قیمت سایه ای آب و رقابت پذیری بخش کشاورزی: مطالعه موردی برای کالاهای کشاورزی منتخب ایران با رویکرد پویایی شناسی سیستم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بخش کشاورزی به عنوان بخش کلیدی در اقتصاد ملی، نقش مهمی در امنیت غذایی و توسعه اقتصادی دارد. ایران با تنوع اقلیمی و ویژگی های منحصربه فرد در تولید محصولات کشاورزی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، ولی به دلیل شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک و پراکندگی بارش با مسأله کم آبی مواجه است. این موضوع موجب دو گانگی کمیابی آب و رقابت پذیری در بخش کشاورزی شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که، آیا قیمت سایه ای آب بر رقابت پذیری بخش کشاورزی مؤثر است؟ برای این منظور و در مرحله نخست، با استفاده از رویکرد تابع تولید، قیمت سایه ای محصولات منتخب کشاورزی ایران (شامل: محصولات زراعی گندم آبی، برنج دانه بلند مرغوب، سیب زمینی آبی و ذرت دانه ای آبی در استان های منتخب) طی دوره زمانی 1397-1380ه .ش. (براساس آخرین داده های قابل دسترس) برآورد شده و سپس در مرحله بعد، با رویکرد پویایی شناسی سیستم به پرسش پژوهش پاسخ داده شده است. نتایج شبیه سازی و تحلیل حساسیت مدل نشان می دهد که با اعمال قیمت سایه ای و افزایش قیمت آب، تقاضای آب مصرفی در بخش کشاورزی کاهش یافته و با اثرگذاری منفی بر عملکرد محصول، رقابت پذیری کالاهای منتخب کشاورزی کاهش می یابد. بر این اساس و با توجه به اهمیت راهبردی بخش کشاورزی، قیمت گذاری آب باید با حساسیت ویژه صورت پذیرد، ولی اقدامات فناورانه و نرم برای صرفه جویی و افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی و اصلاح الگوی کشت و هم چنین اصلاح الگوی تجارت خارجی ضروری است.Shadow Price of Water and Agricultural Competitiveness: An Empirical Study for Iran’s Selected Agricultural Products Using System Dynamics
The agriculture sector, as a key sector in the national economy, plays an important role in food security and economic development. Iran has a special position in the production of agricultural products with its climatic diversity and unique features, but due to dry and semi-arid weather conditions and scattered rainfall, it faces the problem of water scarcity. This issue has caused the inconsistency between water scarcity and agricultural competitiveness. The main purpose of the present research is to answer the question whether the shadow price of water is effective on the competitiveness of the agricultural sector. For this purpose and in the first stage, using the production function approach, the shadow price of selected Iranian agricultural products (including wheat, rice, potato and corn in selected provinces) was estimated during the period of 2001-2018 (based on the latest available data) and then in the next step, the research question was answered with the approach of system dynamics. The results of the simulation and sensitivity analysis of the model show that by applying the shadow price and increasing the price of water, the demand for water consumption in the agricultural sector is reduced, and with the negative effect on the product performance, the competitiveness of the selected agricultural products is reduced. Based on this and considering the strategic importance of the agricultural sector, water pricing should be done with special sensitivity, but technological and soft measures to save and increase water productivity in the agricultural sector and to improve the optimal cultivation pattern as well as the foreign trade pattern are essential.
تبلیغات
