درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۵٬۰۳۲ مورد.
۱۴۱.

تحلیل الإبداعات الفنیه لکلمات (استطعام وماتح وفرط) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 75 - 84

کلید واژه ها: الإبداعات الفنیه المفاهیم الفنیه لنهج البلاغه استطعام ماتح فرط التحلیل الاشتقاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۳
إن التحلیل الاشتقاقی للکلمات ودراسه مفاهیمها المختلفه للوصول إلى صوره واضحه للموضوع أو المشهد الذی تُستَخدَمُ فیه هذه الکلمه، کان منذ فتره طویله موضع اهتمام علماء اللغه والأدباء. هذا الأسلوب التحلیلی لکلمات نهج البلاغه موجود فی قاموس «لسان العرب»، فإنّ ابن منظور بعد التحلیل الاشتقاقی للکلمه، کلّما وجدها فی کلام أمیر المؤمنین (ع)، یشیر إلى کلامه واستعمال تلک الکلمه فیه. إن استخدام المنهج التحلیلی الاشتقاقی للکلمات للوصول إلى المعنى الشامل، له تاریخ طویل، ولکن استخدام هذا المنهج لرسم مشهد اُستُخدِمَت له تلک الکلمه التی یمکن من خلال تحلیل مفاهیمها الاشتقاقی تصویر کل زوایاها الخفیه والظاهره أو تحویلها الی سیناریو، قلّما نجده فی الأبحاث التی درست نهج البلاغه. من بین مئات الکلمات فی نهج البلاغه، والتی یمکن من خلالها تحلیل الصور والإبداع الفنی، ویمکن اختیار العدید من الحالات التی تتمتع بمثل هذه المیزات وتحلیلها فی نهج البلاغه، تم اختیار هذه الکلمات الثلاثه(استطعام وماتح وفرط) التی ترسم صوره للمعرکتین المهمتین؛ هما حرب صفین وحرب جمل. فی هذا المقال، وباستخدام أسلوب التحلیل الاشتقاقی، تمت دراسه مفاهیم الألفاظ المذکوره والصور المستخدمه فیها لمعرفه سبب استخدام الإمام للفظ خاص بدلا من مرادفاتها والکلمات القریبه المعنی منها، وذلک بُغیهَ إدراک بلاغه کلام الإمام وفصاحتها.
۱۴۲.

دراسه الوحده السیاسیه للمسلمین من خلال الإتکاء علی الآراء و الأفکار و السیره للإمام علی علیه السلام فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 95 - 106

کلید واژه ها: الإمام علیّ علیه السلام نهج البلاغه الوحده السیاسه الوحده السیاسیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۳
تأکیدات النظام الفکری الإسلامی و وجود المنازعات و التفرّق بین المسلمین فی البلدان الإسلامیه، تدلّ علی أنّه فی ساحه الوحده و تعیین المبانی و الأصول، الحدود و الحلول لها من قبل الباحثین و المترحّمین و المتعاطفین للدین، تکون الحاجه إلی السعی النظری و العملی الکثیر. قد کان الإمام علی علیه السلام علی أساس المکانه والمرتبه العلیا له بین المسلمین، من الشخصیات الإسلامیه الکبیره التی یلعب دورا هامّا فی إثاره الوحده الإسلامیه و إزاله التفرقه و التشتّت. علی أساس آراء و سیره الإمام علی علیه السلام فی نهج البلاغه، یوجد المسلمون مسارا جدیدا للإتحاد و یحصلون علی العزه لهم فی الزمن الماضی من خلال إصلاح العلاقات مع المجتمعات غیر الإسلامیه و إثاره الإتحاد و التضامن السیاسی بین البلدان الإسلامیه و توفیر المجال فی سبیل الوحده السیاسیه بین المجموعات و الأحزاب و المذاهب و الأدیان الإسلامیه. هذه الدراسه، التی أجریت بالمنهج الوصفی التحلیلی، یسعی أن یعرّف الافکار و الآراء المعتدله للإمام علی علیه السلام و الإجتناب عن الإفراط و التفریط و تضیّق المجال علی المجموعات القشریه و المتعصبه فی سبیل الوحده السیاسیه بین المسلمین. بالإضافه الی هذا، الإمام علی علیه السلام، قد اهتمّ بالتمسک بالقرآن الکریم و النبی صلی الله علیه و آله و الرجوع الی أولی الأمر و الإطاعه عنهم و الفضائل و القیم الأخلاقیه و حفظ الحرّیّه کأهمّ الأصول و المبانی للوحده السیاسیه للمسلمین؛ و فی هذه الظروف، یتحقّق الإقتدار و العزّه و التکامل المادّی و المعنوی للأمّه الإسلامیّه.
۱۴۳.

