فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۸۱ تا ۲۰۰ مورد از کل ۷٬۱۸۴ مورد.
۱۸۱.

تأملی بر فلسفه سیاسی کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فلسفه سیاسى کانت آیین کانت خردناب نظام دولت کامل اراده عمومى دولت مدنى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۸۶
ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانى عصر روشنگرى (قرن هجدهم)، که شهرت بسزایى در فلسفه غرب دارد، از منظر تاریخ فلسفه سیاسى، چندان از وزن و اعتبار برخوردار نیست . مورخان و مفسران اندیشه سیاسى، که گزارشگر تاریخ تحولات این حوزه از دانش بشرى هستند، غالبا گزارشى از اندیشه سیاسى او ارائه نمى‏کنند و یا به حداقل آن اکتفا مى‏کنند . چندوچون این بى‏اعتنایى به کانت‏به عنوان فیلسوف سیاسى، تعیین کننده زمینه و جهت‏گیرى این مقاله است .
۱۸۲.

‌چالشی‌ در بدیهیات‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۰۸۸۲
این‌ مقاله‌ با هدف‌ دفاعی‌ عقلانی‌ از دیدگاه‌ مبناگروانه‌ در مبحث‌ توجیه‌ براساس‌ فلسفة‌ اسلامی‌ سامان‌ یافته‌ است. براین‌ اساس، نویسنده‌ پس‌ از ارائة‌ تعریفی‌ از گذاره‌های‌ پایه‌ و اثبات‌ وجود آنها با تأکید بر دوگونه‌ گزاره‌های‌ پایه‌ یعنی‌ گزاره‌های‌ وجدانی‌ که‌ برگرفته‌ از علم‌ حضوری‌اند و نیز گزاره‌های‌ اولی‌ درصدد برمی‌آید تا صدق‌ و تطابق‌ این‌ گزاره‌ها را با واقع‌ و نفس‌الامر اثبات‌ کند و در ادامه‌ ضمن‌ بررسی‌ نسبت‌ میان‌ قضایای‌ اولی‌ با قضایای‌ تحلیلی‌ کانت‌ به‌ اثبات‌ مدعای‌ خود می‌پردازد. صورت‌بندی‌ دیدگاههای‌ مورد نظر این‌ مقاله‌ در پاسخ‌ به‌ تشکیک‌ها و اشکالاتی‌ است‌ که‌ طی‌ هفت‌ مرحله‌ متوجه‌ مبانی‌ معرفت‌ یقینی‌ گردیده‌ است.
۱۸۵.

جهانهای ممکن؛ بررسی دیدگاه سول کریپکی، الوین پلنتینگا و دیوید لوئیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جهانهای ممکن محقق گرایی انتزاع گرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی متافیزیک
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق منطق فلسفه منطق مبانی فلسفی موجهات
تعداد بازدید : ۱۰۷۳۰
سول‌ کریپکی‌ (Saul Kripke) برای‌ ارائه‌ معناشناسی‌ صوری‌ منطق‌ موجهات‌، از مفهوم‌ جهانهای‌ ممکن‌ استفاده ‌کرد، اما امروزه‌ کاربرد مفهوم‌ جهانهای‌ ممکن‌ در معناشناسی‌ موجهات‌ خلاصه‌ نمی‌شود، بلکه‌این‌ مفهوم‌ در پاره‌ای‌ نظریه‌های‌ مربوط‌ به‌ حوزه‌ فلسفه‌ زبان‌ یا فلسفه‌ منطق‌ ـ مانند برخی‌ نظریه‌ها در باره‌ ماهیت‌ گزاره‌ ـ نیز مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ است‌. با توجه‌ به‌ اهمیت‌ روزافزون‌ مفهوم‌ جهانهای‌ ممکن‌، مقاله‌ حاضر به‌ بررسی‌ فشرده‌ دیدگاه‌ پاره‌ای ‌از فیلسوفان‌ تحلیلی‌ معاصر در باره‌ هویت‌ این‌ جهانها و ویژگیهای‌ آنها می‌پردازد. برای‌ این‌ منظور، ابتدا توضیح‌ فشرده‌ای‌ از دیدگاههای‌ متافیزیکی‌ کریپکی‌ درباره‌ هویت‌ جهانهای‌ ممکن‌ ارائه ‌می‌شود و سپس‌ دو رویکرد عمده‌ به‌ مسأله‌ جهانهای‌ ممکن‌ تحت‌ عنوان‌ «محقَّق‌گرایی‌» و«انتزاع‌گرایی‌» طرح‌ می‌گردد. برای‌ تأمین‌ این‌ هدف‌، دیدگاه‌ دیوید لوئیس‌ (David Levis) به‌ عنوان‌ نافذترین‌ نماینده‌ محقَّق‌گرایی‌ و دیدگاه ‌الوین‌ پلنتینگا (Alvin Plantinga) به‌ عنوان‌ یکی‌ از نمایندگان‌ شاخص‌ انتزاع‌گرایی‌ مورد بررسی‌ قرار خواهد گرفت‌.
۱۸۶.

