شرح اصطلاح «شاه رخ» زدن در بیتی از حافظ (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
حافظ یکی از مشهورترین شاعران سبک عراقی است که از اصطلاحات علوم مختلف و بازی های مرسوم زمان خود مانند نرد و شطرنج و... در اشعارش اندک، اما دقیق و با رعایت تمام جوانب استفاده کرده است. بهره بردن او از این اصطلاحات هیچ گاه تصنعی و غیرمنتظره نمی نماید و چهره لطیف و دلنشین غزل او را زمخت و مخاطب گریز نمی کند. او در برخی از ابیاتش از اصطلاحات شطرنج، مانند «شه انگیز»، «شاه رخ زدن» و... استفاده کرده است که فهم دقیق آن ها برای درک ظرافت این ابیات، الزامی است. در برخی موارد شارحان دیوان حافظ به درستی از عهده شرح اصطلاح و به تبع از شرح بیت برنیامده اند. در این مقاله به روش تحلیلی- توصیفی به شرح اصطلاح «شاه رخ زدن» در بیتی از حافظ پرداخته شده است. این اصلاح به معنی «جابه جایی شاه با رخ» یا «به قلعه رفتن شاه» است که باعث دور کردن خطر از شاه می شود و در هر بازی فقط طبق شرایطی یک بار امکان پذیر است و در صورت استفاده نکردن فرصت برای همیشه از دست می رود، اما در تمام شرح ها این اصلاح را با تکیه بر فرهنگ های لغت و... اشتباه معنی کرده اند.Description of the term "Shah Rokh"(Castling) in a verse by Hafez Review
Description of the term "Shah Rokh"(Castling) in a verse by HafezThe Description of the Castling of the Rook in a Line of HafezAbstractHafez is one of the most famous poets of the Iraqi Style, who used the concepts in different disciplines and the common games like backgammon and chess in his poetry in the most appropriate form. His use of the aforementioned disciplines and games is never artificial and does not hamper the eloquent and delicate face of his poems. In some of his lines, he used chess and castling of the rook; to understand such poetic delicacies, we have to understand the meaning of such concepts and expressions or moves in games. In some cases, the interpreters of Hafez have not been able to make a sound interpretation of such expressions and moves in chess in the concerned poetic lines. This paper has described such concepts, using a descriptive-analytic method. The castling of the rook or bringing the king to the rook is made once to make the king safe. Unfortunately, this concept has been interpreted in a wrong way based on the literal meaning of the concept in the dictionaries. Keywords: Hafez's poetry; Castling; King; Rook; Chess
تبلیغات
