مفهوم پتانسیل فرهنگی در نظام نظری مرتضی فرهادی تاملی در مساله ابداع مفاهیم نظری (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: یکی از موضوعات مهم در علوم اجتماعی ایران، طرح پرسش از امکان طرح مفاهیم نظریات علوم اجتماعی بدیع است. اینکه علوم اجتماعی ایرانی تواسنته در نسبت با زیست بوم ایران و در بستر مطالعات جهانی، مفاهیم نظری خاصی را ابداع کند و این مفاهیم در نسبت با موادر مشابه جهانی چه مختصاتی داشته اند، پرسش محوری در این مقاله است. بر این اساس به جای طرح مباحث نظری به سراغ مطالعه موردی نظام مفهومی یکی از کسانی که در ایران تلاش کرده نظام نظری و مفهومی جدید بسازد رفته ام. از این منظر مساله آنست که آیا محققان ایرانی در آثار تولید شده خودشان که حاصل پژوهش های میدانی آنها در جامعه ایرانی باشد، توانسته اند ابداع مفهومی و نظری خاصی داشته باشند. مرتضی فرهادی انسان شناس و جامعه شناس در دانشگاه علامه بواسطه نیم قرن مطالعات میدانی در جامعه ایرانی تلاش کرده حول پادارایم یاریگری، نظریه اجتماعی و نظام مفهومی خاص خودش را بسازد.روش شناسی: در این مقاله به مفهوم پتانسیل فرهنگی در نظام نظری او و در بستر آثار علمی او پرداخته شده است. مرتضی فرهادی که بیشتر برای نظریه پردازی اش درباب مفهوم یاریگری و فهم جامعه بر اساس این ویژگی بنیادین در روابط انسانی شهرت داردو در کنار کارهای نظری و میدانی گسترده ای که برای توسعه این مفهوم و کاربست آن انجام داده، ابداع های نظری و مفهومی فرعی ای هم داشته که قابلیت های لازم برای کاربست در مطالعه فرهنگ و جامعه را دارند. در این میان مفهوم پتانسیل فرهنگی یکی از آن مفاهیم است.یافته ها: پتانسیل فرهنگی بیانگر چارچوب های شناختی، ارزشی و مهارتی یک گروه اجتماعی (در سطح روستا، شهر و تمدن) است که در بستر تاریخ و از خلال تجارت آنها برای تنظیم رابطه شان با محیط زیست شکل گرفته است. از این رو این مفهوم دلالت های خاصی در نسبت با پروبلماتیک پایداری دارد . پتانسیل فرهنگی عملا بخشی از میراث ناملموس یک فرهنگ است که مستلزم بازشناسی و استفاده خلاقانه از آن برای مواجهه با مشکلات پیش روی جوامع است. پتانسیل فرهنگی، مفهومی نسبتا سیال است که بیشتر به خاطر سیال بودن مفهوم فرهنگ این خصیصه را پیدا کرده است. به همین سبب پتانسیل فرهنگی از یک سو دانش ها را شامل می شود و از سوی دیگر ارزش ها و همچنین مهارت ها و توانایی ها و حتی الگوهای روابط اجتماعی. بر این اساس مفهوم پتانسیل فرهنگی نوعی خوشه بندی درونی بین عناصر یک فرهنگ و مولفه های تشکیل دهنده آن است.نتیجه گیری: فرهادی سعی کرده که نه تنها ازین مفهوم برای بازشناسی وضعیت فعلی جامعه امروز و تاریخ آن استفاده کند، بلکه همچنین از این مفهوم برای آسیب شناسی وضعیت امروز و بحران های آن و مهمتر از همه برای سیاستگذاری و ارائه راهکارهایی برای آینده این فرهنگ و جامعه استفاده کند. از این منظر این مفهوم نوعی ابزار نظری برای بازاندیشی انتقادی برای فهم گذشته، حال و آینده جامعه استThe concept of cultural potential in the theoretical approach of Morteza Farhadi
Purpose: One of the important issues in Iranian social sciences is the question of the possibility of proposing concepts of original social science theories. Whether Iranian social sciences, through the medium of the Iranian ecosystem and in the context of global studies, have invented specific theoretical concepts in relation to global similar materials, and what characteristics these concepts have had in relation to similar global materials, is the central question in this article. Accordingly, instead of proposing theoretical discussions, I have gone to a case study of the conceptual system of one of those who have tried to build a new theoretical and conceptual system in Iran. From this perspective, the question is whether Iranian researchers have been able to invent a specific conceptual and theoretical concept in their own produced works, which are the result of their field research in Iranian society. Morteza Farhadi, an anthropologist and sociologist at Allameh University, has tried to build his own social theory and conceptual system around the principles of assistance through half a century of field studies in Iranian society.Methodology: This article deals with the concept of cultural potential in his theoretical system and in the context of his scientific works. Morteza Farhadi, who is best known for his theorizing on the concept of helping and understanding society based on this fundamental feature in human relations, and in addition to the extensive theoretical and field work he has done to develop this concept and its application, has also made theoretical and sub-conceptual innovations that have the necessary capabilities for application in the study of culture and society. Among these, the concept of cultural potential is one of those concepts.Findings: Cultural potential expresses the cognitive, value and skill frameworks of a social group (at the village, city and civilization levels) that have been formed in the context of history and through their trade to regulate their relationship with the environment. Therefore, this concept has specific implications in relation to the sustainability problem. Cultural potential is practically part of the intangible heritage of a culture that requires its recognition and creative use to face the problems facing societies. Cultural potential is a relatively fluid concept that has acquired this characteristic mainly due to the fluidity of the concept of culture. For this reason, cultural potential includes knowledge on the one hand, and values, skills, abilities, and even patterns of social relationships on the other. Accordingly, the concept of cultural potential is a kind of internal clustering between the elements of a culture and its constituent components.Conclusion: Farhadi has tried to use this concept not only to recognize the current state of today's society and its history, but also to use this concept to diagnose the current situation and its crises, and most importantly, to make policies and provide solutions for the future of this culture and society. From this perspective, this concept is a kind of theoretical tool for critical reflection to understand the past, present, and future of society
تبلیغات
