تاریخ ایران

نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۹۳ مورد.

۶۱.

زبان و تفکر در پرتو ترجمه های دوره ناصرالدین شاه قاجار (1313-1264ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدامیر احمدزاده

منبع: جامعه شناسی ایران سال شانزدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: نوگرایی بازنمایی ذهنیت و زبان زبان ترجمه مترجمان و دنیای متن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۱ تعداد دانلود : ۴۷۲

نوشتار حاضر بر محور این مساله اصلی متمرکز است که نشان دهد چگونه می توان ترجمه های دوره ناصرالدین شاه را به عنوان برآیند ذهن و زبان مترجمان و متفکران در ارتباط با دنیای بیرونی ارزیابی کرد؟ در این راستا برآنیم تا نسبت زبان ترجمه متون علمی و فرهنگی جدید در جامعه مبدا (اروپا) را با فهم و زبان و اندیشه مترجمان ایرانی در جامعه مقصد ارزیابی نماییم زیرا در پرتو این نوع بررسی بسیاری از نواقص و مسائل دنیای ذهن و زبان مترجمان و متفکران ایرانی در مواجهه با متن های تولید شده در دنیای جدید مشخص خواهد شد. به منظور تبیین مساله فوق از روش های تحلیل متن و مفاهیم زبانی با مراجعه به برخی نظریه ها و الگوهای روش شناختی تحلیل گفتمان از جمله لاکلاو و موف و میشل فوکو استفاده می شود که براساس آن ها، زبان ترجمه ها مهم ترین عرصه ارتباط اجتماعی بوده که با حضور مقتدرانه خود به بازنمایی و تصویرسازی درک انسان از وجود خود و دنیای بیرونی پرداخته و آن را در دنیای نوشتارهای اروپایی سامان و معنا بخشیده است. دستاورد تحقیق ما نشان می دهد که ترجمه به مثابه یکی از مهم ترین کانال های انتقال فهم از دنیای جدید به ایفای نقش مهمی در معرفی و استخراج یک برنامه تحول ساز و فرایند دگرگونی از درون متن های تولیدشده در دنیای اروپایی را برای اهداف مترقیانه برخی رجال سیاسی و فرهنگی عصر ناصری پرداخت امّا برخی موانع زبانی و فکری از یک سو و مقطعی بودن سیاستگزاری های متولیان دولتی و درباری در عرصه ترجمه از سوی دیگر باعث شدند تا این فرایند انتقال زبانی و فکری عمدتاً در حدّ محدودی باقی بماند و دچار انقطاعات تاریخی گردد با این حال جامعه ایران در تداوم گرایش خود به این راه در قالب های گوناگونی زبانی و بیانی به تداوم اهداف و بازتولید آمال جدید خود پرداخت. در این راستا بود که مفاهیم جدید در قالب تالیفات اقتباسی و مقالات و روایت های روزنامه های جدید از تحولات مدرن، بازتاب فرهنگی و اجتماعی پیدا کرد و مقدمه فهم پیشامشروطگی گروه های فعال اجتماعی جامعه ایران از تحولات سیاسی، فکری و اجتماعی اروپای قرن نوزدهم گردید.

۶۲.

تبیین جامعه شناختی نقش نیروهای اجتماعی و اقتصادی در وقوع انقلاب اسلامی ایران براساس نظریه به رسمیت شناسی هونث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نعیما محمدی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ ویژه نامه

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی ایران انکار تحقیر اجتماعی اختلال در به رسمیت شناسی بی عدالتی اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۱ تعداد دانلود : ۵۷۷

