افشین متقی

کشورهای مختلف به فراخور ویژ گی های متفاوت جغرافیایی که دارند، نقشی چندبعدی در راهبردهای سیاست خارجی بازیگران منطقه ای و جهانی ایفا می کنند. سوریه نیز از این قاعده مستثنا نیست و با توجّه به اختصاصات مختلف جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی که دارد، جایگاهی چندبعدی در سپهر سیاست خارجی ج.ا. ایران ایفا کرده است. باوجود اینکه موقعیت راهبردی سوریه در محور مقاومت دیگر ابعاد اهمیت این کشور را متأثر ساخته است، با این حال سوریه از ظرفیت های ژئوکالچری و ژئواکونومیکی بالایی برخوردار است که در صورت توجّه جدی می تواند به کنش گری فعال و چند سویه در راهبردهای سیاست خارجی ایران در آینده بدل شود. این مقاله به روش توصیفی _تحلیلی و با بهره گیری از منابع مختلف کتابخانه ای، در پی پاسخ به این پرسش است که مهم ترین فرصت های ژئواکونویکی ایران در فضای پساجنگ داخلی سوریه کدم اند؟ یافته بیانگر آن است که سوریه دارای ظرفیت های ژئواکونومیکی مختلفی همچون قرارگیری در کریدور انرژی ایران –عراق- سوریه- اروپا (پرسین پایپ)، کریدور زمینی خلیج فارس- مدیترانه و همچنین محیط مناسبی برای سرمایه گذاری ایران در بخش های نفت و معادن، با توجّه به نیاز سوریه به بازسازی های گسترده بعد از جنگ داخلی است. درواقع سوریه را می توان مکمل ژئواکونومیک ایران در حوزه صدور انرژی و همچنین دسترسی به بازارهای اروپایی دانست.

ج.ا. ایران به عنوان یک حکومت برآمده از انقلاب اسلامی، دارای اولویت های خاص خود براساس ساختار معنایی و منافع ویژه ای است و طی چهار دهه گذشته دست به سیاست هایی در محیط پیرامونی خود زده است که اکنون قابل ارزیابی است. بر این اساس، در نوشتار حاضر این فرضیه مورد بررسی قرار گرفت که «زبان فارسی به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی هویت ایرانی در زیرمجموعه گفتمان شیعه جهانی ج.ا. ایران قرار دارد و از این ظرفیت برخوردار است تا به شکل مکمل این گفتمان رفتار نماید، و با توجه به عمق تاریخی خود قلمرو ج.ا. ایران را فراتر از مرزبندی های رایج گسترش دهد». درون دادهای مورد نیاز پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری شده و در سپهر نظریه سازه انگاری، روش شناسی حاکم بر متن از ماهیتی تفسیری برخوردار است. یافته های پژوهش گویای آن است که ج. ا. ایران برای قلمروسازی زبانی در کشورهای افغانستان و تاجیکستان، با چالش هایی همچون رقابت های پیچیده ژئوپلیتیکی دیگر بازیگران و چالش زبان فارسی و پشتون در افغانستان و جدایی گزینی فارسی زبانان تاجیکستان مواجه است؛ با این وجود امتیازاتی مانند پیشینه عمیق و نفوذ فرهنگی زبان فارسی در مناطق پیرامونی ایران و اینکه به مثابه محملی برای بسط و گسترش اندیشه دینی در این منطقه بوده است، فرصت هایی فراروی ج. ا. ایران قرار داده که، بهره گیری از آنها با تأکید بر اشتراکات فرهنگی، زبانی، تاریخی و دینی می تواند موجب همکاری و همگرایی بیشتر قلمروهای فارسی زبان شود.