مروری بر فلسفة زیست‌شناسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: زیست‌شناسی اکولوژی نظریة تکامل پیش‌فرض متافیزیکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۹۳
ارتباط تکامل و فلسفه به قدمت خود نظریة تکامل است. مقالة حاضر علاوه بر اشاراتی به تعامل میان فلسفه و تکامل به ارتباط میان فلسفه با سایر بخش‌های زیست‌شناسی از جمله ژنتیک و اکولوژی می‌پردازد. هیچ نظریه‌ای در تاریخ علم به اندازة نظریة تکامل با تمامی جنبه‌های جامعه تعامل نداشته است بنابراین فلسفه به عنوان فعالیتی که به تفکر دربارة تمامی جنبه‌های جهان می‌پردازد از این نظریه غافل نمانده است. ارتباط زیست‌شناسی و فلسفه، ارتباطی دو سویه بوده است. از یک سو، فلسفه به ساختار زیست‌شناسی، ایضاح مفاهیم آن و مشخص کردن پیش‌فرض‌های متافیزیکی و غیرتجربی آن می‌پردازد و از سوی دیگر زیست‌شناسی و خصوصاً نظریة بنیادین آن یعنی نظریة تکامل باعث ایجاد نحله‌های فکری جدیدی در فلسفه شده است و پرسش‌های فراوانی برای فلاسفه خصوصاً فیلسوفان اخلاق، علم، دین، علوم اجتماعی و معرفت‌شناسان ایجاد کرده است.
۱۸۹.

زیبایی شناسی و هنر در افلاطون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هنر افلاطون زیبایی لذت هماهنگی سودمندی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو افلاطون (428-348 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه هنر
تعداد بازدید : ۱۰۵۰۶ تعداد دانلود : ۱۶۲۱۷
مدون ترین اندیشه های دوره باستان درباره زیبایی شناسی در آثار افلاطون دیده می شود. زیبایی و هنر از نظر او، ارکان اصلی تربیت اند. افلاطون در موضوع زیبایی به دنبال خاستگاه عینی زیبایی است؛ چیزی که همه زیبایی ها از آن برخوردارند. به باور او، بیان ماهیت زیبایی دشوار است و موفقیت در این زمینه، امکان فهم زیبایی آفریده های انسانی راآسان خواهد کرد. او در تحلیل و بیان حقیقت زیبایی، آن را تناسب و هارمونی، انطباق با فرهنگ یونان، سودمندی و لذت نمی داند؛ بلکه زیبایی را امری فراحسی و عینی می داند که نهایت سیر سالکان و زیبایی ها به آن می انجامد و چنین زیبایی سرمدی، مطلق و فی نفسه و همان ایده و منشأ زیبایی است که به عالم مثل تعلق دارد و اشیای زیبا به اندازه بهره مندیشان از آن، زیبا هستند. او در تحلیل زیبایی به عشق نیز توجه دارد و در مقوله هنر نیز هنرها را تقلید از روگرفت می داند.
۱۹۱.

