علی نظری

یکی از مهمترین وبرجسته ترین مشخصه های هر زبانی باهم آیی های واژگانی است که نهایتًا به انسجام واژگانی می انجامد. باهم آیی در معناشناسی به عنوان یکی از روابط معنایی در سطح واژگان قلمداد می گردد که در تمام زبانها نمود دارد وتنها مختص یک زبان نیست. در این میان بررسی باهم آیی ها در شعر جاهلی امری قابل توجه است. هدف از انجام این پژوهش نگاهی نو به زبان شاعرانه امرؤالقیس شاعر مشهور دوره جاهلی است؛ لذا در این مقاله ابتدا به بررسی پیشینه کاربرد اصطلاح مذکور در غرب وسپس معادلهای آن در زبان عربی پرداخته شده وسپس انواع باهم آیی ها در دیوان وی طبقه بندی وتحلیل شده است. بررسی باهم آیی در شعر جاهلی واز جمله در شعر امرئ القیس می تواند نقش مهمی در جهت فهم عمیقتر وبهتر شعر عربی پیش از اسلام، ایفا نماید والگویی برای تحلیل معناشناختی زبان وادبیات عربی ارائه نماید. واژگان کلیدی: معناشناسی، باهم آیی، باهم آیی اسمی، باهم آیی فعلی، إمرؤ القیس، شعر جاهلی.

این پژوهش با هدف ارزیابی «اثربخشی روش های آموزش همگانی پلیس در پیشگیری از اعتیاد در دانش آموزان دبیرستان های شهر همدان» انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی و همبستگی انجام شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل کلیه ی دانش آموزان پایه های دوم، سوم و پیش دانشگاهی دوره متوسطه شهر همدان در سال تحصیلی 1394 شامل 13561نفر می باشد. حجم نمونه تحقیق توسط فرمول کوکران برابر با 384 نفر برآورد شد. واحدهای تحلیل به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی پرسشنامه ها به شیوه صوری و محتوایی با استفاده از نظر خبرگان و سنجش پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ انجام گردید که میزان پایایی حاصله در تمامی متغیرها بالاتر از 7/0 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی جهت توصیف اطلاعات و در بخش آمار استنباطی و جهت آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون رگرسیون خطی ساده استفاده گردید کلیه اطلاعات پ ژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 تجزیه و تحلیل و توسط نرم افزار AMOS آزمون مدل شد. نتایج بررسی نشان داد که آموزش همگانی در خصوص پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر در دانش آموزان در جلوگیری از اعتیاد نوجوانان و جوانان مؤثر بوده و بین این دو متغیر ارتباط معناداری وجود دارد اما از بین چهار روش آموزشی مزبور به ترتیب اطلاعیه های نوشتاری همچون بروشورها و جزوات در رتبه اول، آموزش های الکترونیکی در رتبه دوم، حضور فیزیکی متخصصین در رتبه سوم و در رتبه چهارم نمایش فیلم، اثرگذار بوده است.

وحدت جهان اسلام یکی از مهم ترین مباحثی است که آموزه های دینی و در رأس آن، قرآن کریم به آن پرداخته است. در کنار وحدت، تفرقه، مانع بزرگ کمال انسان هاست. جامعه اسلامی هنگامی با شتاب لازم به سوی کمال حرکت خواهد کرد که موانع وحدت از مسیر آن برداشته شود. بدون شک، قرآن کریم، بهترین، کامل ترین و مطمئن ترین منبع برای دستیابی به چگونگی ایجاد جامعه برتر است. این مقاله با مروری بر منابع در دسترس، با هدف تعیین راه کارهای ایجاد وحدت از دیدگاه قرآن انجام شده است و درصدد است تا براساس آیات قرآن کریم، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این مسئله بپردازد. چنگ زدن به ریسمان الهی، توجه به نقاط مشترک، بازگشت به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ حقوق یکدیگر، اصلاح روابط فی مابین، تحقق نظام اقتصادی مبتنی بر قرآن کریم و مکتب نورانی اهل بیت علیهم السلام و اطاعت محض از اولی الامر و رهبری دینی، پرهیز از تفرقه و... ازجمله یافته های این مقاله می باشد.