منابع آب به خصوص منابع آبی مشترک می توانند عامل مشارکت و همکاری بین کشورها و یا عامل ایجاد درگیری و تنش بین آن ها باشند که این مسئله به ساختارهای مدیریتی و بهره برداری از این منابع بستگی دارد. آنچه که منابع آب مشترک را به عاملی برای بحران و تنش بین کشورها تبدیل کرده است، عدم وجود ساختار مدیریتی مناسب در بهره برداری مشترک و حکمرانی آن بوده است. از این رو، تلاش برای درک پیچیدگی های جغرافیایی و سیاسی در حوضه رودخانه مرزی در قلمروی ملی و بین المللی باید دیدگاه های میان رشته ای و حیاتی را در نظر گرفت. به طوریکه منابع آب به خصوص منابع آبی مشترک می توانند عامل مشارکت و همکاری بین کشورها و یا عامل ایجاد درگیری و تنش بین آن ها باشند که این مسئله به ساختارهای مدیریتی و بهره برداری از این منابع بستگی دارد. بر این مبنا، جهت نگارش پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شده است. پرسش-هایی که در پژوهش حاضر مطرح است؛ 1) ایران چگونه می تواند چالش رودخانه های مرزی خود را حل و فصل نماید؟ 2) نتایج امنیتی- انتظامی چالش رودخانه های مرزی ایران کدام است؟ نتایج تحقیق نشان می دهد اگر کشور ایران مبتنی بر هیدرودیپلماسی و مدیریت یکپارچه رودهای مرزی در مناسباتش با همسایگان عمل نماید، می تواند در آینده خود را از بحران و به عبارت گویاتر فرابحران آب برهاند و به امنیت پایدار آبی در چهارگوشه ایران دست یابد که تحقق این امر می تواند نتایج امنیتی- انتظامی بحران کم آبی (آسیب پذیری معیشت، مهاجرت گسترده، بحران زیست محیطی، ناآرامی اجتماعی و...) که هم اکنون در مناطق مرزی کشور و برخی استان های بزرگ وجود دارد، کنترل و کمرنگ نماید.

بندر اقیانوسی چابهار به لحاظ ژئوپلیتیکی عرصه رقابت هایی است که می توان آنرا در دو مقیاس بررسی کرد. در مقیاس اول، پاکستان با توجه به تداخل حوزه سرزمینی جنوب شرق ایران، به دنبال بهره برداری حداکثری از توانش ها و امکانات دو ایالت سند و بلوچستان است. در مقیاس دوم، پاکستان بنابر رقابت ها و تنش های خود با هندوستان، بندرهای اقیانوسی هند از خط مرزی جنوب شرق تا جنوب که شامل ایالت های گجرات تا کرالا است، را به عنوان رقیب ژئواکونومیک خود می نگرد. به همین دلیل، پاکستان با افزایش مناسبات خود با چین، درصدد است تا علاوه بر استفاده از روابط نه چندان مطلوب پکن- دهلی نو، از کریدور جنوبی خود برای اهداف اقتصادی بیشتر استفاده کند. در مقابل، هندوستان نیز با افزایش سطح روابط خود با ایالات متحده، توانسته است از ظرفیت بندرهای اقیانوسی خود استفاده کند. نوشتار حاضر بر این فرضیه استوار است که ایران برای استفاده از توانش های اقتصادی جنوب شرق خود و به ویژه بندر چابهار، چه رویکردی را باید اتخاذ کند؟ بنابر یافته های این پژوهش، به نظر می رسد که تشکیل ائتلاف منطقه ای با محوریت ایران، عمان، هندوستان و روسیه (IOIR) و سپس در مقیاسی بزرگتر، ائتلاف منطقه ای ایران، روسیه، هندوستان، پاکستان، عمان و چین (IRIPOC) می تواند ائتلاف ژئواکونومیک مناسبی برای استفاده بهینه ایران از توانش های راهبردی- اقتصادی جنوب شرق کشور باشد.

