ذبیح الله عباسپور

هدف : تعارض مادرشوهر و عروس یکی از رایج ترین مسائل، به خصوص در کشورهای آسیایی است که فرهنگ جمع گرا و جامعه ی مردسالاری دارند. هدف اصلی این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاس کیفیت رابطه مادرشوهر و عروس بود. روش : روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه مادران دانش آموزان شهر اهواز بود. در این پژوهش، دو نمونه به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای مورد استفاده قرار گرفت. در نمونه اول به منظور انجام تحلیل عامل اکتشافی 411 نفر و در مرحله دوم نیز به منظور انجام تحلیل عامل تأییدی یک نمونه 211 نفری از مادران انتخاب شدند و به مقیاس کیفیت رابطه مادرشوهر و عروس و مقیاس صمیمیت اجتماعی میلر (1982) پاسخ دادند. یافته ها : نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از تحلیل عناصر اصلی و چرخش متعامد (واریماکس) نشان داد که این مقیاس از چهار عامل محبت و همدلی، کنترل، ارتباط و دخالت تشکیل شده است. نتایج تحلیل عامل تاییدی نیز ساختار چهار عاملی این مقیاس را تایید کرد. روایی همگرای مقیاس کیفیت رابطه ی مادرشوهر و عروس از طریق همبسته کردن این مقیاس و عوامل آن با مقیاس صمیمیت اجتماعی میلر (1982) معنادار بود (از 20/0 تا 46/0). همسانی درونی مقیاس کیفیت رابطه مادرشوهر و عروس و چهار عامل محبت و همدلی، کنترل، ارتباط و دخالت بر اساس آلفای کرونباخ به ترتیب 68/0، 62/0، 72/0، 78/0 و 90/0 محاسبه شد. بحث : بر اساس نتایج این پژوهش، مقیاس کیفیت رابطه مادرشوهر و عروس برای سنجش این سازه در نمونه های ایرانی از پایایی و روایی کافی برخوردار است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان حساسیت زدایی و بازپردازش با حرکات چشم بر شرم و احساس گناه در زنان دارای تجربه سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی انجام گرفت. روش: در این پژوهش از طرح آزمایش تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهم زمان استفاده شد. جامعه آماری پژوهش کلیه زنان دارای تجربه سوءاستفاده جنسی دوران کودکی اهواز بود. نمونه پژوهش دربرگیرنده 3 زن از زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره بود که طی فراخوانی معرفی و با توجه به نتایج چک لیست اختلال استرس پس از سانحه ویدز (1993) با نقطه برش 50 و با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای سنجش شرم و احساس گناه از مقیاس حالت شرمساری و گناه مارشال (1995) استفاده شد. پروتکل درمان در سه مرحله خط پایه، مداخله و پیگیری اجرا گردید. داده ها به روش های ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا و فرمول درصد بهبودی تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که آزمودنی ها در مرحله درمان در شرم (13/27%) و احساس گناه (19/26%) بهبود را تجربه کردند . نتیجه گیری: یافته های پژوهش بیانگر این است که این درمان از طریق بازیابی خاطرات تروماتیک و تبدیل تدریجی آنها به طرح واره های شناختی و هیجانی سالم به کاهش شرم و احساس گناه زنان قربانی سوءاستفاده جنسی دوران کودکی کمک می کند.