در مقاله حاضر با استفاده از روش تاریخی و تکنیک تحلیل فرایند، به آزمون نظریه هونث در زمینه تحلیل نقش نیروهای اجتماعی- اقتصادی در وقوع انقلاب اسلامی ایران طی دهه های چهل و پنجاه پرداخته ایم. تحقق انقلاب ایران با توجه به این رویکرد نظری، به ناکامی شاه در اجرای برنامه مدرنیزاسیون برمی گردد که دارای ابعاد سکولاریسم، ناسیونالیسم و کاپیتالیسم بود. تحلیل داده های تاریخی با توجه به این نظریه نشان می دهد هم زمان با احساس تحقیر، اختلال در به رسمیت شناسی و انکار و بی عدالتی توسط برخی نیروهای اجتماعی، تحولی اساسی در رویکرد حوزه علمیه به سیاست شکل گرفت. گرایش روحانیون به سمت جامعه پذیریِ استحاله گرایانه این امکان را فراهم آورد تا آنان بتوانند به شکل مؤثری طبقات اجتماعی مختلف را علیه رژیم شاه بسیج کنند. روحانیون درنتیجه اجرای طرح سکولاریسم در زمره گروه هایی قرار گرفتند که تحقیر شده بودند. احزاب سیاسی و ناراضیانِ طبقه متوسط شهری اعم از دانشگاهیان، نویسندگان و روشن فکران چپ به دلیل تأکید رژیم بر ناسیونالیسم شاهنشاهی دچار اختلال در به رسمیت شناسی شدند. انگیزه براندازی رژیم برای این گروه از نیروها بیشتر وجه اجتماعی داشت؛ اما انقلاب اسلامی در ایران تابع نقش نیروهای اقتصادی نیز بود. بازاریان سنتی، مهاجران و حاشیه نشینان شهری بازندگان طرح مدرنیزاسیون بودند. این گروه برنامه کاپیتالیسمشاه را ناعادلانه و به ضرر خود می دانستند؛ به همین دلیل با پیوستن به ائتلاف روحانیون، انقلاب 1357 در ایران به وقوع پیوست. براساس نتایج این تحقیق، به رسمیت شناسی یکی از مهم ترین عوامل ایجاد گروه های ناراضی است که امکان بسیج توده ها را علیه قدرت فراهم می کند.

۶۳.

تحلیل پهنه فرهنگی شهر نیشابور در قرن های اولیه و میانه اسلامی بر اساس منابع مکتوب (مطالعه موردی: شهر بوژگان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن باصفا مهدیه رحمتی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: شهر کهن نیشابور بوژگان باستان شناسی اسلامی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۳۹ تعداد دانلود : ۴۹۳

پهنه فرهنگی محدوده ای جغرافیایی است که در آن گروهی تقریباً گسترده با مشخصات فرهنگی مشترک وجود داشته باشند. شهر نیشابور در دوران اسلامی- که بقایای آن امروزه در جنوب شرق شهر کنونی نیشابور قرار دارد- در سده های نخست تا هجوم مغولان همراه بلخ، مرو و هرات جزء چهار ربع خراسان بزرگ بوده که فقط نیشابور در ایران امروزی باقی مانده است. بر اساس منابع تاریخی و جغرافیایی سده های نخست و میانی اسلامی، نیشابور به لحاظ پهنه فرهنگی وسعت بسیاری داشته و در تقسیمات اداری، دارای دوازده ولایت، ارباع (ربع نام واحدی جغرافیایی است) متعدد، مدینه ها و روستاهای بسیاری بوده است. بوژگان که یکی از شرقی ترین ولایات دوازده گانه نیشابور است، در میان دشت نیل آباد به فاصلة 17 کیلومتری جنوب شرق تربت جام قرار گرفته و نتیجه برهم کنش شرایط اقلیمی با مناسبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در بستر زمانی قرن اول تا هفتم هجری قمری و ارتباط نزدیکش با مرکز یعنی نیشابور بوده است. در این مقاله، با روی کرد تحلیل تاریخی به شناسایی متن شناختی بوژگان پرداخته شده است. ارزیابی منابع مکتوب نشان می دهد نیشابور همواره یکی از مهم ترین ولایت های شرقی شناخته شده و در مسیر جاده ربع نیشابور به هرات اهمیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ویژه ای داشته است.

۶۴.