تقسیمات کشوری به فرایند تقسیم کشور به واحدهای کوچک تر، به منظور تسهیل در امر اداره ی آن، توزیع امکانات و خدمات عمومی، کنترول بر فضای سرزمین و تسهیل در زمینه ی اعمال حاکمیت دولت اطلاق می شود. به عبارت دیگر هر حکومتی برای اداره ی قلمرو سرزمینی خود و بهره برداری بیشتر ازآن، شکوفاسازی استعدادها و توانایی های مناطق، ایجاد شرایط مساعد برای بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... کشور و تأمین امنیت در کشور ناگزیر است که کشور را به واحدهای کوچک تر تقسیم کند. بر این مبنا، پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. روش گرداوری اطلاعات در این تحقیق روش کتابخانه ای اینترنتی و میدانی است و از لحاظ چگونگی پردازش و تفسیر یافته ها و متناسب با راهبرد کیفی، از روش پیمایش «توصیفی- تحلیلی» بهره گرفته شده است. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مؤثر بر ارتقاء سطوح تقسیمات کشوری در شهرهای استان چهارمحال و بختیاری کدامند؟ نتایج نشان از آن دارد، در استان چهارمحال و بختیاری عواملی نظیر محرومیت و توسعه نیافته بودن منطقه، موقعیت جغرافیایی و وضعیت طبیعی استان، دور افتادگی و دسترسی نامناسب روستاییان به مراکز خدماتی و... در تقسیمات کشوری نقش مؤثر داشته اند.

   خصومت تاریخی هند پاکستان بر سر کشمیر و رقابت این دو کشور در منطقه، بر محیط امنیتی جنوب آسیا سایه افکنده است. همین امر باعث شده است دو کشور در جستجوی دوستان و متحدانی در سطح منطقه و خارج از منطقه باشند که این امر به نوبه خود باعث شکل گیری نوعی توازن قوای دو قطبی در جنوب آسیا شده است. این در حالی است که ابتکار عمل پاکستان در سطح منطقه ای بیشتر از هند بوده و پاکستان در یارگیری منطقه ای موفق تر از هند عمل کرده است. در سطح منطقه ای مهمترین متحد استراتژیک هند، ویتنام، و مهمترین متحد استراتژیک پاکستان، چین است. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی پاسخ گویی به این سوال است که روابط هند-ویتنام بر چه اساسی شکل گرفته است؟ نتایج این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، نشان می دهد که شکل گیری یک سازمان منطقه ای با محوریت هند- ویتنام ناشی از احساس تهدید دو کشور از جانب چین بوده است و اتحاد پاکستان- چین نیز به واسطه تهدیدی است که این دو کشور از جانب هند احساس می کنند. از این رو می توان گفت قدر مشترک معادلات هند محور در جنوب آسیا، ضدیت با چین و پاکستان و قدر مشترک معادلات پاکستان محور نیز ضدیت با هند بوده است. این امر در تمام معادلات سیاسی امنیتی موجود در جنوب آسیا مشهود است.

مقدمه : اپیدمی کووید 19 یک بحران کاملاً شهری که در جهانی با شهرنشینی گسترده اتفاق افتاد. لذا تمام نقاط شهری جهان از جمله شهر تهران با این بحران مواجه هستند. داده و روش : پژوهش حاضر بر مبنای نوع تحقیق، کاربردی و روش پژوهش آمیخته (کمی - کیفی) است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار SPSS 26 و Minitab استفاده شده است. یافته ها : در پژوهش حاضر در دو بخش به چالش های ناشی از اپیدمی کووید 19، پرداخته شد. به طوریکه برای بررسی چالش های شهرهای جهان در مواجهه با کووید 19، از منابع  منتشر شده  در  سال 2020، استفاده گردید، که در مجموع 9 چالش اساسی (اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، سیاسی، خدماتی، فناورانه و دیجیتال، مدیریتی، بهداشتی، زیست محیطی و کالبدی - فضایی)، شناسایی گردید. نتیجه گیری : نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای برای بررسی وضعیت چالش های شهر تهران در مواجهه با کووید 19، نشان می دهد که وقوع بحران بر ایجاد و تشدید این چالش ها تأثیرگذار بوده به طوریکه P-value به دست آمده برای تمام چالش و به طور کلی (0/000)، می باشد. نتایج حاصل از آزمون فریدمن برای بررسی اولویت تأثیرگذاری بحران کووید 19، بر چالش ها نشان می دهد که P-value به دست آمده کمتر از 0/05 و 0/000 می باشد و نشان از تأثیرگذاری متفاوت بحران کووید 19 بر چالش های شهر تهران دارد.