نومن و فنومن در فلسفه کانت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: شناخت تصورات نومن عقل محض فنومن (پدیدار ناپدیدار بود نمود)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۵۳ تعداد دانلود : ۲۳۱۰
مسئلة «نومن و فنومن» که در فارسی معادل هایی همچون «بود و نمود»، «شیء فی نفسه و پدیدار» و «ذات معقول و پدیدار» بر آن نهاده اند، یکی از مهم ترین مسائلی است که ایمانوئل کانت در نظام فلسفی خود مطرح کرده است. پیامدهایی که این مسئله دارد می تواند اهمیت آن را بیش از پیش آشکار سازد. برخی از مهم ترین پیامدهای این مسئله عبارتند از: 1) تأثیر آن در اتخاذ موضع دربارة اصل شناسایی و معرفت به جهان خارج؛ 2) تأثیر آن در بحث اثبات ناپذیری خدا از طریق ادلة رایج در فلسفه و نیز در نحوة تلقی کانت از خدا؛ 3) تأثیر آن در فلسفة اخلاق کانت؛ 4) تأثیر آن در دور ساختن نظام فلسفی وی از اشکالات مطرح بر ایده آلیسم بارکلی، از یک سو و پدیدارگرایی هگلی، از سوی دیگر.مقالة حاضر برخی از ابعاد این مسئله را در چهار محور بررسی کرده ایم و پس از تبیین نظر کانت در تفکیک دو قلمرو نومن و فنومن از یک دیگر، ضمن اشاره به دو تفسیر از این تفکیک، به پیامدهای این نظریه و در نهایت نیز به برخی از نقدهای واردشده بر آن اشاره کرده ایم.
۱۹۲.

تأثیر بستر دینی در پیشرفت علم

کلید واژه ها: دین پیش‏رفت علم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلام جدید رابطه علم ودین
تعداد بازدید : ۱۰۳۷۹ تعداد دانلود : ۱۷۳۱
چکیده در این مقاله، پس از ذکر ویژگی‏های دوران شش‏گانه پیش‏رفت علمی، بررسی‏های انجام شده در خصوص علل به‏وجود آمدن این تحوّلات تجزیه و تحلیل می‏شود. اندیشمندان، وجود بستر دینی ادیان ابراهیمی را عامل بسیار مؤثری در پیدایش این رشد علمی می‏دانند. این مقاله در پی بررسی نحوه و شواهد دالّ بر این تأثیر است.
۱۹۴.

نقد مدعیات قرآنی پلورالیسم دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام صراط مستقیم عمل صالح نجات پلورالیسم دینی ادیان اهل کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۵۵
مروجان پلورالیسم دینی برای دفاع از فرضیة خود به ادلة متعددی از جمله قرآن مجید تمسک کرده‌اند. نویسنده با تدوین و جمع ادلة قرآنی آنان در پنج عنوان: 1. اسلام مطلق تسلیم، 2. تکثر ادیان خواست خدا، 3. استعمال صراط مستقیم به‌صورت نکره، 4.توحید وعمل صالح ملاک هدایت، 5. تمجید اهل کتاب، در قالب بیست آیه، به تحلیل و نقد این رهیافت می‌پردازد.
۱۹۵.

ذات گرایی ارسطویی ـ سینوی و ذات گرایی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارسطو ابن سینا جوهر ذات گرایی صفات عرضی صفات ذاتی این همانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو ارسطو (384-322 ق.م)
  2. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه فلسفه تطبیقی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی فلسفه مشاء
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
تعداد بازدید : ۱۰۳۴۳ تعداد دانلود : ۳۹۸۴
بر اساس ذات گرایی، برخی اشیاء موجود در خارج، دارای ذات هستند و ذات یک شیء، به چگونگی اشاره ما به آن شیء، یا به طور کلی، به این که ما چگونه به آن می اندیشیم یا از آن سخن می­گوییم، بستگی ندارد. از دید یک ذات­گرا، هر شیء، مجموعه ای از صفات ذاتی دارد که ماهیت فردی آن شیء نامیده می­شود. این گونه صفات از ویژگی های عرضی کاملاً متمایز هستند و به اشاره یا نحوه سخن گفتن ما بستگی ندارند. اما از دید یک قراردادگرا، اعتقاد به چنین ذاتی مردود است و آنچه ذات اشیاء نامیده می­شود، حاصل نوع نگاه خاص انسان­ ها و علائق آ ن ها در نامیدن چیزهاست. از دیدگاه ارسطو، افراد و اشخاص دارای ذات هستند و تمام حقیقت این اشیاء را اوسیا و ذاتشان تشکیل می دهد. از نظر ابن سینا نیز جواهر و اعراض، در ذات خود به اشیاء دیگر وابسته نیستند. در ذات گرایی ارسطویی ـ سینوی، علم به اشیاء و تعریف آ ن ها تنها در سایه صورت و ذات حاصل می­شود. در حالی که این سنت بیش تر به بحث معرفت و تعریف معطوف است، در ذات گرایی معاصر بیش تر به بحث «این همانی» و «جهان های ممکن» پرداخته می­ شود. در این سنت، صفت ذاتی یک شیء، به عنوان صفتی تعریف می­شود که در همه­ جهان­های ممکن همراه آن شیء باشد.
۱۹۶.