تعدّ ظاهره الإنزیاح من الظواهر الهامه فی الدراسات الألسنیه و الأسلوبیه، التی تدرس اللغه الشعریه علی أنها لغه مخالفه للکلام العادی و المألوف لأنّ النص الأدبی خاصه الشعر ینزع إلی تحقیق هویته من خلال الاختلاف عن الخطاب الشائع. و أدونیس من الشعراء الذین اقترن اسماؤهم بحرکه الحداثه الشعریه العربیه، و استطاع الشاعر تبلور منهج جدید فی الشعر العربی یقوم علی توظیف اللغه علی نحو فیه قدر کبیر من الإبداع فقد أکثر من استخدام الإنزیاح فی شعره. و یحاول هذا البحث أن یعالج ظاهره الانزیاح عند أدونیس بدراسه الإنزیاحات الوارده، الاستبدالیه و الترکیبیه فی شعره. و یرصد من الإنزیاحات الاستبدالیه عند الشاعر؛ الاستعاره، و التشبیه، و المفارقه، و من الانزیاحات الترکیبیه؛ التقدیم و التأخیر، و الحذف، و الانزیاح الأسلوبی.

تعدّدت الدراسات النقدیة فی الأدب المعاصر ونظریة التناص من أبرزها. وهو مصطلح نقدی حدیث وافد من الغرب إلی العالم العربی، وله أنواع متعدّدة ومنها: التناص الأدبی وهو تداخل نصوص أدبیة سابقة مع النص الأدبی اللاحق. وهذا النوع من التناص یبرز بروزاً واضحاً جلیاً فی النقائض. وهذا البحث یحاول أن یعالج التناص الأدبی فی قصیدة ""قل للدّیار"" لجریر – وهی من النقائض – مع قصیدة ""خفّ القطین"" للأخطل. ویهدف إلی إظهار حوار القصیدتین وتعالقهما وتداخلهما عبر التناص المضمونی والشکلی. ونری من خلال دراستنا أن التناص قد برز فی قصیدة جریر فی نوعیه الشکلی والمضمونی بروزاً واضحاً.

للتراث أهمیه بالغه فی الشعر الحدیث و استلهامه ظاهره بارزه عند الشعراء المعاصرین. للتراث مصادر متنوعه، و التراث الأدبی من أغنی المصادر التراثیه التی یلجأ إلیها الشعراء، و هو نفسه یشمل علی عده عناصر إحداها شخصیات الشعراء، و هی من أهم عناصر التراث الأدبی بما تحمل من دلالات شتی و طاقات إیحائیه. و تهدف هذه المقاله إلی دراسه شخصیات الشعراء المستدعاه عند محمود درویش؛ و نری من خلال دراستنا أنه یستدعی من الشعراء الشخصیات التی تحمل دلاله توافق و تناسب تجربته أو التی لها تجربه مشابهه لتجربه الشاعر، و من الشعراء یستحضر إمرأ القیس و جمیل بن معمر و المتنبی و أبا فراس و ... . هو یستدعی هذه الشخصیات بالنمطین فی شعره، الأول الشخصیه عنصرا فی صوره جزئیه و الثانی الشخصیه محورا للقصیده.  

تأویل پذیری، یکی از بارزترین ویژگی های شعر حافظ، محسوب می گردد. در این میان، غزل 354 با مطلع «به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم...»، از جمله غزلیّاتی است که با نگاهی تأویلی، با داستان حضرت ابراهیم (ع) و اسماعیل(ع) در سوره صافّات قابل تطبیق است. تعبیر «قصر حور العین» در غزل 354 که برگرفته از آیات سوره صافّات، ص، واقعه و رحمن است، نشانه، ردّ پا و پل ارتباطی است که از یک سو، ذهن مخاطب را با داستان حضرت ابراهیم و اسماعیل(ع) در سوره صافّات پیوند می دهد و از سوی دیگر، میان ابیات غزل، بست و پیوند و هماهنگی ایجاد می کند. بر اساس این تأویل و تحلیل در می یابیم که حافظ، هنرمندانه و با زبان غزل، میان «قصر حور العین« و«قاصِراتُ الطَّرْفِ عِینٌ»، «فرهاد» و «ابراهیم»(ع)، «غوغای خیال خواب دوشین» و «یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرى فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى»، رخنه در دین و «فَراغَ إِلى آلِهَتِهِمْ» و «ما تَنْحِتُونَ»، چشم بیمار و إِنِّی سَقیمٌ و... ارتباط واژگانی و معنایی ایجاد کرده است و در حقیقت، تعابیر، مضامین و بن مایه های اصلی غزل را از داستان قرآنی گرفته و آنها را با ساختار هنری و ادبی غزل هماهنگ کرده است و در نتیجه از خلال این تأویل از یک سو، مفهوم و معنای دیگرگون و جدیدی از مفردات، تعابیر و ابیات غزل می توان ارائه داد و از سوی دیگر میان ابیات غزل ارتباطی منطقی تر و وحدتی اندام وار می توان ایجاد کرد که فهم ابیات را آسان تر می کند.  در این مقاله ارتباط میان غزل و داستان قرآنی تبیین و تحلیل می گردد و در کنار دیگر معانی و شروحی که تاکنون از این غزل ارائه شده، تحلیل، ترجمان و تأویل دیگرگونی را به استناد اثرپذیری حافظ از آیات قرآن کریم، نشان داده می شود.  