ارزش گذاری دلالی «أخبرنا بجمیع کتبه و روایاته» در آوردگاه تعویض سند

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال پنجم ۱۴۰۱ شماره ۵ 155-178

کلید واژه ها: أخبرنا بجمیع کتبه روایاته تعویض سند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۴۷
علیرغم آنکه بزرگ ترین ناقلان حدیث شیعه، به تصریح خودشان درصدد گردآوری روایات صحیح بودند، اما بسیاری از همین روایات، با تکیه بر سندی که به دست ما رسیده است، معتبر نیستند. ازاین رو دانشوران شیعه همواره کوشیده اند تا برای اثبات اعتبار و حجیت احادیثی که ضعیف خوانده می شوند، راهی بیابند. «نظریه تعویض سند»، از مهم ترین راهکارهایی است که تاکنون برای حل این آسیب، ارائه شده است. با تکیه بر این روش، مشکل اعتبار سند بسیاری از روایات برطرف می شود، و می توان صحت روایات فراوانی را اثبات، و فرایند استنباط احکام فقهی را هموار نمود. با توجه به اهمیت موضوع، نوشتار حاضر که به شیوه توسعه ای و کاربردی تنظیم شده است، اثبات نظریه یاد شده را با تکیه بر جمله «أخبرنا بجمیع کتبه و روایاته» بررسی و ثابت می کند.
۱۴۴.

اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین درباره ایمان ابوطالب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 89 - 112

کلید واژه ها: ایمان ابوطالب روایات تفسیری آیات ایمان معیارهای تشخیص ایمان مستندات ایمان ابوطالب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۸۳
یکی از راه های شناخت درست تاریخ اسلام و نیز شخصیت های تأثیرگذار صدر اسلام، واکاوی روایات واردشده درباره آنهاست. جناب ابوطالب یکی از شخصیت های این دوره بوده که روایات متعدد درباره او گزارش شده است. درباره ایشان دو دیدگاه متفاوت مطرح شده: گروهی با استناد به برخی از روایات در مورد سه آیه از قرآن کریم، چنین پنداشته اند که وی بدون ایمان از دنیا رفته است. گروهی دیگر بر این باورند که این روایات، نمی تواند شاهد قابل اعتمادی بر این پندار باشد. اکنون مسئله مطرح درباره ایشان این است که آیا ایشان به پیامبر اسلامa ایمان آورد و با ایمان از دنیا رفت؟ مقاله پیش رو با استفاده از منابع کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی این روایات پرداخته و با بیان اشکالات اساسی و بنیادین آنها، از قبیل ضعف سندی، دلالی، تعارض با روایات دیگر، ناسازگاری با مفاد و سیاق آیات و... بی اعتباری آنها را اثبات نموده و با استناد به روایات متواتر، اتفاق اهل بیتb، اجماع امامیه، اشعار صریح ابوطالب و درنظرگرفتن معیار تشخیص حق، ایمان وی را از مسلّمات تاریخ اسلام و غیر قابل تردید دانسته است.
۱۴۵.

گونه شناسی روایات معمّر بن راشد در منابع شیعی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 71 - 80

کلید واژه ها: کتاب سلیم سلیم بن قیس معمر بن راشد احادیث معمر مطاعن خلفا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۶۱
درباره وجود شخصیت سلیم بن قیس و نیز انتساب کتابی حدیثی به وی، اختلاف نظر و مناقشات متعددی وجود دارد؛ برخی، کتاب منسوب به سلیم را ساختگی دانسته اند و برخی دیگر معتقد هستند که وی کتاب حدیثی داشته است. بنابراین اکنون لازم است پژوهش مستقلی پیرامون ابعاد مختلف این کتاب، از جمله اسناد اصلی نسخه های خطی سلیم، که منقول از معمر بن راشد هستند، انجام شود. نتایج بررسی روایات هفتادگانه معمر در منابع شیعی، روشن نمود که: حدود نیمی از روایات معمر، که البته به فضائل اهل بیت(ع) مرتبط هستند، در منابعی وجود دارند که این منابع، از نظر اصالت یا انتساب به مؤلف و یا زمان تألیف، مخدوش هستند. همچنین (جدای از احادیث جعلی سلیم در کتاب الغیبه نعمانی)، هیچ حدیثی از معمر بن راشد به نقل از سلیم در منابع شیعه و سنی وجود ندارد. همچنین، هیچ حدیثی نیز از معمر به نقل از ابان بن ابی عیاش (تنها راوی کتاب سلیم) در منابع شیعی، وجود ندارد. از سوی آخر، با توجه به اینکه ابان بن ابی عیاش و معمر بن راشد و عبدالرزاق بن همام (راویان اسناد کتاب سلیم)، همگی از راویان عامه هستند؛ به نظر می رسد که اسناد معمر برای احادیث کتاب کنونی منسوب به سلیم، ساختگی باشند
۱۴۶.