بررسی باستان شناختی بافت تاریخی شهر سرایان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جواد نیستانی علی اصغر محمودی نسب سید مهدی موسوی کوهپر

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: بازار محله خراسان جنوبی بافت تاریخی سرایان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۴ تعداد دانلود : ۴۵۵

بخش عمده ای از مساحت کشور ایران، نواحی گرم وخشک است. بافت شهری در این مناطق متناسب با اقلیم گرم وخشک به وجود آمده و به گونه ای طراحی شده است که پاسخ گوی نیازهای ساکنان آن باشد. از این دیدگاه، تمام بافت های نواحی گرم وخشک ایران شرایط به نسبت یکسانی دارد. سرایان نیز از شهرهایی است که در حاشیة کویر مرکزی ایران واقع شده و بافت تاریخی ارزشمند و متناسب با شرایط کویری دارد. این شهرستان در شمال غربی استان خراسان جنوبی قرار گرفته و به دلیل دارا بودن ویژگی های اقلیمی، جغرافیای زیستی و هم جواری با کوه و دشت، و قرار گرفتن در مسیر جادة ارتباطی خراسان بزرگ، برای سکونت مکانی مناسب بوده و این امر موجب رشد و توسعة آن در دوره های مختلف تاریخی شده است. در بافت قدیم شهر سرایان، آثار معماری از دوران تیموری تا پهلوی وجود دارد. آثار معماری برجای مانده از بازار، مسجدجامع، کاروان سرا، شش محلة مختلف با آب انبارها و مساجد کوچک خود، دلیلی بر پویایی این بافت در گذشتة نه چندان دور است. هدف از بررسی و شناسایی همه جانبة این نوع بافت، مطالعة معماری گذشتة این منطقه و تبیین هویت ساخت وساز ساختمان های نواحی حاشیة کویری ایران است؛ ازهمین رو نگارش مقالة حاضر براساس گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات میدانی و به روش پیمایشی در محل با روی کرد تاریخ فرهنگی انجام گرفته و هدف از آن، دریافت منطق چیدمان ساختمان ها و بازسازی بخش ازبین رفتة بافت قدیم شهری و محله ای سرایان از عهد صفوی تا دورة پهلوی اول است.

۶۵.

الگویی برای بررسی نقش دولت در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران پس از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صادق پیوسته

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ ویژه نامه

کلید واژه ها: دولت دموکراسی ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران تحول اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۷۱ تعداد دانلود : ۵۷۲

در این مقاله ارتباط تغییرات گفتار و عمل کرد دولت های جمهوری اسلامی را با تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در طول سه دهه پس از انقلاب اسلامی بررسی کرده ایم. مسئله اصلی پژوهش، دگرگونی های دولت ها به گفتارهای مخالفشان است و پرسش این است که چگونه می توان این تحول ها را توجیه کرد. در پاسخ به این پرسش، روایت ها و تحلیل های تاریخی را با ارجاع به الگویی سه سطحی بررسی کرده ایم تا ساختار حکومت، ارتباط خرده نظام ها و روح کنش متقابل مرتبط شوند. در سطح بیرونی، تغییرات دولت ها را با روایت حسین بشیریه در ساختار سه گانه حکومت ایران پی گرفته ایم؛ در سطح میانی، به برداشت مسعودکوثری از نظریه پارسونز در آسیب شناسی چیرگی خرده نظام سیاسی و در سطح درونی، به تفسیر تنهاییو عبدی از کنش متقابل افراد و مفهوم مراحل تکامل جوامع هربرتمید توجه کرده ایم. به جای روی دادها، از روایت ها و تحلیل های موجود به عنوان شواهد الگو استفاده کرده ایم. درنتیجه، تغییرات ایدئولوژیک دولت در بستری از چیرگی خرده نظام سیاسی، عامل مهمی در تحول اجتماعی ایران دانسته شده و کنش فردی، تعمیم نیافته ارزیابی شده است. با این نگاه، برای پیش گیری از تحولات اجتماعی واگرا، کم رنگ کردن نقش دولت در تحولات اجتماعی با سیاست زدایی از خرده نظام های دیگر و آزادسازی کنش های اجتماعی از ملاحظات ایدئولوژیک را پیش نهاد کرده ایم.

۶۶.