بازیگری و سطوح قدرت از سطح ملی به سطوح پایین تر رسیده و افراد بسیاری در فضای شهرها از قدرت بسیاری برخوردار شده اند و با در اختیار داشتن منابع قدرت آفرین به بازیگری در مقیاس های (محلی، ملی، منطقه ای و جهانی) می پردازند و بر مناسبات قدرت در فضای شهرها تأثیر می گذارند. کلانشهر تهران توسط 25 سازمان دولتی و غیردولتی اداره می گردد که هر یک از این سازمان ها و نهادها، قوانین مقررات خاص خود را دارند. هر کدام از این بازیگران با منابع قدرتی که در اختیار دارند، هویت ها و هستی ها مختلفی دارند. از این رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که کدام بازیگر باید تهران را به به معنی وسیع اداره کند، و بازیگران ژئوپلیتیکی کلانشهر تهران کدامند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد، در میان بازیگران محلی (برج سازان، شهرک سازان و صاحبان پاساژهای تجاری؛ صاحبان کارخانه، صنایع و شرکت های تجاری بزرگ و بیمه؛ استانداری؛ فرمانداری؛ شهرداری و شورای شهر) به عنوان بازیگران ژئوپلیتیکی کلانشهر تهران در سطح محلی می باشند که با قدرتی که در اختیار دارند بر مناسبات قدرت در کلانشهر تهران اثرگذارند. در میان بازیگران ملی (هیئت دولت و وزارتخانه های تابع آن؛ نمایندگان مجلس، بانک ها و مؤسسات مالی؛ قوه قضائیه؛ احزاب سیاسی، نیروهای نظامی و امنیتی و سازمان صدا و سیما) از جمله بازیگران ژئوپلیتیکی در سطح ملی در کلانشهر تهران محسوب می-شوند. در میان بازیگران فراملی (سفارتخانه ها) از جمله بازیگران ژئوپلیتیکی می باشند. مبتنی بر تعداد زیاد بازیگران، یک بازیگر به تنهایی نمی تواند کلانشهر تهران را مدیریت کند بلکه مدیریت کلانشهر تهران مبتنی بر مناسباتی است که میان بازیگران در فضای شهر شکل می گیرد.

آب به عنوان یکی از مهمترین بنیادهای زیستی و منبع جغرافیایی استراتژیک، نقش مهمی در سیاست ها و برنامه ریزی های ایران داشته است. موقعیت جغرافیایی ایران و قرارگیری بخش های بزرگی از آن روی کمربند خشک جهانی، مسئله ی آب را به عنوان یکی از دغدغه های مهم تبدیل کرده است. در این میان، استان زنجان به عنوان یکی از واحدهای فضایی درون کشوری، در چند سال گذشته با مسائلی متعددی در زمینه ی منابع آب مواجه شده است. کاهش حجم آب، فرونشست دشت ها، کاهش آب های زیرزمینی و نیز تغییرات منفی در حوضه های آبریز خزر و مرکزی به عنوان دو آبریز مهم مرتبط با این استان، به مسئله ی آب و پیامدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در این استان اهمیت خاصی بخشیده است. در این راستا، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به آسیب شناسی مدیریت منابع آب در استان زنجان در دو بُعد «برخورداری از نهادهای قدرت» و «جایگاه استان در سند بالادستی طرح آمایش کشور» پرداخته است. نتایج، نشان می دهد که در میان نهادهای مرتبط با حوزه ی آب، مانند وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت کشور، هیچ کدام از وزیران در طول دوره های مختلف دولت ها در ایران از استان زنجان نبوده اند. همچنین، استان زنجان در سند بالادستی آمایش کشور، به عنوان یک منطقه ی حاشیه ای و تحت سیطره ی هسته ی مرکزی تهران قرار گرفته است. مجموعه ی این دو فرایند، سبب شده است تا سیاست گذاری های مرتبط با منابع آب از سوی مرکز به این استان تحمیل شود. این سیاست گذاری ها به دلیل مرکزیت گرایی و عدم توجه به محلی گرایی، نتوانسته است برنامه ریزی کارآمدی برای مدیریت منابع آب استان زنجان در پیش گیرد.