اعتبارسنجی روایت احتجاج حضرت موسی(ع) و حضرت آدم(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 188 - 211

کلید واژه ها: احتجاج حضرت موسی (ع) حضرت آدم (ع) ابوهریره نقد سندی و محتوایی جعل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۶۸
در مصادر روایی اهل سنت روایتی از پیامبر اکرم(ص) به نقل از ابوهریره گزارش شده است. روایت مزبور، با ملامت حضرت موسی(ع) نسبت به حضرت آدم(ع) مبنی بر علت خروجش از بهشت آغاز و با پاسخ حضرت آدم(ع) و غلبه ایشان برحضرت موسی(ع) به پایان می رسد. این پژوهش به روش تحلیلی و تاریخی به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا روایت «احتجاج حضرت موسی(ع) و حضرت آدم(ع)» به لحاظ سندی و دلالی دارای اعتبار است؟ این روایت که به طور گسترده در منابع مختلف اهل سنت گزارش شده است، به جهت سند و محتوا دارای اشکالات متعدد می باشد. نوشتار پیش رو در صدد اعتبارسنجی روایت مزبور بوده و آن را از جهت سند و محتوا مورد نقد و بررسی قرار می دهد. تفرد ابوهریره در نقل روایت، اضطراب در متن آن، القای اندیشه جبر گرایی، تجسیم خداوند متعال، تعارض با عصمت پیامبران و تبعیض میان آنان، واکنش علمای فریقین نسبت آن و چگونگی دیدار این دو پیامبر(ص)، از جمله عواملی هستند که احتمال جعلی و ساختگی بودن آن را تقویت می کند.
۱۴۷.

تحلیل و بررسی غلوِ ابوسمینه؛ از راویان احادیث مهدوی و اعتبار یا بی اعتباری روایاتش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 201 - 218

کلید واژه ها: غلو مهدویت روایات تفسیری اعتبار ابوسمینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۸۷
باورداشت مهدوی از اساسی ترین معارف اسلامی است. در سند احادیث مهدوی، راویانی وجود دارند که غالی معرفی شده اند و اثبات غلو ایشان، یکی از عواملی است که اعتبار احادیث در این عرصه را تهدید می کند. اما طبق فرمایش حضرات معصوم k ذکر فضایل، غلو محسوب نمی شود؛ همچنین غلو در فضایل به صورت مسئله ای نسبی درآمده و چه بسا که در کتاب های رجالی، گروهی از راویان، غالی یا متهم به غلو معرفی شده اند، درحالی که با بررسی روایاتِ موجودِ آنان در کتب و تفاسیر روایی درمی یابیم که هیچ باوری که نشانگر غلو باشد، نداشته اند . ابوسمینه از جمله این راویان است که از راویان پرشمار احادیث بوده و راویانی ثقه احادیث ی بسیار از او نقل کرده اند. همچنین روایات مهدویِ موجودِ وی در تفاسیر روایی شیعه عاری از غلو است . در این میان کلام شیخ طوسی مبنی بر استثنای روایات مشتمل بر غلوِ او توسط محدثان، در کنارِ سابقه رجالیان متقدم شیعه در روی برنتافتن از تمام احادیث یک راوی با وجود ضعیف انگاشتن او، مؤیدی بر پذیرفتن اعتبار احادیث مهدویِ او بنا بر مستنداتِ موجود در تفاسیر روایی شیعه است.
۱۴۸.

اعتبارسنجی حدیث کساء (به روایت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 243 - 278

کلید واژه ها: ماجرای عبا به روایت حضرت زهرا (س) وثاقت سندی اعتبارسنجی حدیث کساء وثوق خبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۴۰
حدیث شریف کساء که بیانگر برخی فضایل اهل بیتk و به اعتقاد مفسران، سبب یا شأن نزول آیه تطهیر است، طرق و گونه های متعددی دارد. یکی از مشهورترین آن ها، حدیث کساء به روایت جابر بن عبدالله انصاری از حضرت زهراB است. محتوای سرشار از معارف حدیث کساء باعث شده این حدیث در قرون اخیر، بیشتر مورد اهتمام اندیشمندان قرار بگیرد اما به دلیل وجود برخی کاستی ها در پژوهش های پیشین درباره سند و متن این حدیث، نوشتار پیش رو تلاش دارد با رویکرد توصیفی تحلیلی، در اعتبارسنجی آن درنگی نموده و وثوق سندی و صدوری حدیث کساء را بررسی کند. یافته های پژوهش حاکی است اصل وجود ماجرای کساء، مورد پذیرش فریقین است و گر چه حدیث کساء به روایت جابر از حضرت زهراB در منابع اولیه مشهود نیست، اما دلایلی بر اعتبار سندی آن وجود دارد. همچنین قراین درون متنی و برون متنی و سایر شواهد، گواه صحت و اعتبار آن است.
۱۴۹.