علل تکوین جنبش ملی شدن صنعت نفت براساس نظریه محرومیت نسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین مسعودنیا علی ابراهیمی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: محرومیت نسبی استقلال خواهی انتظارات و توانایی ها جنبش ملی شدن صنعت نفت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۰۶ تعداد دانلود : ۷۹۶

یکی از مهم ترین وقایع بعد از جنگ جهانی دوم در ایران، ملی شدن صنعت نفت به واسطه حضور مردم در صحنه سیاست و بحرانی است که سبب قطع روابط سیاسی ایران و انگلیس شد؛ به همین دلیل جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران را می توان سرآغاز فصل نوینی درجهت مطالبات مردم مبتنی بر استقلال خواهی و استبدادستیزی به حساب آورد. تاکنون نویسندگان متعددی از ابعاد گوناگون، علل و عوامل شکل گیری و ناکامی جنبش ملی شدن صنعت نفت را بررسی کرده اند. مقاله پیش رو درصدد است تا ضمن افزودنِ زاویه جدیدی در تحلیل جنبش صنعت نفت با تمهید پشتوانه نظری مبتنی بر محرومیت نسبی، در مقام پاسخ گویی به این سؤال برآید که چه عواملی موجب شد تا مردم و رهبران ایران در برپایی جنبش ملی شدن صنعت نفت پافشاری و مشارکت داشته باشند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی شامل کتاب ها، مقاله های تخصصی و اینترنت بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، عناصر بین الاذهانی استقلال خواهی و استبدادستیزی موجود در فرهنگ سیاسی ایران، محرومیتی را که حاصل انتظارها و توانایی های مردم و رهبران ملی- مذهبی به منظور رسیدن به پیشرفت است، باعث شده تا ایرانیان بر حقوق خود اصرار ورزیده و زمینه های ملی کردن صنعت نفت را فراهم کنند.

۶۷.

چرایی شکل گیری و تداوم جریان منع برده فروشی در عصر قاجار با تکیه بر تحلیل گفتمانیِ یادداشت های امیرکبیر و جَستِن شِیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نرگس علیپور

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: خلیج فارس قاجار تحلیل انتقادی گفتمان منع برده فروشی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۸۹ تعداد دانلود : ۴۵۶

جریان منع برده فروشی که از اواخر قرن هجدهم میلادی/دوازده هجری قمری از فرانسه آغاز شده و به تدریج سراسر اروپا را فراگرفته بود، در ابتدای قرن نوزدهم میلادی به آسیا و منطقه خلیج فارس نیز رسید. سردمدار هدایت این جریان در خلیج فارس، انگلیسی ها بودند که از هر طریقی سعی در تثبیت بیشتر موقعیت و حفظ منافع خویش در منطقه داشتند. این مبارزه تا اوایل قرن بیستم میلادی/ چهاردهم هجری قمری ادامه یافت. چرایی شکل گیری و تداوم تقریباً به مدت یک قرن این جریان، مسئله ای تأمل برانگیز است که در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف به آن پرداخته ایم. این روش رویکرد تحلیل متنی دارد و متون را به مثابه نمودار حساس فرآیندها، حرکت ها و گوناگونی های سیاسی و اجتماعی به کار می گیرد؛ بنابراین در پژوهش پیشِ رو، با انتخاب بخشی از یادداشت های امیرکبیر و جَستن شِیل وزیرمختار انگلیس در تهران - که در فاصلة بین 17 ربیع الثانی تا 10 جمادی الاول 1267 درباره منع برده فروشی به تحریر درآمدند - به تحلیل این جریان پرداخته و از این رهگذر، نفوذ و تسلط «گفتمان امپریالیسم» در مناسبات قدرت و درمقابل، ضعف حکومت مبتنی بر «گفتمانِ استبداد مطلقه» قاجار را از علل اصلی ایجاد و تداوم مبارزه با برده فروشی در این دوره برشمردایم.

۶۸.

بررسی روند های تاریخی و فرهنگی مؤثر بر استقرار نخستین قالب های ادبی جدید در ایران (تا قبل از انقلاب مشروطه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم زائری الهام ربیعی

منبع: راهبرد فرهنگ سال هشتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۷۱ تعداد دانلود : ۱۱۰۷

۶۹.

تحلیل جامعه شناختی نهضت جنگل با تأکید بر ایدئولوژی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید سعید زاهد زاهدانی سید اسماعیل مسعودی

منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۶۰)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۹۳ تعداد دانلود : ۵۷۶

۷۰.