رضایت زناشویی از عواملی است که موجب رضایت و خشنودی در زندگی می شود. شناسایی متغیرهای تأثیرگذار بر رضایت زناشویی، برای کمک به حفظ ازدواج بسیار لازم و کمک کننده است. مطالعات نشان می دهند که انگیزه و رفتارهای فداکارانه می توانند به شکل های مختلف رضایت زناشویی را تحت تاثیر قرار دهند. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی رضایت زناشویی مردان و زنان بر اساس متغیرهای انگیزه های استقبالی، انگیزه های اجتنابی فداکاری و رفتارهای فداکارانه زنان و مردان شهر اهواز انجام شد. به منظور دستیابی به این هدف 300 زوج با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های پژوهش شامل سنجه ادراک رفتارهای فداکارانه ( PSM ) ، سنجه انگیزه های فداکارانه (MSM)، سنجه ارزیابی رابطه (RAS) توسط آنها تکمیل گردید. طرح تحقیق حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. در این پژوهش، پژوهشگر به دنبال بررسی روابط ساده و گام به گام بین متغیرهای پیش بین با متغیر ملاک می باشد. نتایج نشان داد که در نمونه مردان از بین متغیرهای پیش بین، متغیرهای رفتارهای فداکارانه و انگیزه های اجتنابی فداکاری از توانایی پیش بینی رضایت زناشویی برخوردارند، همچنین در نمونه زنان، از بین متغیرهای پیش بین، متغیرهای رفتارهای فداکارانه و انگیزه های استقبالی از توانایی پیش بینی رضایت زناشویی برخوردارند. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که دسته ای از متغیرها در مردان مثل رفتارهای فداکارانه و انگیزه های اجتنابی فداکاری نقش تعیین کننده تری در پیش بینی رضایت زناشویی دارند، همچنین در زنان هم دسته ای از متغیرها مثل رفتارهای فداکارانه و انگیزه های استقبالی نقش تعیین کننده و مهم تری در پیش بینی رضایت زناشویی دارند. شناسایی و کار بر روی این دسته از متغیرها، نقشی تاثیرگذار بر رضایت زوجین و روابط خانوادگی خواهد داشت.

هدف این پژوهش، ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش مدارا در روابط همسران بود. ماده های این مقیاس با بهره گیری از متون دینی (آیات قرآن ، احادیث، و دیدگاه مفسرین) تهیه شد و همچنین، تعدادی از متخصصان دینی و روانشناسان خانواده، روایی محتوایی آن را تصدیق کردند. ساخت و ارزیابی ویژگی های روان سنجی این مقیاس در 5 مطالعه مستقل انجام شد. در مطالعه اول، پایایی مقدماتی مقیاس به روش آلفای کرونباخ و با نمونه ای80 نفری از زنان و مردان متأهل برابر 93/0 به دست آمد. در مطالعه دوم، نمونه ای560 نفری از مردان و زنان متأهل و با بهره گیری از تحلیل عامل اکتشافی (EFA)، ساختار4 عاملی و20 ماده ای این مقیاس کشف شد. 4 عامل آن عبارت اند از: 1. همدلی و پذیرش همسر؛ 2. کنترل هیجانی و صبر و تحمل؛ 3. تسهیل فرایند رشد و شکوفایی همسر؛ 4. احسان و گذشت نسبت به همسر. همچنین، در مطالعه دوم پایایی هر یک از عوامل مدارا به روش آلفای کرونباخ محاسبه شد و همگی نشانگر همسانی درونی مناسب مقیاس بود. در مطالعه سوم، روایی همگرا با نمونه ای 100 نفری از مردان و زنان متأهل و در مطالعه چهارم، پایایی مقیاس به روش بازآزمایی با نمونه ای 30 نفری تأیید شد. در مطالعه پنجم با نمونه ای 369 نفری از مردان و زنان متأهل و با بهره گیری از تحلیل عامل تأییدی (CFA) ساختار 4 عاملی مقیاس تأیید شد. براساس نتایج این پژوهش می توان مقیاس مدارا در روابط همسران (TSRS) را به عنوان ابزاری معتبر برای سنجش مدارا در روابط زن و شوهر به کار گرفت.

هدف: انتقال به دوره ی والدگری غالباً با شور و نشاط و لذت فراوانی همراه است، اما این مرحله تغییرات زیادی را به دنبال دارد که می تواند کارکردهای فردی و زوجی را تحت تأثیر قرار دهد. این پژوهش، با هدف بررسی تأثیر زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند بر کیفیت رابطه جنسی و استرس والدینی زوجین دارای فرزند زیر سه سال انجام شده است. روش : روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه پژوهش، کلیه زوجین دارای فرزند کمتر از 3 سال بودند که در سال 1399 به مراکز مشاوره شهرستان بهبهان مراجعه کرده بودند. نمونه پژوهش، 20 زوج بودند که به صورت نمونه گیری هدفمند، انتخاب و به صورت تصادفی، در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 10 زوج) گمارده شدند. اعضای گروه آزمایش، به صورت گروهی تحت زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند در 6 جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها، شامل مقیاس کیفیت رابطه جنسی زناشویی و مقیاس استرس والدینی بود. داده ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغیری و تک متغیری تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین گروه ها از نظر کیفیت رابطه جنسی و استرس والدینی تفاوت معنی داری وجود داشت. به عبارت دیگر، زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند باعث افزایش معنی دار کیفیت رابطه جنسی  (001/0 , p < 944/485F=) و کاهش معنی دار استرس والدینی (001/0 , p < 647/274F=) زوجین شد.