هدف: هدف ازاین پژوهش بررسی رابطه ی بین ویژگی های شخصیتی کارکنان با سلامت سازمانی دانشگاه کردستان بوده است. روش: روش پژوهش در این مقاله توصیفی و از نوع هم بستگی و جامعه ی آماری شامل کلیه ی کارکنان(رسمی، پیمانی، قراردادی) غیرهیأت علمی دانشگاه کردستان در سال تحصیلی 91-90 بوده است (نفر N=202). حجم نمونه ی آماری 133 آزمودنی بود که به شکل تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها ازدو پرسش نامه ی استاندارد شخصیتی نئو و سلامت سازمانی هوی وهمکاران استفاده گردید.که روایی آنها از طریق روایی محتوایی وضریب پایایی با استفاده از فرمول کرونباخ برای پرسش نامه ی شخصیتی نئو 85/. و برای پرسش نامه ی سلامت سازمانی87/. برآوردشد. یافته هاا: نتایج ضریب هم بستگی پیرسون حاکی از آن است که بین ویژگی های شخصیتی کارکنان با سلامت سازمانی دانشگاه کردستان رابطه ی مستقیم ومعنی داری وجود دارد.به طوری که هرچه میزان ویژگی های شخصیتی کارکنان بالاتر باشد، سلامت سازمانی نیز بیشتر است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد وضعیت دانشگاه کردستان از نظر میزان ویژگی های شخصیتی کارکنان و سلامت سازمانی پایین تر از حدّ متوسّط(از میانگین مورد انتظار یعنی 3 کمتر است) است.هم چنین نتایج حاکی از آن است که مؤلّفه ی برون گرایی شخصیت بهترین پیش بینی کننده ی سلامت سازمانی بوده است وبه تنهایی 39درصد تغییرات سلامت سازمانی را توضیح می دهد.

تاثیر قرآن بر اشعار حافظ از زوایای مختلف از قبیل اقتباس الفاظ و مضامین، شبیه سازی ساختار و اسلوب های بیانی، بدیهی به نظر می رسد. بهره مندی حافظ از کلام بی همتا و آسمانی قرآن، به صورت پنهان و ناشناخته، رمزآلود و تاویل بردار و ایهام آور و چند کاربردی، سخن وی را در میان سخنان بشری، رنگی هنری بخشیده است. به نظر می رسد داستان موسی و عبد (خضر) در سوره کهف، الگو و مبنای حافظ در سرایش غزل پنجم دیوان (دل می رود...)، قرار گرفته است و حافظ آگاهانه و با هنرمندی تمام عیار خود، طرح، نقشه، مواد و مصالح اولیه این غزل را از داستان مذکور گرفته و با ساختاری شعری و هنری در پی بیان معانی مختلف بر آمده و داستان مذکور را به زبان شعرفارسی بازآفرینی کرده است. حضور واژه ها، عناصر، رمزها و نشانه های متعدد در متن غزل مذکور ـ در کنار ظرفیت پذیرش تعابیر و دریافت های متداول حافظ شناسان ـ ما را به داستان موسی و عبد در قرآن کریم رهنمون می کند. آشکارشدن راز پنهان، کشتی شکسته، دیدار آشنا، درویش بی نوا، کوشش در راه عیش، به خود نپوشیدن، به می آلودن، عذرخواهی، هات و...، بی واسطه و باواسطه، نمادها، نشانه ها و روابطی است که نویسندگان در این مقاله، در صدد تطبیق آنها بر فضا، ساختار و مضامین آیات 62 تا 82 سوره کهف می باشند.