ناهماهنگی در سیاست سرکوب و سازش و فروپاشی دستگاه سرکوب رژیم شاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم صالح آبادی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ ویژه نامه

کلید واژه ها: انقلاب ایران ضعف دستگاه سرکوب ناهماهنگی در سیاست سرکوب و سازش اعلان بی طرفی ارتش

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۶۴۸

انقلاب اسلامی ایران در سال 1357ش در شرایطی به پیروزی رسید که در کشور حکومت چندگانه ایجاد شده بود و گروه های مختلفی می توانستند حکومت جامعه را به دست گیرند. ارتش شاهنشاهی یکی از گروه هایی بود که فرصت تسلط بر اوضاع متشنج آن زمان را داشت؛ ولی آنچه رخ داد، اعلان بی طرفی آن در کشمکش های انقلابی بود. یکی از عوامل شکست ارتش پهلوی، ناهماهنگی در سیاست سرکوب و سازش بود که در چگونگی مقابله و مبارزه آن ها با انقلابیون نمودار شد. به نظر نویسنده، چینش و ترکیب سیاست سرکوب و سازش در مواجهه با انقلابیون زمینه فروپاشی دستگاه سرکوب را فراهم کرد. ناهماهنگی در سیاست سرکوب و سازش از یک سو موجب شد زندانیان سیاسی آزاد شوند؛ درنتیجه چنین روشی رژیم نتوانست در مرحله بعدی انقلابیون را دست گیر کند؛ از سوی دیگر سازش های دولت های اخیر شاه (شریف امامی و بختیار) به بازداشت نیروهای سرکوبگر و حتی انحلال ساواک (3 بهمن 1357) منجر شد که درنهایت، موجب اختلاف در صفوف فرمان دهان ارتش برای کنترل و سرکوب انقلابیون و به هم خوردن تعادل نیروها به نفع انقلابیون شد.

۷۱.

نگاره های منسوجات ایرانی از دوره باستان تا عصر صفوی

نویسنده: زهرا غلامرضایی

منبع: فرهنگ مردم ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۲ و ۴۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۶۷ تعداد دانلود : ۷۱۵

۷۲.

حکومت و سیاست در آیینه ضرب المثل های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهادر باقری سادینا امینی

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: حکومت ضرب المثل سیاست فرهنگ سیاسی انتقاد اجتماعی فرهنگ عامه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۷۱۶ تعداد دانلود : ۳۹۶۵

تاریخ ایران سراسر تاریخ خودکامگی شاهان و حاکمانی است که برای مردم (رعیت) تنها وظیفه قائل بوده اند و نه حق. مردمی که اجازه هیچگونه اعتراض و اظهار نظری نداشته اند اما نقد و نظر آگاهانه و دردمندانه آنان نسبت به ارباب قدرت و حکومت در قالب ضرب المثل ها بخوبی ثبت و ضبط شده است. امثالی که هم وظیفه طبقه حاکم و مردم نسبت به یکدیگر و هم ویژگی های حاکمان شایسته و ناشایست را بیان می کند و از سویی آفرینش ذوق و اندیشه شاعران و نویسندگان بزرگ و نامدار؛ و از دیگر سوی، آیینه واقع نمای اندیشه، عاطفه و واکنش عامه مردم به زندگی و خوب و بد آن است و بسیاری از باورها و شکایت ها که در ادبیات رسمی چندان مجال بروز نیافته است، به جد یا طنز در قالب کنایه آمیز، نمادین و کم خطر امثال، بخوبی بازتاب یافته است و می توان ناب ترین و صادقانه ترین سخنان عامه و خواص زیرک تاریخ را در آن ها رصد کرد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، با نگاهی کوتاه به فرهنگ سیاسی ایران و با بررسی ضرب المثل های عامیانه ای که مستقیماً به موضوع حکومت و سیاست (دو قوه مجریه و قضاییه) مربوطند، می کوشد ابعاد گونه گون مسأله را واکاود و نشان دهد.

۷۳.