مرزها به عنوان نقاطی که نهادهای حکومت به روش ها و اشکال گوناگون قانون خود را در آن پیاده سازی می نمایند شناخته می شوند. باتوجه به اینکه جهت کنترل و مدیریت مرزها رویکردهای گوناگونی اتخاذ شده است می توان مشاهده نمود که همچنان این موضوع در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران به عنوان موضوعی امنیتی نگریسته می شود و بیشترین رویکردهای مرتبط با این امر از دیدگاه امنیتی محض مورد توجه قرار گرفته است؛ در حالیکه نگاه به مرز باید به صورت چند بعدی و همه جانبه باشد. در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش ها هستیم که مدیریت مرزهای خشکی به چه صورتی می تواند انجام شود؟ و کدام یک از شاخص های مدیریت مرزها از وزن و اهمیت بیشتری برخوردار است؟ بنابراین روش تحقیق به صورت تلفیقی و متشکل از آزمون کندال، دیمتل و روشAHP می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ما در مدیریت مرزها با پنج مؤلفه اصلی اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، عمرانی، امنیتی-نظامی و مدیریت تلفیقی روبرو هستیم و هر یک از مؤلفه ها دارای هفت شاخص اصلی هستند. با استفاده از تکنیک های مورد نظر می توان بیان کرد که شاخص هایی ازجمله تعیین و مشخص نمودن فرصت ها و شناسایی عوامل باروری آنها (0.1)، مطالعه و شناخت موقعیت جغرافیایی و شرایط فضایی مناطق مرزی (0.099)، تعیین و مشخص کردن تهدیدها و شناسایی ریشه ها و عوامل آن (0.098) و خارج ساختن مناطق مرزی از انزوا (0.096) دارای بیشترین وزن هستند. بنابراین می توان به عنوان نتیجه گفت که مدیریت در مناطق مرزی باید به صورت تلفیقی و ترکیبی با سایر عوامل در نظر گرفته شود. شماره ی مقاله: ۱۲

همگرایی اقتصادی و سیاسی در سطح منطقه و همسایگان را می توان ماهیت جدیدی از روابط بین کشورها، پس از جنگ سرد دانست. به این دلیل که برخی کشورها دیگر میل و رغبتی برای ادامه وضعیت وابستگی به بلوک غرب یا شرق را نداشته و در پی تجربه جدید در همکاری و نزدیکی با یکدیگر بودند. ایران و هند نیز از این قائله مستثنی نبودند. موقعیت ژئوپلیتیکی هند و شرایط عدم همگرایی سیاسی و اقتصادی با برخی همسایگان نزدیک این کشور را می توان به نحوی موقعیتی مناسب برای استفاده کشورهای دیگری همچون ایران دانست. از این رو این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع معتبر کتابخانه ای و اینترنتی در پی جواب این سؤال است که از منظر ژئوپلیتیکی کشور هند چه نقشی می تواند در همگرایی اقتصادی با کشور ایران داشته باشد؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که سه عامل باعث شکل گیری همگرایی اقتصادی ایران و هند شده، که عبارت اند از: واگرایی هند با چین (اختلافات مرزی و دستیابی به سلاح های هسته ای تسلیحاتی)، واگرایی هند با پاکستان (درگیری کشمیر، مسئله آب رودخانه ها، درگیری کارگیل و نزاع در سیاجن) و موقعیت خاص ایران و بندر چابهار و عدم مداخله ایالات متحده آمریکا.