انتقال به دوره ی والدگری غالباً با شور و نشاط و لذت فراوانی همراه است، اما این مرحله تغییرات زیادی را به دنبال دارد که می تواند کارکردهای فردی و زوجی را تحت تاثیر قرار دهد. از یک طرف تولد فرزند نشان دهنده ی تحقق رویای والدین است، از طرف دیگر می تواند به معنای تجربه لحظات دشوار و آزار دهنده ای باشد که در نتیجه تقاضاهای مراقبت و یادگیری بی پایان و سازمان دهی های مجددِ لازم به عنوان یک فرد، همسر، عضو خانواده و حرفه ای (شغلی)، حاصل شده است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند بر همدلی زناشویی و صمیمیت عاطفی زوجین در سال های ابتدایی تولد فرزند اول انجام شد. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و آزمون پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش، زوجین در سال های ابتدایی تولد فرزند اول بوده که در سال 1399 به مراکز مشاوره شهرستان بهبهان مراجعه کرده بودند. نمونه پژوهش، 20 زوج بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس و بر اساس نقطه برش پرسشنامه رضایت زناشویی کانزاس (شوم و همکاران، 1986) انتخاب و به صورت تصادفی، در دو گروه آزمایش (10 زوج) و کنترل (10 زوج) گمارده شدند. از هر دو گروه، پیش آزمونی برای تعیین وضعیت همدلی زناشویی و صمیمیت عاطفی زوجین به عمل آمد. سپس گروه آزمایشی، طی 6 جلسه 90 دقیقه ای برنامه زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند را به صورت زوجی دریافت کردند. پس از گذشت یک ماه و نیم بعد از اتمام درمان، آزمون پیگیری در هر دو گروه اجرا شد. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه همدلی زناشویی (جولیف و فارینگتون، 2006) و پرسشنامه ارزیابی شخصی صمیمیت (شِیفر و السون، 1981) بود. داده ها با روش تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بنفرونی تحلیل شد. نتایج نشان داد که در متغیرهای همدلی زناشویی و صمیمیت عاطفی، افزایش معناداری در نمرات پس آزمون و پیگیری گروه آزمایش رخ داده است. این تفاوت با در نظر گرفتن سطح 05/0 >p معنادار می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که از جمله رویکردهای مؤثر برای کاهش مشکلات و ناهماهنگی های زناشویی ناشی از زایش نخستین فرزند، رویکرد زوج درمانی تلفیقی به روش دایمند است که می توان از این رویکرد به عنوان یک الگوی درمانی و نیز یک الگوی آموزشی به منظور پیشگیری از تعمیق تعارضات و نیز بهبود روابط زوج ها در قالب درمان های زوجی و یا کارگاه های آموزشی بهره گرفت

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب و خودکارامدی کودکان بود. روش: جامعه ی آماری پژوهش کودکان مضطرب 11-8 ساله ی شهر اهواز بود. نمونه ی پژوهش شامل 3 کودک مضطرب بودند که با فراخوان در گروه های مدارس و مراکز مشاور ه ی شهر اهواز و با توجه به نقطه ی برش پرسش نامه ی تشخیص اختلالات مرتبط با اضطراب کودکان (بیرماهر و همکاران، 1999) و مصاحبه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در این پژوهش از طرح پژوهشی تک موردی با خط پایه ناهمزمان استفاده شد. پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد طی جلسه اجرا شد. داده ها در سه مرحله خط پایه، در فرایند درمان و یک ماه پس از درمان جمع آوری شدند و به روش شاخص تغییر پایا، درصد بهبودی و ترسیم دیداری تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که آزمودنی ها در مرحله درمان در متغیر اضطراب (96/30 درصد) و در متغیر خودکارامدی (13/28 درصد) و در مرحله پیگیری در متغیر اضطراب (44/38 درصد) و در متغیر خودکارامدی (25/32 درصد) بهبود پیدا کردند. همچنین شاخص تغییر پایای هر دو متغیر در مرحله پس از درمان و پیگیری معنادار (1.96z= و سطح معناداری 05/0) بود. نتیجه گیری: بنابراین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با آفزایش انعطاف پذیری روان شناختی و کاهش دادن واکنش های ناکارآمد باعث کاهش اضطراب و افزایش خودکارآمدی کودکان مضطرب می شود

