زیارتگاه گلچقانه کاشان، مطالعه ویژگی های معماری و سیر تحول تاریخی آن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

گلچقانه بنایی زیارتگاهی است که هنوز هم به واسطه انجام آیین های عزاداری مورد توجه است. بنای اصلی و مجموعه پیرامونش در کوچه گلچقانه منشعب از خیابان فاضل نراقی قرار گرفته است. این بنا در سال 1382 به شماره 9032 در فهرست آثار ملی ثبت شده است. بنای اولیه شامل بقعه و شبستان مجاور بقعه و حسینیه مردانه است. مجموعه بخش های جدیدتری از جمله بخش های خدماتی متأخری دارد که سابقه ساخت آن ها به دهه 1370 خورشیدی بازمی گردد و هم اکنون نیز بخش های دیگری از جمله یک حسینیه جدید در حال ساخت است. تغییرات ایجادشده در بافت شهریِ این مرکز محله و همچنین مداخلات در بنا، شکل اولیه و اصیل آن را تغییر داده است. این در صورتی است که تاکنون نیز مطالعه ای در خصوص شکل گیری و سیرتحول بنا صورت نگرفته است. لذا بیم آن می رود که تغییرات ایجادشده درک ما را از بنا و جایگاه شهری آن فروبکاهد. این مقاله در پی مطالعه خصوصیات معماری و تاریخی بنا و از جمله شکل گیری و تغییر و تحولات آن است. روش تحقیق به کارگرفته شده توصیفی تاریخی است و جمع آوری اطلاعات از طرق مصاحبه، پیمایش میدانی و رجوع به اسناد و مدارک و متون تاریخی صورت می گیرد. براساس این مطالعه، بنای گلچقانه از نوع زیارتگاه های پیش از دوران قاجار است که کاربرد آرامگاهی نیز داشته و در پیوند با محیط شهری، به یک کانون برگزاری مراسم آیینی تبدیل شده است.