شیوه های مبادله و تجارت در جوامع نوسنگی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اکبر پورفرج

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلید واژه ها: ایران باستان شناسی مبادله و تجارت نوسنگی و مس سنگی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۸ تعداد دانلود : ۷۰۳

مبادله و تجارت در پیش رفت جوامع بشری نقشی بسیار مهم داشته است. مبادله محصول تولید است و تولید برای اولین بار در دوره نوسنگی خاور نزدیک، به مرکزیت ایران، مفهوم واقعی یافته؛ بنابراین مبادله و تجارت از این دوره آغاز شده است. گوردون چایلد در بیان مراحل توسعه اجتماعی و اقتصادی تمام جوامع انسانی، سه انقلاب را شناسایی کرده است: 1. انقلاب تولید غذا که همان دوره نوسنگی خاور نزدیک و ایران است؛ 2. انقلاب شهرنشینی که همان عصر مفرغ خاور نزدیک و ایران است؛ 3. انقلاب صنعتی که در اروپا رخ داده است. در این مقاله، بر انقلاب تولید غذا متمرکز خواهیم شد که آغاز کشاورزی و دام داری است و به تبیین این موضوعات می پردازیم: ١. معرفی دوره نوسنگی ایران با روی کرد اقتصادی؛ ٢. تبیین نظریه ها ی معروف مبادله و تجارت در پیش از تاریخ؛ ٣. استخراج شیوه های رایج مبادله و تجارت و تطبیق یافته های دوره نوسنگی و مس سنگی ایران با شیوه های یادشده؛ ٤. تحلیل و تبیین قدیمی ترین ماده تجاری جهان یعنی ابسیدین براساس یافته های باستان شناسی ایران؛ 5. بررسی اولین اشیای شمارشی و مهرهای تجاری در محوطه ها یی مانند سیلک کاشان و گوی تپه آذربایجان غربی.

۷۴.

روند رویارویی جدیدیان مناطق اشغالی ورارود با سلطة روسیه تزاری (نیمة دوم قرن نوزدهم تا انقلاب اکتبر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: الهه کولایی سیده فهیمه ابراهیمی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: روسیه مسلمانان جدیدیان مناطق اشغالی ورارود

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۷۸ تعداد دانلود : ۵۲۰

نوشتار حاضر باعنوان «روند رویارویی جدیدیان مناطق اشغالی ورارود با سلطة روسیه تزاری»، با بهره گیری از می پردازد روش «ردیابی فرآیند»، به مطالعه برروی گروهی از اندیشمندان جامعة اسلامی ابتدای قرن بیستم، در قلمرو جغرافیای سیاسی جدیدی که روس ها آن را ترکستان غربی نامیدند، می پردازد. معارف پروران، ترقی پروران، جدیدیان، ضیائیان، نام جریان های نوگرایی است که همگام با دیگر نقاط فرارود، در شرایط کاملاً متفاوتی پس از سقوط حکومت اسلامی خان نشین خوقند، تحت حاکمیت مقام های تزاری در تلاش برای ارایة هویت جدیدی از مسلمانی هستند. مسألة نوشتار حاضر این است که پس از سقوط حکومت اسلامی و ضمیمه شدن خان نشین خوقند و بخش هایی از امارت بخارا به حکومت روسیه، جدیدیان مناطق اشغالی چه رویکرد و عملکردی در روند رویارویی خود با اشغالگرا نداشته اند و دلایل اتخاذ آن در هر دوره ای چه بوده است؟ پاسخ ما به پرسش بالا این است که نوگرایان جدیدی در مراحل آغازین رویارویی خود، با رویکرد ضدروسی و اعتقاد به تقویت توان مقابله، به نقد هم زمان روس ها و جامعة خود پرداخته و از ابزارهای جدید (نشریه ها، مدارس جدید، تئاتر) برای رهایی از استعمار بهره برده اند؛ اما به تدریج با گسترش سلطة روس ها و پذیرش ضعف خود، در رویکردی هم گرایانه با روس ها ، خود را مسلمانان روسیه نامیدند.

۷۵.

مفهوم و ارکان مشروطیت در روزنامه حبل المتین کلکته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قباد منصوربخت مهدی فرجی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳

کلید واژه ها: مفهوم مشروطیت ارکان مشروطیت حبل المتین سیاست عرفی مشروطه مشروعه کونستیتوسیون

