نمایشگاه یا گرداب: تصویر جامعه مدرن در اندیشه های نوربرت الیاس و میشل فوکو (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
زمینه و هدف: این مقاله کنکاشی است در رابطه با برخی از شباهت ها و تفاوت هایی که در مباحث دو تن از بزرگ ترین نظریه پردازان اجتماعی قرن بیستم یعنی میشل فوکو و نوربرت الیاس، در مورد جامعه مدرن و تغییرات حادث در آن وجود دارد. روش و داده ها: روش این پژوهش تحلیلی و از نوع اسنادی است که به بررسی آثار این دو متفکر و همچنین کتاب ها و مقالات نویسندگان دیگری که در مورد آنان نگاشته شده، پرداخته است. یافته ها: هسته مرکزی استدلال هر دو برای توصیف جامعه معاصر و تغییرات حادث در آن بر قسمتی از تبارشناسی اخلاق نیچه استوار است که جامعه دارای قدرت بیشتر را جامعه ای با خشونت فیزیکی کمتر و مدارای بیشتر می داند. برای فوکو مهم این است که سوژه خود را از این زندان نمایشگاهی و انقیاد گفتمان ها نجات دهد؛ وی به تبعیت از نیچه به رها کردن سوابق و رانه ها و فرو غلتیدن در مستی این لذت ها می اندیشد. اما در مقابل الیاس زنده ماندن سوژه را در جامعه مدرن همانند زنده ماندن ماهیگیر در گرداب، منوط به این می داند که سوژه غرایز و خشم خود را کنترل نماید. بحث و نتیجه گیری: الیاس سعی در بلع و هضم جهان و فوکو سعی در تف کردن آن دارد. هر دو رهیافتی آرشیوی دارند. فوکو قدرت و دانش و گفتمان را می جوید و الیاس تمدن را. الیاس به وجود یک علم بی طرف و عاری از ارزش اعتقاد دارد، فوکو به جای مفهوم ایدئولوژی، مفهوم گفتمان را اتخاذ می کند. هر دو تصویری از ریشه های شرم مدرن ارائه می دهند، الیاس با شرح خدمات و نتایج شرم، نقش مثبتی برای شرم قائل است اما فوکو دید منفی نسبت به شرم دارد. پیام اصلی: هرچند موضوعات جامعه مدرن، سوژه، قدرت، دانش، علم و ایدئولوژی، تاریخی نگری، شرم، دغدغه ذهنی هردو اندیشمند بوده است و همپوشانی هایی در نگرش شان وجود داشته است اما هر یک از دیدگاه خاص خود به این موضوعات نگریسته اند.Modern Society, Whirlpool or Panopticon? The Image of Modern Society in the Thoughts of Norbert Elias and Michel Foucault
Background and Aim: This paper explores some of the similarities and differences in the discussions of two of the greatest social theorists of the 20th century, Michel Foucault and Norbert Elias, regarding modern society and the changes occurring within it.
Method and Data: The method of this research is analytical and documentary, examining the works of these two thinkers as well as books and articles written by other authors about them.
Findings: The core argument of both thinkers for describing contemporary society and its changes is rooted in a part of Nietzsche's genealogy of morals, which considers a society with greater power as one with less physical violence and more tolerance. For Foucault, the key is for the subjects to free themselves from this exhibition-like prison and the subjugation of discourses. Following Nietzsche, he contemplates abandoning past constraints and impulses and surrendering to the intoxication of these pleasures. In contrast, Elias sees the survival of the subject in modern society as akin to a fisherman surviving a whirlpool, contingent on the subject controlling their instincts and anger.
Discussion and Conclusion: Elias seeks to swallow and digest the world, while Foucault seeks to spit it out. Both adopt an archival approach. Foucault pursues power, knowledge, and discourse, analyzing how these forces shape modern subjectivity and societal structures. In contrast, Elias pursues civilization, emphasizing the transformation of human behavior and social norms through the civilizing process. Elias believes in the existence of a neutral and value-free science, whereas Foucault replaces the concept of ideology with that of discourse. Both provide an image of the roots of modern shame; Elias, by explaining the services and outcomes of shame, assigns it a positive role, while Foucault holds a negative view of shame.
Key Message: The themes of modern society, the subject, power, knowledge, science and ideology, historicism, and shame, which have been central concerns for both thinkers but with their own distinctive perspectives, are of significant relevance to social theory and philosophy.
تبلیغات