رویکردها و روش های نقد حدیث در الزامات و تتبع دارقطنی از نظر براون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 173 - 200

کلید واژه ها: جاناتان براون دارقطنی الزامات و تتبع صحیحین رویکردها و روش های دارقطنی نقدهای دارقطنی از صحیحین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۹۸
جاناتان براون به نقد حدیث توجه ویژه نشان داده و در بررسی های علمی، به الزامات و تتبع دارقطنی نیز پرداخته است. این مقاله دیدگاه و موضع وی را در مورد رویکردها و روش های نقد حدیث در الزامات و تتبع دارقطنی می کاود. گردآوری اطلاعات در این اثر به روش کتابخانه ای- رایانه ای و پردازش آن ها به روش توصیفی تحلیلی است. براون شناخت عقیده و روش دارقطنی را با مطالعه آثارش به ویژه الزامات و تتبع دنبال می کند. براون درمی یابد رویکرد دارقطنی به حدیث، اغلب پرداختن به سندهاست؛ در روش شناسی نیز بیشتر آثارش ناظر به سند و علل آن یا وضع و هویت راویان است، افزای ش را هم برای سند و هم برای متن می پذیرد. براون باور دارد جامع ترین دفاع طرفداران حدیث از صحیحین این است که انتقاد دارقطنی، تنها در موارد استثنایی پذیرفتنی است. براون با رویکرد تبیینی تحلیلی و اطلاع رسانی بی طرفانه به این باور می رسد که دارقطنی با نگارش الزامات و تتبع ثابت کر ده است شیفته صحیحین بوده است؛ بنابراین عقاید او در نقد صحیحین ، نقش قابل اعتنایی نداشته، بلکه بررسی و اصلاح دارقطنی ناشی از دقت عمل او در بررسی حدیث بوده است.
۱۵۰.

گونه شناسی روایات تأویلی مرتبط با امیرمؤمنان(ع) در سوره مائده(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 53 - 70

کلید واژه ها: تأویل قرآن انواع تأویل روایت تأویلی سوره مائده امیرمؤمنان (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۷۱
یکی از آموزه های اهل بیت(ع) در بیان معارف قرآن کریم، گشودن دریچه ای نو و هماهنگ با زمان به نام تأویل است. آیات قرآن افزون بر آنچه از ظاهر آنها استفاده می شود، دارای تأویل اند و بهترین راه دست یافتن به تأویل قرآن از طریق اهل بیت(ع) می باشد؛ زیرا طبق حدیث ثقلین، اهل بیت(ع) به عنوان عِدل قرآن به شمار می روند. در بسیاری از روایات اهل بیت(ع) به تأویل آیات قرآن پرداخته شده است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این سؤال است که در روایات تأویلی سوره مائده چه نوع تأویلاتی نسبت به امیرمؤمنان(ع) صورت پذیرفته است؟ در این راستا، بر اساس معنای اصطلاحی تأویل قرآن در آیات و روایات، روایات تأویلی مرتبط با امام علی(ع) از بین روایات تفسیری سوره مائده استخراج و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که چهار نوع تأویل در این روایات درباره آن حضرت(ع) وجود دارد که عبارت اند از: معنای باطنی آیه، مصداق باطنی آیه، مصداق آیه در گذر زمان (جری و تطبیق) و مصداق اطلاق یا عموم آیه.
۱۵۱.

تحلیل علاقات التناص بین القرآن ونهج البلاغه مع التأکید على النفی المتوازی فی الرساله 45(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 47 - 59

کلید واژه ها: القرآن الکریم نهج البلاغه الرساله 45 التناص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲ تعداد دانلود : ۴
یتناول هذا البحث الذی یستعین بأسلوب تحلیل المحتوى والمصادر المعجمیه والتفسیریه لنهج البلاغه، کیفیه استخدام الکلمات العلویه للقرآن الکریم فی الرساله 45 من نهج البلاغه (فحص الأدله القرآنیه لهذه الرساله ونوع علاقات التناص بینهما). من ناحیه، نحاول أن نقوم بتقییم أصل الکلام العلوی فی آیات القرآن الکریم، ومن ناحیه أخرى، نقوم بتقدیم فهم شامل ودقیق للقضایا الأخلاقیه والاجتماعیه التی أثیرت فی هذه الرساله من وجهه نظر أمیر المؤمنین. الغرض من هذا البحث هو دراسه الصله بین مصدرین دینیین قیّمین هما القرآن ونهج البلاغه. لذلک، من أجل تنویر الأذهان حول المفاهیم القرآنیه والتعالیم العلویه والتعرف على طریقه استخدام القرآن للفهم الدقیق، فقد تم بحث وتحلیل التناص مع الترکیز على النفی المتوازی. وقد تحقق هذا الهدف من خلال تحدید مکوِّنات التناص وتطبیقها على العلاقه بین القرآن ونهج البلاغه فی الرساله 45. تُظهِرُ نتائج هذا البحث أنه تمّ استخدام الکلمات العلویه للقرآن الکریم فی هذه الرساله أحیاناً بذکر الآیه الدقیقه، دون تغییر (التناص الکامل) وأحیاناً مع تغییر طفیف فی النص، حسب محتوى العنوان (التناص التصحیحی) وأحیاناً باستخدام مضمون الآیه (التناص المضمونی). یتمتع هذا النوع من التشابک والتناص بذروه الخطابه، ویُقَدِّمُ مؤشرات ونماذج خالصه من التعالیم العلویه ذات الأصل القرآنی فی شؤون الشعب وواجبات الحکومه.
۱۵۲.

