سعید هداوند

 توسعه صنعتی کشور تنها در گرو اخذ فناوری یا خرید تجهیزات نیست، بلکه این مهم مستلزم وجود یک سیستم هماهنگ شامل زنجیره ای از فرایندها چون استراتژی کلان دولت و بنگاههای بزرگ اقتصادی، سطح فناوری، روشهای مدیریت، استانداردها و مراکز تدوین آن، آموزش، پژوهش و ارتباط این عوامل با یکدیگر است. سؤال محوری مقاله این است که دانشگاهها ( نظام آموزش عالی) و صنایع در تحولات اقتصادی، اجتماعی کشور چه نقشی را بر عهده دارند؟ آیا نقش خود را به درستی ایفا می کنند و اساساً اینکه در همکاریهای فیمابین با چه مسائل و چالشهایی مواجه اند؟ نویسندگان در این مقاله با بهره گیری از تجربه های خویش، چالشهای موجود در همکاریهای دانشگاه و صنعت، نقش دانشگاه در قبال صنعت و کارکرد صنعت در قبال دانشگاه و وظایف دولت در برابر دانشگاه و صنعت را برررسی کرده اند. در پایان نیز براساس مطالب عنوان شده، پیشنهادهایی برای بهبود همکاریها ارائه شده است.

امروزه، یادگیری الکترونیکی به عنوان رویکردی نوین در مرحله رشد و تکامل قرار دارد و لذا، مطالعه عوامل مؤثر بر این گونه یادگیریها و نتایج برآمده از آنها می تواند بر ارتقای کیفیت فرایندهای یاددهی یادگیری بیفزاید. در این پژوهش تأثیر یادگیری الکترونیکی بر توسعه دانش و بهبود مهارتهای شغلی مهندسان شرکت مهندسی برق رسا نیرو  بررسی شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 283 نفر از مهندسانی است که در سال 1389، حداقل 120 ساعت از آموزشهای حرفه ای خود را به شیوه مجازی و تحت شبکه دریافت کرده اند. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 150 نفر تعیین شد و آزمودنیها بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسشنامه های تهیه شده در اختیار آنان قرار گرفت. پرسشنامه متشکل از 30 سؤال بسته پاسخ است که پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 87/. برآورد شده است که نشان می دهد از دقت مناسبی برخوردار است. یافته های پژوهش نشان داد که دوره های الکترونیکی اجرا شده در مؤلفه های توسعه دانش، بهبود مهارتهای شغلی و ایجاد شایستگیهای حرفه ای مهندسان کمتر از سطح متوسط بوده  و نتوانسته است اهداف مورد نظر را برآورده سازد.

هدف از این پژوهش بررسی کیفیت آموزشهای مهندسی در شرکت تهران بویلر بوده است. برای این کار ابتدا بر مبنای درک و استنباط فراگیران از کیفیت خدمات آموزشی و ارائه کنندگان این دسته از خدمات، مؤلفه های استاندارد یکی از روشهای اندازه گیری کیفیت خدمات (سروکوال)، مطابق با ویژگی خاص برنامه های آموزشی و وضعیت سازمان مورد بررسی، بومی و سپس، میزان درک فراگیران از کیفیت  خدمات آموزشی اندازه گیری شده است.  جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش شامل مهندسانی است که در سالهای 1388-1384 تحت پوشش برنامه های آموزش مهندسی قرار داشته اند. از آنجا که مطالعه تمام افراد جامعه آماری ممکن نبود، با استفاده از روش نمونه گیری تعداد 245 نفر از آنها انتخاب شدند و پرسشنامه های تهیه شده در اختیار آنان قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین انتظارات مهندسان و عملکرد ارائه شده در ارتباط با هریک از ابعاد پنج گانه مورد مطالعه اختلاف معناداری وجود دارد که نشان دهنده نبود رضایت کامل از کیفیت برنامه های آموزشی است. 

 شرط ماندگاری و پویایی سازمانهای صنعتی به میزان نوآور بودن آموزشهای آنها بستگی دارد. اگر چه این شرط، بدون مدیریت صحیح یادگیری، تضمینی به دست نمی دهد و حصول آن به فهم نوآوری در توانا ساختن سازمان برای دستیابی به سطوح بالاتر عملکرد و تجربه کردن راه حلهای متعدد در مواجهه با چالشهای رقابتی بستگی دارد، ولی بدون آن نیز قطعاً سازمان دانایی محور ایجاد نخواهد شد. در گذشته، این سؤال مطرح بود که نوآوری چگونه می تواند عملکرد را بهبود بخشد، در حالی که امروزه، با تکیه بر آموزش به عنوان منبع بالقوه مزیت رقابتی این سؤال مطرح است که چگونه توسل به نوآوری، سازمان را قادر می سازد که در دنیای متغیر کسب و کار به مزیت رقابتی بلند مدت نایل شود؟ در این مقاله با تمرکز بر نوآوری، فرایند مدیریت آن در نظام آموزشهای فنی و مهندسی مورد بررسی قرار گرفته است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر طراحی و اجرای برنامه های آموزش مهندسی شرکت توزین نیرو انجام شده است. این پژوهش از نوع تحلیلی است و جامعه آماری آن شامل 110 نفر از مهندسانی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در طراحی و اجرای آموزش های مهندسی مشارکت داشته اند. ابزارگردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است که برای احراز اطمینان از روایی محتوایی و صوری پرسشنامه از نظرات متخصصان بهره گرفته شد و پایایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است که میزان863/. نشانگر مناسب بودن آن برای تحقیق می باشد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج حاصل از تحلیل دیدگاه مهندسان نشان داد که شش عامل «تناسب نیازها با برنامه های کسب و کار»، «همسویی اهداف آموزشی با استراتژی سازمان»،«همگرایی محتوی آموزشی با نیازهای شغلی»،«بهره گیری از روش های نوین تدریس»،«مدیریت فرایند یادگیری» و«اعتبار بخشی برنامه های ارزشیابی» حدود84 % از کل واریانس به دست آمده را تبیین کرده اند که نشانگر نقش بالای آنهادر اثرگذاری بر طراحی و اجرای برنامه های آموزش مهندسی است.

 اغلب سازمانهای صنعتی برای تأمین نیازهای دانشی مهندسان خود دوره های فنی متعددی را برگزار کنند. از آنجا که اجرای این دوره ها متضمن سرمایه گذاری هنگفت و صرف زمان خدمتی نیروی انسانی فعال است، آگاهی از کیفیت آموزشهای اجرا شده و بازدهی حاصل از میزان اثربخش بودن آنها از مهم ترین انتظاراتی است که سازمان از نظام آموزش دارد. پاسخگویی به این انتظارات مستلزم شناسایی عوامل تأثیر گذار در برنامه ریزی و اجرای دوره ها نظیر استراتژی، اهداف و ساختار سازمانی مرکز آموزش، سازماندهی و مدیریت آن، استانداردهای آموزشی، کادر آموزشی، امکانات و تجهیزات در اختیار، فرایند یاد دهی یادگیری و ارزیابی میزان تأثیر هر یک از آنها در کمک به ایفای نقش آموزش در بهبود کیفیت محصول یا خدمات تولید شده سازمان است. در این مقاله با رویکرد به «مدیریت کیفیت جامع» به عنوان شناخته شده ترین مدل کیفی سازی، شیوه های بهبود کیفیت در برنامه های آموزش مهندسی بررسی شده است.