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۸ تعداد دانلود : ۷۰۲

آشنایی ایرانیان با نظام های سیاسی و اروپایی در قرن سیزده ه .. ق/ نوزده م و مشاهدة جایگاه قانون در آن ها، سرآغاز تلاش های گستردة ایرانیان تبدیل حکومت استبدادی به حکومت قانون مدار بود. پس از یک قرن، این تلاش ها در نهضت مشروطیت به ثمر رسید؛ اما نبود مفهوم روشن از مشروطیت و ارکان و لوازم آن، خود سبب ظهور مسئله جدیدی شد. تلاش های زبانی و قلمی گسترده ای برای حل مسئله آغاز شد؛ ازجمله روزنامة حبل المتین کلکته نیز وارد این عرصه شد. یافته های این تحقیق براساس روش تحلیل گفتار نشان می دهد که این روزنامه به دلیل دسترسی مستقیم به منابع انگلیسی مربوط به مشروطیت و نیز اقدامات حاکمان انگلیسی هند در ایجاد نهادهای سیاسی جدید، به نسبت دیگر نویسندگان آن زمان، درک روشن تر و کامل تری از مفهوم و الزامات مشروطیت و جایگاه آن در میان نظام های سیاسی عرفی موجود در جهان را به ایرانیان عرضه کرد.

۷۶.

روابط ایران و عراق در عصر پهلوی (با نگاهی به نقش مردم ایلام در روابط دو کشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی اکبری

منبع: فرهنگ ایلام دوره ۱۵ بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴۲ و ۴۳

کلید واژه ها: ایران ایلام عراق اختلافات مرزی کردهای فیلی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران

تعداد بازدید : ۱۳۰۱ تعداد دانلود : ۵۹۹

این مقاله با استفاده از منابع و اسناد در صدد است به صورت منسجم سیر تحولات روابط ایران و عراق را در باره ی کردهای فیلی ایلامی که در عصر پهلوی در عراق ساکن بوده اند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. هم چنین، به نقش کُردهای ایلامی در اقتصاد و بازار کار عراق اشاره شده است. بررسی نقش کردهای ایلامی در اقتصاد عراق و نقش آنان در روابط ایران و عراق در دوره ی پهلوی مسأله ی این تحقیق است. مقاله به این نتیجه رسیده است که بیکاری، مشکلات اقتصادی و معیشتی، فقر عمومی، وجود کار و درآمد زیاد در کشور عراق، ترس مردم از مأموران دولت پهلوی در سال های آغازین پادشاهی رضا شاه و نزدیکی این منطقه به عراق از عوامل عزیمت مردم ایلام به عراق بوده و حمایت دولت ایران از اتباع ایرانی ساکن عراق و اختلافات مرزی باعث می شد بیشتر مواقع روابط ایران و عراق تیره باشد.

۷۷.

بهداشت حمام های عمومی در دوره معاصر و نقش شهرداری ها (مطالعه موردی: شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالمهدی رجایی

منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلید واژه ها: اصفهان شهرداری ها تاریخ اجتماعی بهداشت عمومی حمام های عمومی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۳ تعداد دانلود : ۷۷۱

حمام های عمومی جزئی از زندگی اجتماعی جامعه دیروز بودند که با ظهور مدرنیته، مورد اعتراض اصلاحگران جامعه جهت افزایش معیارهای بهداشتی آن در تناسب با زندگی جدید قرار گرفت. یکی از این استانداردها استفاده از دوش به جای خزینه بود. شهرداری ها به عنوان متولّی امر با اجبار دولتی حمامی ها را موظف به این تغییر می کردند. این مبارزه به دلیل مطالبه و خواست بخشی از مراجعان حمام ها، که استفاده از دوش را برنمی تافتند و خواستار استفاده از خزینه ها بودند، بسیار طولانی و پرفرازونشیب گردید، به طوری که از اواسط حکومت رضاشاه تا دهه چهل شمسی را دربرگرفت. در این پژوهش با مراجعه به منابع مطبوعاتی آن زمان، اسناد و تاریخ شفاهی سیر این ماجرا در شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعه (Case Study) تبیین و تشریح گردیده است. نتیجه این که به واسطه جدیت مقامات شهری و نیز خواست عمومی جامعه شهرنشین که محصول بالارفتن سطح بهداشت عمومی بود، فرآیند بهداشتی کردن حمام های عمومی شکل گرفت. با این حال، تغییرات یادشده چون از آن جا که با جنبه های فرهنگی جامعه هماهنگی کامل نداشتند، با دوره ای طولانی از کشمکش همراه شد و سرانجام، به واسطة بروز تغییرات اساسی در سبک زندگی و معماری خانه های شهری که واجد حمام های خانگی شدند موضوع حمام های عمومی و مسائل وابسته به آن، از حیات اجتماعی شهرها به کناری نهاده شد.