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه ای خشونت خانگی، تعارض زناشویی، عزت نفس و تاب آوری در رابطه بین انسجام خانوادگی و والدآزاری در دانش آموزان دختر و پسر متوسطه اول و دوم در شهر شهرکرد بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر و پسر متوسطه اول و دوم در شهر شهرکرد و مادران آنان در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که 779 نفر به روش نمونه-گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان این پژوهش پرسش نامه والد آزاری فرم پسران (PAS-bv)، مقیاس والد آزاری (دختر- مادر)(PAS-gm)، مقیاس مواجهه کودک با خشونت خانگی (VCED)، مقیاس به تعارض زناشویی والدین (PMCS)، پرسشنامه انسجام خانواده (SFC)، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ و تاب آوری کانر دیویدسون (CD-RIS)، را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین خشونت خانگی، تعارض زناشویی، انسجام خانوادگی، عزت نفس و تاب آوری با والد آزاری رابطه معناداری وجود دارد. مدل نهایی برازندگی مناسبی را نشان داد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که که انسجام خانوادگی هم به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق خشونت خانگی، تعارض زناشویی، عزت نفس و تاب آوری بر والد آزاری اثر معنادار دارد.

بی گمان، طلاق یکی از رویدادهای ناخوشایند زندگی زناشویی است. با توجه به فرایندی، بافتاری و چندبُعدی بودن طلاق و کمبود پژوهش های کل نگر درباره این مسئله، این پژوهش درصدد کشف و تبیین فرایند روان شناختی شکل گیری طلاق به کمک روش «نظریه زمینه ای» است. مشارکت کنندگان این پژوهش را زنان و مردانی تشکیل داده اند که طلاق گرفته اند و با 27 نفر از آن ها به روش هدفمند مصاحبه شده است. دستاورد مرحله کد گذاری باز، پانزده طبقه اصلی بود. برخی از عوامل علّی عبارت اند از: ازدواج نامطلوب، خشونت، پیمان شکنی زناشویی و ارتباط ناکارآمد. بعضی از عوامل زمینه ای را هم می توان این گونه برشمرد: خانواده ناکارآمد، موقعیت اقتصادی اجتماعی و مشکلات جنسی و روانی و پزشکی زوجین. ضعف راهبردهای مقابله ای زوجین، عوامل فرازوجی مؤثر بر طلاق و باورهای ناکارآمد، عوامل مداخله گر هستند. عوامل راهبردی دو طبقه اصلی انعطاف و ابتکار و نیز انزوا و انفعال را در بر می گیرند. پیامدها نیز شامل سه طبقه اصلی هستند: 1. ننگ مهر طلاق؛ 2. تحلیل رفتگی؛ 3. رهایی از استرس و ایجاد سبک جدید زندگی. نابسندگی مهارت های ارتباطی و گسلش عاطفی طبقه مرکزی داده ها و یافته های پژوهش حاضر را شکل می دهند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش بینی اعتیاد به رسانه های اجتماعی بر اساس تاب آوری خانواده و جو عاطفی خانواده انجام شد. روش پژوهش حاضر همبستگی و از نوع پیش بین (تحلیل تمییز) بود. روش: جامعه پژوهش شامل دانش آموزان دختر متوسطه (12 تا 18 سال) شهر اهواز بود که از بین آنها 412 نفر انتخاب شدند که 206 نفر در گروه دارای اعتیاد به رسانه های اجتماعی و 206 نفر هم در گروه بدون اعتیاد به رسانه های اجتماعی قرار داشتند. انتخاب گروه نمونه به روش نمونه گیری در دسترس انجام شد. ابزارهای گردآوری داده ها شامل مقیاس اعتیاد به رسانه های اجتماعی برگن (BSMAS)، مقیاس تاب آوری خانواده سیکسبی (FRAS) و پرسشنامه جو عاطفی خانواده هیل برن(EAF) بودند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل ممیز استفاده شد. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که ترکیب خطی متغیرهای پیش بین پژوهش قادر به پیش بینی عضویت گروهی نوجوانان دارای اعتیاد به رسانه های اجتماعی و فاقد اعتیاد به رسانه های اجتماعی بود. همچنین در تحلیل تمیز به روش گام به گام مشخص گردید که هر دو متغیر پیش بینی کننده های معناداری (001/0>p) برای اعتیاد به رسانه های اجتماعی هستند. نتیجه گیری: با توجه به نقش تاب آوری خانواده و جو عاطفی خانواده در اعتیاد به رسانه های اجتماعی، کمک به افزایش تاب آوری خانواده و بهبود جو عاطفی خانواده می تواند در پیشگیری و درمان اعتیاد به رسانه های اجتماعی موثر باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه شروع جدید بر خودکارآمدی والدگری زنان مطلقه و سازگاری اجتماعی فرزندان طلاق بود. روش: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 30 مادر مطلقه انتخاب و به صورت تصادفی ساده، تعداد 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل گمارده شدند. "برنامه شروع جدید" در ده جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا شد. برای گردآوری داده های پژوهش، از پرسشنامه خودکارآمدی والدگری دومکا و همکاران (1966) و مقیاس سازگاری کودکان دخانچی (1377) استفاده شد. بعد از اتمام جلسات آموزشی، از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. داده های این پژوهش با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد برنامه شروع جدید بر خودکارآمدی والدگری مادران مطلقه و سازگاری اجتماعی فرزندان طلاق اثربخش است. بنابراین، بر اساس یافته های پژوهش مشاوران خانواده می توانند از این بسته آموزشی برای تسهیل فرزندپروری و بهبود سلامت روان مادران مطلقه استفاده کنند.  