للقرآن الکریم أثر هامّ فی غزلیّات حافظ الشیرازی و قد تأثّر حافظ، بهذا الکتاب الکریم بشکل رمزیّ و تأویلیّ یمیل إلی الإبهام الفنیّ و الشعریّ أکثر من أن یدلّ علی الوضوح. یأخذ حافظ الشاعر، ألفاظاً و معانیَ قرآنیّه ثمّ یصوغ منها أسلوبا شعریّا خلابا له سلطه تأثیریّه قویّه. هناک یبدو، بین الغزلیّه 216 فی الدیوان و قصه سلیمان و ملکه سبأ فی سوره النمل، تَلاؤم فنیّ و رمزیّ من حیث المفردات و المضامین بحیث اقتبس الشاعر، من القصّه القرآنیّه و الروایات التی جاءت فی تفسیر الآیه الرابعه و الأربعین من سوره النمل فی التفاسیر لا سیما الکشّاف للزمخشری حول الجنّ و ملکه سبأ من کراهیه الجنّ أن یتزوجها سلیمان خوفا من إفضاء الملکه بأسرارهم الی سلیمان و العیوب التی نموها الی الملکه من العیب فی عقلها و ساقها و قدمها و کشفها عن ساقها واختبار عقلها بتنکیر العرش و... من المضامین التی تؤید هذا التلاؤم و الاشتراک أکثر فأکثر و قد اتّخذ حافظ الشیرازیّ، هذه القصّه القرآنیه الخلابه، بناء وطیدا و مادّه غنیّه لأفکاره و غزلیّته و أثری بها جمالیّتها بحیث نری أنّه هدم بناء القصّه و أحدث منها و علیها بناء جدیداً کما أنشد شعره فی أسالیّب أدبیّه بشکل رمزیّ یلقی الضوء علی کل مخاطب یتلقی منه معناه الخاصّ و یؤولّه تأویلا یختلف مع الآخراختلافا ما. مثلا انّ حافظا أخذ مادّه ""نظر"" من قصّه سلیمان التی استعُملت فی تراکیب: سَنَنظُرُ /فَانظُرْ/فَانظُرِى /فَنَاظِرَه/نَنظُر، فأحدث منها بناءا جدیدا و تراکیب حدیثه ذات إبهام جمیل و رمزمثالیّ و هی"" منظور خردمند"" (المنظوره العاقله) و ""صاحب نظر"" و ""نظر کردن"" (النظر) جاء بها فی غزلیّته بشکل رمزیّ لا ینتقل المخاطب إلی القصّه القرآنیّه إلّا بعد تأمّل عمیق. و هذا الأسلوب الرمزیّ ممّا جعل شعره فتانا طیله الزمن و خلابا علی مرّ الدهور.

"چگونگی هبوط روح آدمی از عالم علوی و نزول آن در قفس جسمانی، از مباحث غامض فلسفی و عرفانی است. دوگانگی میان جان لطیف و جسم کثیف از موضوعات مورد بحث در بیشتر مکاتب فکری - فلسفی و عرفانی است. در این زمینه ابن سینا با دفاع از نظریه «دوگانگی روح و تن» مانند بسیاری عرفای مسلمان، از پیشگامان تصویر هبوط روح در جسم به صورت نمادین است. قصیده عینیه ابن سینا نیز در بین آثار اندیشمندان مسلمان، در زمره آثاری به شمار می آید که با زبان نمادین به تبیین دوگانگی روان و بدن می پردازد. این نوشتار به بیان رمزپردازی، چگونگی شکل گیری آن و عوامل موثر در پیدایش داستان های رمزی - عرفانی در آثار متفکران مسلمان می پردازد. مطالعه منشاهای گنوسی، نوافلاطونی و اخوان الصفا در قصیده و تاثیر آن بر مفاهیم عرفانی و تطبیق بیان نمادین این قصیده با مفاهیم صوفیانه عارفان مسلمان در کنار پردازش تعلق روح به عالم بالا، هبوط غیرارادی آن و بیان دوگانگی تن و جان و چگونگی رابطه آن دو با هم، از دیگر موضوعات مورد بحث در این مقاله است. در پایان به بررسی راه های رهایی نفس لطیف باقی، از اسارت زندان جسم فانی خواهیم پرداخت."

بروین اعتصامی، شاعره ذات صیت ذائع فی ساحه الشعر الفارسی المعاصر. و نازک الملائکه شاعره عراقیه سامیه المکان من جیل الحداثه العربیه، فإنّهما عاشتا و ترعرعتا فی أسرتین عریقتین لهما مکانه مرموقه فی الأدب و الثقافه. و الشاعرتان تغذّتا من ینابیع الأدب القدیم و التعالیم الإسلامیه و الثقافه الدینیه کما أنّهما تعرّفتا علی الأدب الغربی. لهما أبیات شعریه قیّمه سامیه قد عالجتا فیها آلام المجتمع الإنسانی، و أحزانه و أحداثه کما عانتا ممّا کانت علیه المرأه الشرقیه و قد صوّرتا الفقر و الیتم فی أبلغ صور و واجهتا الظلم و الخناق و تحدّثتا عن الأُمنیه و المدینه الفاضله بأبیات ملؤها الحزن و العاطفه و الخیال. ولکنّ بروین، تعلّقت بالمدرسه الکلاسیکیه و نظمت علی ألأوزان الخلیلیه و نازک جنحت إلی الرومانسیه و أصبحت رائده للشعر الحرّ... هذه المقاله تتصدی لِحیاه بروین و نازک الأدبیه و تلقی الضوء علی أسلوبهما الشعری و المضامین الشعریه التی تطرّقتا لها.

گزینش و چیدمان داستان زندگی پیامبران(ع) در قرآن کریم، کاملاً هدفمند و سازگار با رسالت عظیم آن در تبیین پیام های سعادت بخش و پندآموز است. تنوع و تعدد، تکرار و عدم تکرار، پردازش کوتاه، تفصیل و اطناب در داستان ها ی زندگی پیامبران، همه از ابعاد مختلف، شایان بررسی و تأملی عمیق است. در این میان وجود شباهت ها و تفاوت های فراوان میان داستان واقعی زندگی حضرت یوسف(ع) و حضرت موسی(ع)، اسلوب بیانی قرآن را چشم گیرتر نموده است. شباهت و همرنگی سیر زندگی، رخدادها، مبارزات، حضور در صحنه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی و ایفای نقش شخصیت های تقریباً یکسان، از دوران کودکی تا رسیدن به مقام نبوت در کنار تغییر و جابجایی جنسیتی برخی از شخصیت ها، از جمله این موارد است. به کارگیری واژه ها، عبارات و تعابیر مشترک از یک سو و متقابل و متفاوت از سوی دیگر، ساختار داستانی آیات را بیش تر مورد توجه قرار می دهد. این مقاله به بررسی تطبیقی پاره ای از وجوه تشابه و تقابل شخصیت ها و صحنه ها و رخدادهای داستان زندگی این دو پیامبر(ع) می پردازد.

"بیداری و آگاهی مردم، آزادی خواهی، عدالت خواهی، قانون گرایی، مبارزه با استبداد، وطن دوستی و در یک کلمه «مشروطه خواهی» از مهم ترین حوادث دوران معاصر ایران و برخی دیگر از کشورهای پیرامون ما بوده است. نویسندگان این مقاله، در پی نشان دادن این درونمایه مشترک در شعر دو شاعر هم عصر نسیم شمال، شاعر ایرانی، و احمد شوقی، شاعر مصری است. نسیم شمال و احمد شوقی، با دو زبان متفاوت و در دو کشور غیر همسایه زندگی کرده اند، ولی مفاهیم و مضامین مربوط به مشروطه خواهی در اشعار آنها بسیار مشترک است و این نشان دهنده اشتراکات فرهنگی و اجتماعی دو ملت ایران و مصر است. آنان خواهان نظام مشروطه و پارلمانی و مبتنی بر قانون و عدالت، با حاکمانی لایق، کاردان و عالم اند. نظامی که آسایش و سعادت و پیشرفت مردم را تامین نماید و مانع ظلم و ستم شود. اما افسوس که نظام مشروطه در دوره این شاعرانه در ایران و مصرـ آن گونه که باید، رشد نمی کند و به ثمر نمی نشیند. مخالفان مشروطه بر مجلس و دیگر ارکان مملکت سیطره می یابند و وطن در معرض نابسامانی و آشفتگی قرار می گیرد. به همین سبب است که هر دو شاعر، مردم را به پاس داشت و حفاظت از وطن، فرا می خوانند. "