تأثیر خشکسالی های اخیر بر وقوع گرد و غبار در استان آذربایجان شرقی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: بررسی ارتباط خشکسالی ها با تعداد روزهای همراه با پدیده گرد و غبار در استان آذربایجان شرقی. روش و داده: ابتدا با استفاده از معادله همبستگی، خلأ آماری داده های مشاهداتی تعداد روزهای همراه با گرد و غبار ایستگاه های سینوپتیک استان در بازه زمانی ۳۰ سال اخیر تکمیل گردید. سپس، وجود روند این داده ها با استفاده از آزمون من-کندال بررسی گردید. فراوانی و شدت خشکسالی های هواشناسی به روش SPEI در محیط برنامه R محاسبه شده و در ادامه، تأثیر خشکسالی ها بر وقوع پدیده گرد و غبار از طریق آزمون همبستگی اسپیرمن ارزیابی شد. یافته ها: وجود روند در سری داده های تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در سطح معنی دار ۰/۰۵ در ایستگاه های هواشناسی منتخب استان تأیید شده و مقادیر شیب سن نیز بیانگر افزایشی بودن این روند است. نتایج شاخص SPEI نشان می دهد که دوره های خشکی، بالاخص در نیمه دوم بازه آماری، در منطقه در حال گسترش است. از طرف دیگر، وجود همبستگی معنی دار در سطح ۰/۰۱ بین تعداد روزهای همراه با گرد و غبار با شاخص خشکسالی SPEI-6 مشاهده گردید؛ این رابطه حالت عکس داشته، بدین معنی که با کاهش مقدار شاخص خشکسالی، به تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در سطح استان آذربایجان شرقی افزوده می شود. نتیجه گیری: پلایای دریاچه ارومیه به عنوان کانون های اصلی ایجاد گرد و غبار محلی بوده و این واقعیت بر اساس همبستگی موجود بین تعداد روزهای همراه با گرد و غبار با شاخص SPEI و نیز مشاهده ذرات معلق با منشأ دریاچه ای در هوای ایستگاه های مناطق مجاور این دریاچه، مورد تأیید است. نوآوری و کاربردها: این تحقیق درصدد آشکارسازی همبستگی بین وقوع پدیده گرد و غبار در ارتباط با تداوم خشکسالی ها و گسترش پلایای دریاچه ارومیه بوده که بر اساس جدیدترین آمار ایستگاه های هواشناسی، شاخص SPEI را محاسبه کرده است. انجام این قبیل تحقیقات برای ارزیابی توزیع زمانی-مکانی فرسایش بادی، شناسایی مناطق در معرض خطر بیابان زایی و تدوین استراتژی های کنترل این مناطق بسیار ضروری است.The impact of recent droughts on the occurrence of dust in East Azerbaijan province
Aim: Investigation of the relationship between droughts and the number of days associated with dust in East Azerbaijan Province.
Material & Method: First, using the correlation equation, the missing value of the number of days with dust of the synoptic stations was completed in the last 30 years. Then, the trend of this data was checked using the Mann-Kendall test. The frequency and severity of droughts were calculated using the SPEI method in the R program. The impact of droughts on the occurrence of dust was evaluated through the Spearman correlation test.
Finding: The presence of a trend in the data series at a significant level of 0.05 has been confirmed, and Sen’s slope values also indicate that this trend is increasing. The results of the SPEI index show that drought periods are expanding, especially in the second half of the selected period in the region. On the other hand, there was a significant correlation at the 0.01 level between the number of days with dust and the SPEI-6 drought index.
Conclusion: The playa of Urmia Lake is the main focus of local dust generation, and this fact is confirmed based on the correlation between the dust and the SPEI index and the observation of suspended particles with lake origin in the air of the stations near this lake.
Innovation: This research aims to reveal the correlation between the occurrence of dust phenomena in connection with the continuation of droughts and the expansion of the playa of Lake Urmia, which has calculated the SPEI index based on the latest statistics of meteorological stations. Conducting such research is necessary to evaluate the tempo-spatial distribution of wind erosion, identify areas at risk of desertification, and formulate control strategies for these areas.
تبلیغات