لوازم و پیامدهای نظریه تجربه گرایی وحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عصمت وحی تجربة دینی خاتمیت جامعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲۹
براساس‌ دیدگاه‌ تجربة‌ دینی، وحی، مواجهه‌ و تجربه‌ای‌ است‌ که‌ پیامبر از سر می‌گذراند، نه‌ این‌ که‌ حقایق‌ و گزاره‌ هایی‌ را از خداوند دریافت‌ کرده‌ باشد. این‌ نظر ابتدا در اروپای‌ مدرن‌ پدید آمد؛ اما دیری‌ نپایید که‌ مورد پذیرش‌ نواندیشان‌ مسلمان‌ واقع‌ شد و از تحویل‌ (ارجاع) وحی‌ اسلامی‌ به‌ تجربة‌ دینی‌ سخن‌ گفتند. طبیعی‌ است‌ که‌ هر نظریه‌ای، مبانی‌ و لوازم‌ خاصی‌ دارد؛ اما آن‌ چه‌ در این‌ نوشتار می‌آید، به‌ لوازم‌ و تبعات‌ نظریة‌ وحی‌ تجربی‌ ناظراست‌ نه‌ ارزیابی‌ و تحلیل‌ اصل‌ نظریه‌ و مبانی‌ آن. چنان‌ که‌ خواهیم‌ دید، آن‌ چه‌ نواندیشان‌ دربارة‌ وحی‌ می‌گویند، با اعتقادات‌ اسلامی‌ تعارض‌ شدیدی‌ دارد. این‌ نوشتار، با نگاهی‌ اجمالی‌ به‌ دیدگاه‌های‌ نواندیشان‌ دینی‌ دربارة‌ وحی‌ اسلامی‌ آغاز می‌شود و در ادامه‌ به‌ برخی‌ از نقد و بررسی‌های‌ لوازم‌ این‌ دیدگاه‌ خواهیم‌ پرداخت. پیامدهایی‌ که‌ تجربه‌ گرایی‌ وحی‌ دارد، عبارت‌ است‌ از: ‌ ‌1 . وحیانی‌ نبودن‌ ساختار قرآن‌ (نفی‌ سرشت‌ زبانی)؛ ‌ ‌2 . نفی‌ عصمت‌ پیامبر، و خطا پذیری‌ وحی؛ ‌ ‌3 . عدم‌ انقطاع‌ وحی‌ و انکار خاتمیت؛ ‌ ‌4 . نفی‌ جاودانگی، جامعیت‌ و جهان‌ شمولی‌ دین‌ اسلام؛ ‌ ‌5 . شریعت‌ زدایی‌ و نفی‌ جامعیت‌ فقه‌ و ....
۱۹۷.