مستندات روایی مؤلفه های جامعه منتظر در بیانیه گام دوم

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۲ 1 - 24

کلید واژه ها: مستندات روایی مؤلفه جامعه منتظر رهبرمعظم انقلاب بیانیه گام دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۲۰۱
تعالی و پیشرفت هر جامعه ای مرهون بازنگری و پالایش مؤلفه های اجتماعی آن جامعه می باشد تا در پرتو آن به اهداف و آرمان هایش دست یابد که این امر نیازمند تبیین این مؤلفه ها از سوی مرجعی حکیم و دانا به امور جامعه می باشد، رهبر حکیم انقلاب که محور وحدت و همدلی جامعه اسلامی به شمار می روند با درک والا از تحولات جامعه در بیانیه گام دوم علاوه بر تشریح دستاوردهای چهل ساله انقلاب اسلامی ایران، به تبیین مؤلفه های اجتماعی جامعه پرداخته اند که به کارگیری آنها از جمله مواردی است که در روایات معصومین (ع) از مؤلفه های جامعه ی منتظر به شمار رفته است، به همین جهت هدف این مقاله در پاسخ به این سؤال که مستندات روایی مؤلفه های جامعه منتظر در بیانیه گام دوم چیست؟ تبیین مستندات روایی این مؤلفه ها می باشد، نتایج این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و با جمع آوری کتابخانه ای مطالب انجام شده، حاکی از آن است که در روایات مؤلفه هایی همچون علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزت ملی و مرزبندی با دشمن و سبک زندگی را برای جامعه منتظر برشمرده اند که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم بر این مؤلفه ها تأکید نموده اند.
۱۵۳.

تحلیل روایات تفسیری فریقین پیرامون مفهوم گریه آسمان و زمین در آیه 29 سوره دخان(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 133 - 153

کلید واژه ها: آیه 29 دخان گریه آسمان و زمین روایات تفسیری گریه بر امام حسین (ع) ارزیابی روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۶۸
پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوا به بررسی روایات تفسیری فریقین درباره گریه آسمان و زمین ذیل آیه 29 سوره دخان پرداخته است. بر اساس این روایات، آسمان و زمین در مرگ مؤمنان، پیامبران، صالحان، حضرت یحیی و امام حسین(ع) گریه می کنند. در مقابل، برای موجودات خبیثی نیز چون فرعون گریه نکردند و این نشان از حقارت آنهاست. با آنکه بر پایه آیاتی که به هدایت موجودات اشاره دارند، تمامی موجودات دارای شعور هستند. برخی از اندیشمندان گریه موجودات فاقد شعور همچون آسمان و زمین را مشکل دانسته و آن را به گریه اهل آسمان ها و زمین توجیه کرده اند. برخی نیز آن را تعبیری کنایی شمرده اند. برخلاف تلقّی غیر حقیقی بودن، روایات فراوانی در منابع روایی فریقین به شکل مستفیض نقل شده که بر اساس آنها، پس از شهادت امام حسین(ع) وقایعی همچون سرخی افق به هنگام طلوع و غروب خورشید رخ داد. این وقایع بر گریستن حقیقی اجزای هستی به ویژه آسمان و زمین بر امام حسین(ع) اشاره دارند. در این میان، تمامی موارد بیان شده که مفسران فریقین در مفهوم آیه ذکر کرده اند، به عنوان مصداق های برای گریه در آیه محسوب می شود. هر چند گریه آسمان ها و زمین بر امام حسین(ع) مصداق اتمّ تلقی می گردد.
۱۵۴.