۷۸.

تغییرات سیاسی- اجتماعی دیدگاه ها و مواضع عالمان دین با تأکید بر دوره تاریخی جنبش مشروطه (1285ش/1906م) و جنبش ملّی (1331ش/1952م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد مسعود سعیدی محمد مظلوم خراسانی محسن نوغانی علی یوسفی

منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۳)

کلید واژه ها: جنبش ملی جنبش مشروطه دیدگاه ها و مواضع عالمان دین بازنمایی نظریه تنش (چالش) عالمان دین با محیط جدید

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران

تعداد بازدید : ۱۹۱۷ تعداد دانلود : ۹۱۱

دیدگاه ها و مواضع عالمان دین متناسب با شرایط متغیر اجتماعی- فرهنگی جامعه، برای سازگاری بیشتر با مقتضیات محیط جدید، تغییر می کند. نیمه اول سده بیستم میلادی از این لحاظ، نقطه عطفی برای مذهب تشیع در ایران است. ایده های نظری مربوط به تغییر دیدگاه ها و مواضع عالمان دین را می توان در دو مورد از تاریخ تشیع: (1) دوره و طولانی مدت از آغاز عصر غیبت امام زمان (ع) تا جنبش مشروطه در 1285ش/1906م، و (2) دوره کوتاه مدت از جنبش مشروطه تا جنبش ملّی و کودتای مرداد 1332/1953م، بازنمایی کرد. ضمن این بازنمایی که یکی از رویکرد های جامعه شناسی تاریخی است، معلوم می شود که اگر چه، جهت کلی و عمومی تغییرات اجتماعی- فرهنگی یکسان است، این امکان وجود دارد که برحسب عامل های مختلفِ تنش (چالش) بین عالمان دین و محیط اجتماعی، تغییر دیدگاه ها و مواضع ایشان جهات کاملاً متفاوتی را طی کند، لذا مدل نظریِ ارائه شده قادر است موضع گیری عالمان مذهب تشیع در جنبش ملّی را نیز توضیح دهد.

۷۹.

تأثیر تعاملات ادبی و بسیج منابع در شکل گیری گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهه های چهل و پنجاه شمسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر احمدی فردوس آقاگل زاده محمدعلی خلیلی حسینعلی قبادی محمدرضا جوادی یگانه

منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال سوم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۰

کلید واژه ها: گفتمان بسیج منابع ادبیات داستانی سیاسی تعاملات ادبی وسنو و کالینز

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۱ تعداد دانلود : ۵۹۹

این مقاله قصد دارد به مطالعه تأثیر تعاملات ادبی و بسیج منابع در شکل گیری گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهه های چهل و پنجاه شمسی بپردازد. بدین منظور از نظریات روبرت وسنو، و رندال کالینز استفاده شده است. در این پژوهش، صرفاً تأثیر دو متغیر «تعاملات ادبی» و «بسیج منابع» مورد توجه قرار گرفت. در این تحقیق، با رویکرد تبیینی، از روش اسنادی و تاریخی، در کنار روش تفسیری تاریخی، استفاده شده و سعی کرده ایم، ضمن ارائه تفسیری از وقایع پیشین، با استفاده از منابع و داده های تاریخی، نقش و جایگاه تعاملات ادبی و بسیج منابع را در تولید گفتمان مورد بحث را تشریح کنیم. یافته ها حاکی از تأثیرگذاری روزنامه ها، مجلات، پاورقی ها، ترجمه آثار خارجی و تشکیل کانون نویسندگان ایران، بر شکل گیری (تولید، گزینش و نهادینه شدن) ادبیات داستانی سیاسی دوره مورد مطالعه است.

۸۰.

اسباب بازیهای چوبی سنتی در ایران؛ تداوم فرهنگ بومی

نویسنده: سارا اسد فلسفی زاده مهدی محمدزاده

منبع: فرهنگ مردم ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۳۸ و ۳۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۱۷

درخت حوزه‌های تخصصی