آمایش فضایی یکی از شیوه های مناسب و جامع برای مدیریت و برنامه ریزی مکان ها محسوب می شود. با توجه به اهمیت استراتژیک مناطق مرزی، پژوهش حاضر کوشیده است تا به تحلیل فضایی شاخص های اقتصادی-اجتماعی در 9 شهرستان مرزیِ زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سیب و سوران، سرباز، سراوان، خاش و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان بپردازد.پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، عِلّی- مقایسه ای است. برای رتبه بندی و سطح بندی شهرستان های مرزی استان از لحاظ میزان برخورداری از شاخص مورد بررسی، از روش تحلیل سلسه مراتبی (AHP) استفاده شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که شهرستان زاهدان به عنوان مرکز اداری- سیاسی استان سیستان و بلوچستان، به عنوان تنها گزینه ی برخوردار، رده ی نخست توسعه ی اقتصادی-اجتماعی را در میان شهرستان های مرزی استان سیستان و بلوچستان از آن خود کرده است. از سوی دیگر، فاصله ی شهرستان زاهدان با وجود سطح توسعه یافتگی در مقایسه با دیگر شهرستان های مرزی چندان چشمگیر نیست و نسبت محرومیت میان مناطق نیمه محروم و محروم نیز بسیار بالا است.  

تحولات صورت گرفته در عرصه های مختلف زمینه ساز شکل دهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه ژئوپلیتیک، به عنوان دانشی جدید شده است. به نحوی که، سیر تاریخی ژئوپلیتیک نیز بیانگر این است که واژه ژئوپلیتیک در طول تاریخ تداعی کننده مفاهیمی مانند: «بحران، جنگ، رقابت» بوده است. اما امروزه بر خلاف ژئوپلیتیک قدیم، در عصر حاضر، ژئوپلیتیک جدید می تواند به عنوان ابزاری برای توسعه همکاری های بین المللی و صلح مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، نباید مطالعه تاریخی تحولات ژئوپلیتیکی جهان موجب شود تا ما ژئوپلیتیک را متهم به جنگ نماییم؛ چرا که اساساً ماهیت ژئوپلیتیک کاربردی است و می توان از استنتاج های ژئوپلیتیکی در جهت رفع نیازهای بشر و نه الزاماً جنگ استفاده کرد. بر این مبنا، پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیل محتوا و استفاده از داده های کتابخانه ای در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان مفهوم سازی درست از ژئوپیتیک صلح ارائه داد؟ فرضیه تحقیق این است که به نظر می رسد مفهوم سازی درستی از ژئوپلیتیک صلح در کارهای مورد بررسی صورت نگرفته و تنها به توصیف آن از طریق بیان مثال ها و موارد بسنده شده است. همچنین یافته های تحقیق نشان از آن دارد که نگارندگان با توجه به تعریفی که از ژئوپلیتیک داشته اند، توانسته اند تا حدودی مفهوم سازی درست و قابل قبولی از ژئوپلیتیک صلح را که تا به حال از سوی اندیشمندان ارائه نشده است، تبیین نمایند. به نظر می رسد تبیین درست و قابل فهم از ژئوپلیتیک صلح بتواند عرصه های مختلف علمی و اجرایی را تا حد قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

منطقه بین النهرین به عنوان یک میدان تاریخی مهم، فضایی برای رقابت قدرت های بزرگ در طول تاریخ بوده است. پس از سرنگونی رژیم بعثی عراق و پدید آمدن یک خلاء ساختاری در این کشور و نیز موج های فزاینده بیداری اسلامی، منطقه بین النهرین به عرصه ای برای کسب هژمونی میان سه کشور ایران، ترکیه و عربستان تبدیل شد. این سه کشور برای سلطه بر منابع ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در این منطقه، به رقابت ها و تنش های گوناگونی دست زده اند. از آنجا که ایران، عربستان و ترکیه به عنوان ساختارهای رسمی و قدرتمند ژئوپلیتیکی در منطقه به شمار می آیند، روی آوردن به کارگزارانی در مقیاس محلی که اهداف و نیات سه کشور یاد شده را پی گیرند، ضرروی است. از این روی، منطقه بین النهرین به مثابه میدانی برای رقابت هژمونیک تبدیل شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که رقابت در منطقه بین النهرین دارای چه بنمایه هایی است و کشورهای قدرتمند منطقه برای کسب هژمونی در این منطقه از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟ بر اساس نتایج این تحقیق، رقابت در بین النهرین دارای بنمایه های ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک است و کشورهای منطقه (شامل ایران، ترکیه و عربستان) با استفاده از کارگزاران محلی، کوشیده اند تا هژمونی منطقه ای خود را به دست آورند

مقدمه:  صنعتی شدن و فعالیت های صنعتی در یک کشور باعث رشد و شناسایی جهت انجام سرمایه گذاری لازم برای بهبود و پیشرفت مناطق در کشور در زمینه های اقتصادی و اجتماعی می گردد. ایجاد شهرک های صنعتی و صنعتی کردن مناطق توسعه نیافته می تواند نقش بسیار مهمی بر تحولات اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی در مناطق پیرامون صنایع داشته باشد و باعث افزایش تولیدات روستایی، بهره وری، ایجاد فرصت های شغلی، تأمین نیازهای اساسی و ایجاد پیوند با دیگر بخش ها می گردد.هدف:  تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون  به انجام رسید.روش شناسی:  در این پژوهش، روش تحقیق به صورت پیمایشی و توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی و از طریق طیف لیکرت بوده، همچنین از دیدگاه دو گروه متخصصان برنامه ریز شهری و اقتصادانان و گروه شاغلین در شهرک با استفاده از سه شاخص توسعه سطح زندگی، کارای و ارائه انواع خدمات به اثرگذاری شهرک صنعتی قرچک بر نواحی پیرامون پرداخته شد. در این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و Minitab و روش های t تک نمونه ای و آزمون ANOVA یافته ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  این مطالعه در شهرک صنعتی قرچک به انجام رسید.یافته ها و بحث: دیدگاه متخصصان و شاغلین در شهرک نشان از تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون می باشد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان داد که از دیدگاه متخصصان تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون در رابطه با سه شاخص توسعه سطح زندگی، ارائه خدمات و کارای متفاوت می باشد. نتایج حاصل از آزمون توکی شفه نشان می دهد که تأثیر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون در رابطه با سه شاخص مطرح شده، بر ارائه خدمات بیشترین اثرگذاری را داشته و توسعه سطح زندگی در این آزمون در رتبه دوم و کارای در رتبه آخر قرار گرفته است.نتیجه گیری: شهرک صنعتی قرچک به دلیل فاصله اندکی که از مرکز شهرستان قرچک دارد و هم چنین نوپا بودن صنایع این شهرک نقش مؤثری در جذب نیروی کار جوان داشته است. نتایج حاصل از سطح معناداری نشان می دهد که از دید متخصصان و شاغلین اثر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک در رابطه با سه شاخص توسعه سطح زندگی، کارای و ارائه انواع خدمات معنادار بوده و از دیدگاه متخصصان و شاغلین شهرک اثرگذاری شهرک بر نواحی پیرامون در رابطه با این سه شاخص متفاوت است. همچنین از دیدگاه دو گروه اثر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک در رابطه با سه شاخص متفاوت است.

هندوستان در چند دهه اخیر به یکی از قدرت های نوپدیدارشده جهانی تبدیل شده است. رشد اقتصادی شتابان هند و نیاز روزافزون این کشور به انرژی، سبب شده تا خلیج فارس به عنوان یکی از غنی ترین مناطق جهان به لحاظ دارا بودن منابع انرژی، در کانون توجه سیاستمداران این کشور قرار گیرد. گسترش منافع راهبردی هندوستان در منطقه خلیج فارس و تأمین امنیت انرژی این کشور موجب شده است تا هند به دنبال حضور نظامی و امنیتی در منطقه خلیج فارس باشد. به همین دلیل هند در سال های اخیر وارد «مشارکت راهبردی» با چندین کشور حاشیه خلیج فارس شده و همکاری های دفاعی-امنیتی گسترده ای با این کشورها شروع کرده است. ازاین رو پژوهش حاضر درصدد تبیین ابعاد و مؤلفه های دیپلماسی دفاعی هندوستان در منطقه خلیج فارس و چگونگی تأمین منافع و امنیت ملی این کشور بر مبنای این دیپلماسی دفاعی است. همچنین این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که چگونه دیپلماسی دفاعی هند در خلیج فارس تأمین کننده منافع و امنیت ملی این کشور است؟ متغیر مستقل این پژوهش دیپلماسی دفاعی هند در خلیج فارس، و متغیر وابسته، منافع و امنیت ملی هندوستان است. در فرضیه پژوهشی آزمون شده با استفاده از روش همبستگی استدلال می شود که دیپلماسی دفاعی هند در خلیج فارس با همکاری دفاعی در قالب تبادل آموزش، تمرین های نظامی مشترک و تأمین منابع، توسعه، تولید و بازاریابی سازوبرگ های دفاعی در کشورهای این منطقه، کمک به محاصره سیاسی پاکستان و جلوگیری از محاصره هند از سوی چین، تأمین کننده منافع و امنیت ملی دهلی نو است.

نظریه نورفتارگرایی، مفهوم امنیت را بیش از هر چیز، به عنصر فرهنگ وابسته می داند و سازه های آیکونوگرافیک همچون تاریخ و فرهنگ را در تثبیت امنیت، مهم تلقی می کند. ازسوی دیگر، برجسته بودن مفهوم قدرت در این نظریه، باعث می شود تا امنیت از مفهومی چندبعدی و سلسله مراتبی برخوردار شود. بنابراین، می توان رفتارهای امنیتی همگرایانه میان امریکا و عربستان را که از سال 2011 بدین سو افزایش روزافزونی یافته و پس از تغییرات در ریاست جمهوری امریکا از سال 2017 به این سو خصلتی راهبردی یافته است، در چند بعد بررسی کرد. این ابعاد شامل بنیادهایی چون هژمونی، ایدئولوژی و فرهنگ است. بنابر پیش فرض نظریه نورفتارگرایی، فقدان ساختارهای تثبیت شده فرهنگی و غلظت ایدئولوژی از زمینه های مهمی است که می تواند فقدان امنیت را در یک کشور نشان دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به این دو پرسش، پاسخ داده است که رفتارهای فزاینده امنیتی عربستان سعودی در منطقه چگونه قابل تبیین است و نیز مناسبات فزاینده امنیتی این کشور با امریکا به ویژه پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ، چه بازخوردهایی دارد؟ نتایج، نشان می دهد که مفاهیمی همچون وابستگی ایدئولوژیک، فقدان تاریخی دولت ملت، نقصان در هویت های نرم افزاری فرهنگی و قدرت تک لایه ای، رفتار فزاینده امنیتی عربستان در محیط بیرونی را تعیین و توجیه می کند. به سخن دیگر، عربستان سعودی با برون فکنی کاستی های ایدئولوژیک، از میدان های منازعه در محیط بیرونی برای پرکردن گسست های تاریخی و فرهنگی دولت ملت خود بهره می برد. به همین دلیل، رفتارهای امنیتی و قدرت سخت افزاری در منطقه خلیج فارس و غرب آسیا بازتولید می شود.