الأثر المتبادل بین الأخلاق والسیاسه بناءً على الخطبه الشقشقیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 11 - 26

کلید واژه ها: الأخلاق الإمام علی (ع) السیاسه الشقشقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
تعتبر ثنائیه الأخلاق والسیاسه إحدى النظریات حول العلاقه بین الأخلاق والسیاسه. إن نهج الفکر الحکومی للإمام علی؟ هو أن السیاسه دون دعم معنوی تجلب العدید من الأضرار الفردیه والاجتماعیه. توضح هذه الدراسه، من خلال دراسه فکر الإمام علی؟ والتأکید على الخطبه المتسامیه لنهج البلاغه وأسلوب المکتبه والمنهج الوصفی التحلیلی،انه على الرغم من الضعف الأخلاقی فی خلق ظاهره العنف فی سیاسه الحکام  إن المجتمع یسیر فی الاتجاه الخاطئ، ومن الخطأ أن نتوقع من الناس أن یتصرفوا على أساس الأخلاق ونتیجه لذلک، فإن فعالیه مقاربات وممارسات النظام الحاکم ستکون موضع تساؤل خطیر. تؤثر عواقب السیاسات غیر المؤذیه على مجالات الفرد والمجتمع والحکومه، وسیعانی المجتمع الذی یحکمه النظام الدینی من أضرار قاتله أکثر. یمکن تحلیل ابتکار هذا البحث وفق جزء من الخطبه الشقشقیه بحیث یشوه الآثار الأربعه للعنف المضلل والتمرد والتنوع وعدم التوازن فی المجتمع. ومن ناحیه أخرى، یحاول القائد الأخلاقی بالتفاوض، واستخدام الإصلاحات المناسبه لاسکات الخصم ومنع المزید من التشنجات فی المجتمع، وحمایه حقوق المعارضین والحفاظ على کرامه الإنسان، - سیاساتِه المسؤوله لتعزیز وتقویه الأسُس الفکریه تحسین معتقدات وممارسات الفرد والمجتمع والحکومه.
۱۵۵.

تحلیل العلاقات التناصیه لـ «الدنیا» فی نهج البلاغه والقرآن الکریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 17 - 29

کلید واژه ها: نهج البلاغه القرآن الدنیا التناص الکامل التناص الکامل المعدل التناص الإشاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۰۴
إن التناص هو نظریه تبحث فی العلاقات والتفاعلات بین النصوص وفقًا لهذه النظریه، یعطی کل نص معنى بناءً على النصوص التی تمت قراءتها من قبل ولطالما کان للقرآن تأثیر فی الأعمال الإسلامیه، خاصه فی أحادیث الأئمه. ومن النصوص التی یمکن تحلیل علاقتها مع آیات القرآن بشکل کبیر هو نهج البلاغه. ومن الموضوعات التی تأثر بها نهج البلاغه بشکل کبیر بالقرآن هی «الدنیا» حیث یتم فی کلا النصین رسما ثلاث صور للدنیا: «عالم الممدوح» و«عالم المذموم» و«سبب مدح الدنیا وذمها». یحاول البحث الحاضر الذی یرکز على موضوع «الدنیا» باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی للإجابه على سؤال وهو کیفیه تحلیل العلاقات التناصیه ل «الدنیا» فی نهج البلاغه والقرآن؟ وأشارت نتائج البحث إلى أنه فی مثال التناص الکامل، حیث استخدم الإمام علی۷ آیه: ﴿أَرَضیتُمْ بِالْحَیاه الدُّنْیا مِنَ الْآخِره﴾ دون تغییر بنیتها. وفی التناص الکامل المعدل نوقش مثالان، من بینهما قول الإمام ۷: «قَدْ خَسِرْتَ دَارَ الدُّنْیَا ودَارَ اﻵْخِرَه» مأخوذ من الجمله القرآنیه: ﴿خَسِرَ الدُّنْیا والْآخِره﴾، مع اختلاف أن بعض التغییرات قد طبقت فی هیکل الآیه. لکن التناص الإشاری له الحجم الأکبر، ولهذا المستوى من العلاقه التناصیه تمت مناقشه ثلاثه أمثله، بما فی ذلک ت قول الإمام ۷: «خُذْ مِنَ الدُّنْیَا مَا أَتَاکَ» مستوحى من الجمله القرآنیه: ﴿وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا﴾.
۱۵۶.

واحدی نیشابوری و فضایل و روایات اهل بیت در الوسیط (کارکردها و اعتبار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 33-54