حقیقت وحی تجر به دینی یا عرفانی؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وحی تمثل تجربة دینی تجربة عرفانی نزول وحی ظهور و تجلی حقیقت محمدیه اعیان ثابته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۹۱
مقاله‌ ذیل‌ به‌ تحلیل‌ وحی‌ از منظر تجربة‌ دینی‌ و عرفانی‌ می‌پردازد. نگارنده، نخست‌ به‌صورت‌ مقدمه‌ به‌ چهار رهیافت‌ ذیل‌ از وحی‌ اشاره‌ می‌کند: 1. روان‌شناختی؛ 2. جامعه‌شناختی؛ 3. تجربة‌ معرفتی‌ (فلاسفه)؛ 4. معرفتی‌ و زبانی‌ (متکلمان)؛ سپس‌ دیدگاه‌ همسان‌انگاری‌ وحی‌ و تجربة‌ دینی‌ با تعریف‌ تجربة‌ دینی‌ و تقسیم‌ آن‌ به‌ ذاتی‌گرا و ساختی‌گرا تحلیل‌ و نقد می‌شود. در نقد آن‌ به‌ نکاتی‌ چون‌ لزوم‌ تنزل‌ وحی‌ به‌ تجربة‌ عادی، غیرآسمانی‌ انگاشتن‌ وحی، تکثر ادیان‌ به‌ عدد تکثر تجارب‌ دینی‌ و تعمیم‌ نبوت‌ اشاره‌ خواهد رفت. قسمت‌ دوم‌ مقاله‌ به‌ رویکرد عارفان‌ از وحی‌ اختصاص‌ دارد. در این‌ قسمت، نگارنده‌ با بهره‌گیری‌ از اصول‌ و مبانی‌ عرفانی‌ به‌ تبیین‌ وحی‌ می‌پردازد و تأکید می‌کند که‌ حقیقت‌ وحی‌ نزد عارفان، تجربه‌ است؛ اما نه‌ از قسم‌ تجربة‌ دینی؛ بلکه‌ نوعی‌ تجربة‌ الوهی‌ خاص‌ که‌ مبدأ و پیشینة‌ آن‌ به‌ عالم‌ عقول‌ و مقام‌ واحدیت‌ و صادر اول‌ بر می‌گردد و در واقع، وحی‌ مخصوصاً‌ وحی‌ پیامبر اسلام‌ تجربه‌ دوم‌ و به‌ عبارت‌ دقیق‌تر ظهور تجربة‌ وحیانی‌ پیامبر در عالم‌ عقول‌ است‌ که‌ با نزول‌ عین‌ ثابته‌ پیامبر از حقیقت‌ محمدیه‌ و صعود دوباره‌ و اتصال‌ به‌ آن‌ تحقق‌ می‌یابد.
۲۰۰.

نفس انسان؛ موجودی ناشناخته - بررسی دیدگاه کانت درباره نفس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عقل عملی نفس عقل نظری جاودانگی نفس تمایز نفس از بدن مغالطات قوانین اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۱۳ تعداد دانلود : ۲۲۳۶
این نوشتار بر آن است تا چیستی نفس را از دیدگاه یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان مغرب زمین، یعنی ایمانوئل کانت بررسی کند. نخست چون دیدگاه کانت از اندیشه‌های دکارت و هیوم تأثیر پذیرفته است، به اختصار نکات اصلی نظریه‌های آنها را مطرح کرده‌ایم. به باور دکارت، نفس جوهری متفکر و غیرمادی است و به نظر هیوم، تصور نفس، امری ساختگی و غیرواقعی است. دیدگاه کانت در باب نفس، در دو حوزه عقل نظری و عملی بررسی شده است. به اعتقاد کانت، در حوزه عقل نظری نفس موجودی ناشناختنی است. از این رو، دیدگاه او مانند دیدگاه لاادری‌گرایان است. به نظر او، در مورد نفس ـ حتی درباره وجود یا عدم آن ـ هیچ حکمی نمی‌توان کرد. تنها می‌توان نفس را چونان امری وحدت‌دهنده و تنظیمی در نظر گرفت که به کثرات تجربی و قوای ذهنی، وحدت و نظم می‌دهد. همچنین کانت می‌گوید استدلال‌هایی که عالمان مابعدالطبیعه برای اثبات وجود نفس و صفات آن مطرح ساخته‌اند، چیزی جز مغالطه نیستند؛ زیرا حد وسط به یک معنا، در آن‌ها به کار نرفته است؛ چون در یک مقدمه، به معنای متعالی و در مقدمه دیگر، به معنای استعلایی آمده است. نیز کانت در حوزه عقل عملی می‌کوشد که وجود برخی صفات نفس را از طریق احکام و قوانین اخلاقی اثبات کند. اندیشه‌های ایشان در هر دو حوزه، بررسی و نقد شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان