدیل شده است. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه های عوامل موثر بر تاب آوری شهرهای ساحلی جنوب شرق کشور در برابر مخاطرات ناشی از طوفان های حاره ای (سونامی) و سیل و همچنین، بررسی وضعیت شهر ساحلی کنارک از نظر عوامل موثر بر تاب آوری است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع توسعه ای- کاربردی و از نظر ماهیت از نوع تحقیقات آمیخته اکتشافی است. در مرحله کیفی، از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و تکنیک تحلیل مضمون (تم) برای شناسایی ابعاد و مولفه ها استفاده شد. بدین منظور، با 15 نفر از خبرگان در زمینه مدیریت شهری که به صورت هدفمند با روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام پذیرفت. در مرحله کمی نیز به منظور اعتبارسنجی، از روش تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار Smart PLS استفاده گردید. بدین منظور، 380 پرسشنامه تکمیل شده از کارشناسان محلی شهر کنارک که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، گردآوری شد و در تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. به منظور فضایی-مکانی نمودن برداشت های میدانی و داده های حاصل از پرسشنامه که براساس آدرس و به تفکیک محلات شهر کنارک جمع آوری شده بودند، در نرم افزار GIS کدگذاری ها انجام گرفت و در نهایت تمامی متغیرها به صورت فضایی و در قالب نقشه ترسیم شدند. براساس یافته های مرحله کیفی، چهار بعد کالبدی-زیرساختی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی و 12 مولفه برای تاب آوری شهرهای ساحلی شناسایی شد. همچنین، یافته های تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که ابعاد و مولفه های شناسایی شده مورد تایید است. نهایتا، یافته های سنجش وضعیت شهر کنارک نشان داد در ارزیابی میزان تاب آوری محلات کنارک در برابر مخاطرات طبیعی، محلات نظرآباد، سورگ، بلوچان، به ترتیب وضعیت بسیار نامطلوبی دارند و محلات زرگران، کلک بازار و ساحلی مرکزی دارای وضعیت نسبتاً مطلوب تری می باشند.Identifying and Evaluating the factors affecting the Resilience of Coastal Cities of the Southeastern Regions of t Iran with an Emphasis on the Hazards of Tropical Storms and Floods (Case study: the Coastal city of Konarak)
Given that the existence or absence of various hazards in a geographical context is a relative matter, the resilience of cities against natural hazards has become one of the important issues in urban planning and management. Therefore, the main goal of the present study is to evaluate the resilience of the city of Konarak to the risks induced by urban floods. This is an applied study that adopts an exploratory method. Data collection is conducted using an interview and self-administered questionnaire. The statistical population of consisted of two groups of citizens and relevant experts and elites. According to the research objectives, citizens were surveyed to assess the level of resilience of neighborhoods in Konarak city against urban floods. Using the Cochran formula and proportional to the population of the city, a sample size of n=380 people was selected using simple random sampling method. To achieve the desired pattern of increasing resilience, interviews were conducted with elites and experts using ScenarioWizard software and a targeted non-random sampling method (predetermined), which ultimately yielded a sample of n= 15 people. The findings suggested that in assessing the resilience of Konarak neighborhoods against natural hazards, the neighborhoods of Nazarabad, Surg, Baluchan, and Kohian are in unfavorable condition in terms of environmental resilience, respectively, and the neighborhoods of Zargaran, Kalak Bazaar, and Sahel Markazi have a relatively favorable situation. Finally, the best and most appropriate model for increasing the resilience of Konarak city will be obtained when the drivers (completion of the surface water channel, establishment of a warning system and meteorological station, establishment of an integrated spatial information system (GIS), preparation of flood zoning maps, and revision of the legal system of executive bodies) from the national to the local level follow a positive and growing trend.
تبلیغات