کلید واژه ها: واحدی فضایل اهل بیت (ع) روایات اهل بیت (ع) کارکردها اعتبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۲۹
بهره جستن فرقه های اسلامی از احادیث یکدیگر یا نقل احادیثی با موضوع محوری مورد اهتمام دیگران، از دغدغه های دانشیان آن ها در سده های مختلف اسلامی بوده و در گذر تاریخ فرازوفرودهایی داشته است. واحدی نیشابوری از مفسران اثرگذار قرن پنجم هجری است که در تفسیر الوسیط خویش فضایل اهل بیت و روایات منقول از اهل بیتk را آورده است. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی چنین دست یافته است که او در ترسیم فضای نزول آیات، شناخت فضایل آیات، ایضاح مراد ظاهری آیات و گاه بیان مصادیقی که در دایره شمول آیات قرار می گیرند، از این روایات بهره برده است. واکاوی نحوه تعامل وی با این احادیث نشان می دهد که او معمولاً احادیثی از این دست را معتبر می شمارد، مگر اینکه با اصول بنیادین باور او در تعارض باشد یا در برابر قول اکثریت مفسران قرار گرفته باشد. در این صورت یا چون روایت مربوط به تطبیق آیه تطهیر بر اهل بیتk، نقل های دیگر را رجحان می دهد یا چون روایت مربوط به ابلاغ سوره برائت از سوی امام علیR، عدم دلالت آن بر افضلیت ایشان را تبیین می کند.
۱۵۷.

نقد و بررسی رایج ترین واژگان مستعمل برای روایات موضوعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 187-212

کلید واژه ها: روایات موضوعه وضع مکذوب مختلق مصنوع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۲۳
ورود غیر صحیح روایات به دامنه احادیث موضوعه از جمله آفت هایی است که یکی از مهم ترین منابع دینی مسلمانان را مورد آسیب قرار داده و اعتبار آن را خدشه دار می سازد. از مسائلی که سبب می شود تا فراوانی روایات موضوعه به شکلی غیرواقعی، وسیع و پردامنه انگاشته گردد، عدم آگاهی و شناخت واژگان مستعمل در روایات جعلی، و میزان انطباق و قرابت آن با بحث وضع است. بررسی لغوی و معنایی تعاریف ارائه شده توسط بزرگان شیعه و اهل سنت چون شهید ثانی، میرداماد، ابوریه و... در تبیین روایات جعلی، مؤید این نکته است که بسیاری از روایاتی که در دایره جعل قرار گرفته اند، از تعاریف ارائه شده خارج بوده و دلالت بر ضعف حدیث دارند و نه جعل و وضع. در کتب روایی و نیز کتب موضوعه می توان نمونه های متعددی از روایات را یافت که تنها بر ضعف حدیث دلالت داشته ولی نگارنده کتاب، تصریح به جعل حدیث نموده و عامدانه و یا ناآگاهانه، بر شمار روایات جعلی افزوده است. با توجه به وسعت مسئله در برخی کتب موضوعه، در این مقاله تنها به بررسی رایج ترین کاربردهای ناصحیح واژگان برای این دسته از روایات خواهیم پرداخت. بدین منظور مهم ترین واژگانی که در حوزه ضعف حدیث مطرح می شود، در کتب مختلف روایی مورد بررسی قرار گرفت و مصادیقی از ادعای پژوهش ارائه شد. نتیجه این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، چنین است که استفاده بجا و صحیح واژگان، دایره جعل را محدودتر نموده و بسیاری از روایات را از عنوان وضع خارج می کند.
۱۵۸.

تعامل فرهنگی با اهل کتاب در سیره و سخن معصومین(ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 22 - 38

کلید واژه ها: تعامل فرهنگ اهل کتاب سیره معصومین (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۴۳
با توجه به گسترش روابط فرهنگی و اجتماعی بین مسلمانان و اهل کتاب به عنوان پیروان ادیان آسمانی در دوره معاصر و ضرورت تعامل و همزیستی با ادیان دیگر، تلاش جهت داشتن تعامل سازنده بین مسلمانان و پیروان ادیان آسمانی اهمیت فراوانی یافته است، با عطف نظر به الگو بودن معصومین(ع) و داده های تاریخی دال بر تعامل گسترده آنان با اهل کتاب، سیره و سخن معصومین(ع) می تواند جهت شکل دهی در تعامل به ویژه تعامل فرهنگی با اهلکتاب مورد استفاده قرار گیرد، به همین جهت در این تحقیق به روش علمی توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانهای مطالب به بررسی تعامل فرهنگی با اهل کتاب در سیره و سخن معصومین(ع) در سه بخش پرداخته ایم که ابتدا در بخش اول به سیره معصومان در حوزه فرهنگی با اهل کتاب پرداخته و معرفی اسلام و دعوت به آن را را رکن اصلی آن دانستیم و سپس مناظرات معصومان با اهل کتاب به عنوان نوعی تعامل فرهنگی بررسی گردید و برخی از مناظرات و بحث های علمی میان معصومان با اهل کتاب تبیین گشت و نوع و روش رفتار فرهنگی معصومین(ع) با اهل کتاب عبارت بودند از توجه به بحث های علمی، احترام به باور اهل کتاب،تکیه بر اصول مشترک، استناد به منابع مورد اعتماد اهل کتاب، رعایت ادب و اخلاق
۱۵۹.