مقدمه: نظامی گری از مشاغل دارای تنیدگی بالا و پیچیدگی خاص است که با مخاطرات جسمانی و دوری از خانواده همراه است و می تواند بر زندگی زناشویی افراد تأثیر بگذارد. هدف پژوهش حاضر پیش بینی دیدگاه فهمی همسر در مردان نظامی از روی تعارض کار خانواده، انعطاف پذیری و کار عاطفی بود. روش: طرح پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان رسمی یک سازمان های نظامی مستقر در شهر اهواز بود که نمونه ای به حجم 200 نفر با روش نمونه گیری هدف مند و از میان مردان متأهل انتخاب شد. ابزار های استفاده شده شامل پرسشنامه تعارض کار خانواده کاریکسی، خرده مقیاس انعطاف پذیری از پرسشنامه هوش هیجانی بار آن، پرسشنامه کار عاطفی بریت و همکاران و پرسشنامه دیدگاه فهمی لانگ می باشد. برای آزمون فرضیه ها از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش هم زمان و گام به گام استفاده شد. نتایج: نتایج پژوهش بیانگر وجود رابطه منفی معنی دار بین تعارض کار خانواده (239/0-=r) و کار عاطفی (491/0-=r) و رابطه مثبت معنی دار (619/0=r) بین انعطاف پذیری با دیدگاه فهمی بود (05/0>p). همچنین تحلیل رگرسیون با روش هم زمان نشان داد که ترکیب سه متغیر حدود 44 درصد واریانس دیدگاه فهمی را تبیین می کنند. همچنین تحلیل رگرسیون با روش گام به گام نشان داد که کار عاطفی و انعطاف پذیری بهترین پیش بین های دیدگاه فهمی هستند. بحث: روابط زناشویی افراد نظامی بسیار بااهمیت است و دیدگاه فهمی آنان به عنوان یک متغیر مهم را می توان از روی تعارض کار خانواده، انعطاف پذیری و کار عاطفی پیش بینی کرد.