رضا علیزاده

اهداف: طرد اجتماعی به عنوان یک پدیده مدرن می تواند بخشی از جامعه را از حقوق و فرصت ها محروم نماید. سیاستگذاران برای جلوگیری از تولید نارضایتی ها توجه بیشتری در دو دهه اخیر به این مسأله نشان داده اند. در دنیای مدرن به دلیل توجه به شهرنشینی، روستاییان در معرض طرد اجتماعی قرار دارند. مطالعه حاضر با توجه به حساسیت نظری این مفهوم به تجربه طرد اجتماعی روستاییان شهرستان شفت استان گیلان پرداخته است. روش مطالعه: این پژوهش با روش کیفی و استراتژی نظریه داده بنیاد در پی فهم تجربه طرد اجتماعی روستائیان بوده و میدان مطالعه روستاهای راسته کنار و چماچای شهرستان شفت است. مشارکت کنندگان شامل ۲۲ نفر از روستائیان بودند که به صورت هدفمند و با معیار اشباع نظری انتخاب شدند. اعتبار داده های حاصل از مصاحبه ها پس از تحلیل، با روش بازبینی توسط محققین در حوزه علوم اجتماعی تعیین شد. یافته ها: مقوله ی هسته ی پژوهش «تجربه های طرد از مقاومت تا مهاجرت» است؛ مفاهیم به دست آمده 78 مورد بوده و مقولات اصلی عبارت اند از سنت، سیاست های تبعیض آمیز، ساختارهای ناکارآمد، بازتولید نارضایتی و استراتژی مواجهه به صورت فعالانه و منفعلانه است. همچنین تعداد مقولات فرعی 16 مورد است که مهم ترین آنها شامل فرهنگ روستایی، ارث، ناکارآمدی مسؤولان، حاکمیت دلالی، مشکلات اقتصادی، احساس محرومیت و تغییر بافت فرهنگی روستا است. نتیجه گیری: طبق یافته ها دو نوع تجربه طرد رخ می دهد، برخی ها روستاها را ترک می کنند و تاب تحمل گرفتاری های روستا را ندارند و در عوض پشیمانی و مشکلات شهری در انتظارشان است و برخی دیگر به ترک روستا راضی نمی شوند و در برابر سختی ها مقاومت می کنند. مهم ترین عامل برای کنترل طرد اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه افزایش امکانات و زیرساخت ها و کاهش احساس محرومیت است.

تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان تمایل جوانان 18 تا 29 ساله شهر رشت به خشونت سیاسی و تأکید آن بر بروز و ظهور رفتار خشونت آمیز و شدت آن صورت گرفته است. به منظور تدوین چارچوب نظری تحقیق از نظریه های تد رابرت گر و نظریه ارزش- نظام جانسون استفاده شده است. روش تحقیق حاضر از نوع کمّی و تکنیک پیمایشی بود. به منظور جمع آوری داده های تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی جوانان 18 الی 29 سال ساکن در مناطق شهری رشت است که به منظور تعیین حجم نمونه آماری از مجموع 146754 نفر اعضای جامعه آماری، 384 نفر از طریق فرمول کوکران انتخاب شدند. در تحقیق حاضر، نمونه گیری به روش خوشه ای چندمرحله ای صورت گرفت. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از آمار توصیفی و با توجه به نرمال بودن توزیع داده ها، از آزمون های پارامتریک، تحلیل مسیر و نرم افزار SPSS استفاده شده است.داده های بدست آمده نشان داد که احساس تبعیض،استفاده از رسانه،آگاهی سیاسی و پایگاه اجتماعی –اقتصادی بر تمایل به خشونت سیاسی اثرگذار است. در ضمن 31./ درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای فوق الذکر تبیین می شود.

پیشینه و هدف: در ایران سابقه آینده نگری به برنامه های عمرانی پنج ساله کشور و سند چشم انداز توسعه (افق1404) برمی گردد؛ یکی از مهم ترین محورهای مطرح شده در این سند، توسعه کشور از طریق گردشگری پایدار است. طبیعت گردی به عنوان گونه ای از گردشگری پایدار، توان بالقوه ای در ایفای نقش در توسعه منطقه ای و ملی دارد؛ لذا هدف پژوهش حاضر، به عنوان مطالعه ای توصیفی تحلیلی و میدانی، تدوین سناریوهای آینده این نوع از گردشگری در استان یزد و ارزیابی وضعیت آن بر اساس این سناریوها است.مواد و روش ها: به منظور شناسایی عوامل موثر بر توسعه طبیعت گردی در استان یزد، ابتدا عوامل تاثیر گذار بر این نوع گردشگری از طریق مطالعات کتابخانه ای (پژوهش های داخلی و خارجی، اسناد فرادست و طرح های پژوهشی) و مطالعات میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استخراج شده است. از آن جا که شناسایی عوامل تاثیرگذار بر این نوع از گردشگری، بسته به مقیاس پژوهش و محل ارزیابی و اولویت های منطقه مطالعاتی، متفاوت است، لذا همه عوامل استخراج شده بر اساس موضوعیت در منطقه مطالعاتی یزد، میزان شباهت یا یکسانی موضوع و مطالعه موردی پژوهش بررسی شده با پژوهش حاضر و تلفیق عوامل مشابه در قالب یک عامل واحد انتخاب شده اند و در نهایت تعداد 31 عامل تاثیرگذار در شش بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، کالبدی و زیست محیطی انتخاب شد. روایی آن ها با بهره گیری از روش نسبت روایی محتوایی به تایید خبرگان رسید. هم چنین برای سنجش پایایی عامل ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد. در مرحله بعد به منظور شناسایی عوامل کلیدی، از روش تحلیل ساختاری و به منظور انجام محاسبات آن از نرم افزار میک مک استفاده شده است. به منظور تشخیص تاثیر عوامل بر یک دیگر، پرسشنامه ای شامل 31 عامل و در شش بعد تهیه گردید و وزن آن ها بر اساس طیف پیشنهادی نرم افزار میک مک، توسط کارشناسان مذکور مشخص شد و از این طریق عوامل کلیدی شناسایی گردید. سپس برای هر یک از عوامل کلیدی، انواع وضعیت های احتمالی آینده پیش بینی شده است و بر اساس آن ماتریس آثار متقاطع تدوین و در اختیار متخصصان قرار گرفته است. نتایج حاصل از آن در نرم افزار سناریوویزارد بکار گرفته شده و سناریوهای توسعه گردشگری طبیعت مبنا در استان یزد تدوین شده است. یافته ها و بحث: عامل های کلیدی شناسایی شده بر توسعه طبیعت گردی استان یزد عبارتند از: سرمایه گذاری دولتی، سرمایه گذاری غیردولتی، قوانین مرتبط با توسعه گردشگری، آموزش، فناوری های اطلاعاتی، کیفیت مسیرهای ارتباطی، مناطق حفاظت شده، گونه های حمل و نقل، برنامه ریزی توسعه گردشگری، امنیت، تبلیغات، ارائه تسهیلات دولتی برای جذب سرمایه گذار خصوصی، گردشگری پذیری، جاذبه های طبیعت گردی، مشارکت محلی، ایجاد هماهنگی و یکپارچگی بین سازمان های مرتبط، حمایت مالی سازمان های بین المللی، کیفیت هوای محیط و ایمنی. از بین پنج سناریوی ترسیم شده، سناریوهای اول و دوم وضعیت مطلوب دارند، سناریو سوم وضعیت متوسط و سناریوهای چهارم و پنجم در وضعیت نامطلوب قرار دارند. نتایج حاکی از آن است که اختلاف زیادی بین واقعیت موجود و اهداف سند چشم انداز توسعه کشور وجود دارد.نتیجه گیری: از آن جا که در این پژوهش سعی شده است با دید واقع بینانه نسبت به شرایط کنونی منطقه به ارزیابی روند طبیعت گردی استان یزد پرداخته شود، لذا مقایسه تطبیقی بین سند چشم انداز توسعه کشور و سناریو چهارم و پنجم که در درجه نامطلوب قرار دارند، انجام شده است. بدین منظور وضعیت های احتمالی منتخب برای هر یک از عوامل کلیدی سناریو چهارم و پنجم، با اهداف، راهبردها، سیاست ها و برنامه های اقدام ارائه شده در سند چشم اندازمقایسه تطبیقی شده است. بر اساس نتیجه مقایسه ها، در سطح تعیین اهداف، روند فعلی گردشگری استان یزد، حدودا 68 درصد عوامل سناریو چهارم و پنجم را در برمی گیرد و به تبع آن، در سطح چگونگی دست یابی به اهداف نیز تقریبا به همین میزان هم پوشانی وجود دارد.