ویژگی های فرزند صالح در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن و حدیث

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۱ 39 - 63

کلید واژه ها: سبک سبک زندگی فرزند صالح فرزند صالح قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳۴ تعداد دانلود : ۳۳۸
سبک زندگی در اصطلاح عبارت است از طیف رفتاریای که اصلی انسجامبخش بر آن حاکم است و عرصهای از زندگی را تحت پوشش دارد و در میان گروهی از افراد جامعه قابل مشاهده میباشددر سبک زندگی اسلامی آنچه به عنوان یکی از مسؤولیتهای بزرگ والدین برای ایجاد ویژگی ایمان در فرزندان مطرح گردیده مساله آشنا کردن فرزند با خدا و آفریدگار جهان هستی ،پرورش استعداد دینی، ایمان، نماز گزار بودن، محبت اهل بیت(ع)، آشنایی با دین و احکام و انس با قرآنویژگیهای اخلاقی فرزند در سبک زندگی اسلامی را می توان عبارت دانست از: صداقت، احترام و خدمت گذاری به والدین،تقوی، امانت داری و پرهیز از دنیا پرستی و انجام کارهای خیر. ویژگیهای اجتماعی فرزند صالح در سبک زندگی سلامی باعث میشود تا وی با شادابی و نشاط و اعتماد به نفس به تلاش و سعی بپردازد و در برخورد با افراد جامعه از روش صحیح اسلامی تبعیت نماید. پدر و مادر باید مقدّمات ایجاد اعتماد به نفس از قبیل آگاه کردن کودک نسبت به تواناییهای خود، و بر ملا نکردن عیبهایش و ایجاد برنامه در زندگی و نظم در امور را برای کودک فراهم کنند. ویژگی های علمی درست و متناسب با نیازهای کودکان و نوجوان نقش مهمی در سرنوشت آینده آنان ایفا میکند، زیرا اساس انسان را فکر و فرهنگ او می سازد و اگر این فکر و فرهنگ مبتنی بر آگاهیهای مستند و مستدل دینی باشد زندگی جهت دینی و الهی پیدا می کند. از این رو تعلیم مسائل دینی و احکام مذهبی به کودکان در روشنگری ذهن آنان و ایجاد علاقه به امور دینی و استواری در دینداری بسیار حائز اهمیّت است.آموزش دینی را از زمان کودکی آغاز نمود تا مذهب و تعالیم دینی بطور جدّی با زندگی فرد آمیخته شود و این ویژگی در او پدید آید و کودک هم در سایه آن ، اعتماد به نفس ، آرامش روان ، نظم و انضباط، صلاح و خوبیها، روحیه ایثار و فداکاری به دست آورد و از جرم و جنایت و بزهکاری دوری جوید از ویژگیهای علمی فرزند صالح در سبک زندگی اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود: برخورداری از علوم و فنون ومهارتهای اجتماعی، برخورداری از علوم دینی، ارتباط باعلما و دانشمندان.
۱۶۰.

اسباب النزول از ساحت نقل تا آوردگاه رأی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 265 - 290

کلید واژه ها: اسباب النزول طبری جامع البیان نقل شأن نزول تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۷
فهم مضامین آیات قرآن به عنوان مهم ترین منبع معرفتی مسلمانان، نیازمند استفاده از ابزار معتبر و موثق است؛ از آغاز تاکنون، اسباب نزول به عنوان یکی از این ابزار، مطرح است و طریق معرفت، شناخت و دستیابی به اسباب نزول، از مباحث جدّی و مهم این حوزه است که صاحب نظران ضمن کتب مربوط بدان پرداخته اند. ابتدا چنین می نماید که دستیابی به اسباب نزول، همان گونه که اغلب پژوهشگران قرآنی بر آن رفته اند، جز از طریق مشاهده، نقل و روایت امکان پذیر نبوده و رأی و اجتهاد در آن نقشی ندارد و همین نگاه باعث محدود شدن اسباب نزول در تعدادی روایت و حتی کم اثر یا بی اثر دانستن آن در فهم آیات قرآن شده است؛ لکن بررسی کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی مدوّنات و تألیفات اختصاصی سبب نزول یا متضمن آن، نظیر تفاسیر و به ویژه تفسیر جامع البیان (به عنوان ام التفاسیر و جامع تلاش های تفسیری مسلمانان در دو قرن و نیم نخست) نشان می دهد گرچه نگاه غالب و مشهور، معرفت و شناخت اسباب نزول آیات را منحصر در مشاهده و نقل می داند و در نگاه اول قراینی در خصوص این رویکرد نزد ابن جریر طبری به دست می آید، با دقت بیشتر و عمیق تر، چنین حاصل می شود که علاوه بر مشاهده و نقل، اجتهاد و رأی نیز در شکل گیری و دستیابی به اسباب نزول مؤثر است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان