علیرضا ظهور

امروزه تروما یکی از مهمترین چالش های بهداشت عمومی محسوب می شود . آسیبهای ترومایی به عنوان چهارمین علت اصلی مرگ افراد در تمام گروههای سنی شناخته شده است. در سال 2000، تروما باعث مرگ بیش از 6میلیون نفر در جهان شده است که از این تعداد 8/3 میلیون نفر به علت آسیبهای غیرعمدی و 2/2 میلیون به علت آسیبهای عمدی فوت کرده اند . بررسی میزان مرگ و میر ناشی از تروما در هر صدهزار نفر جمعیت نشان می دهد که این میزان در جهان 99 و در ایران 58 درصد هزار بوده است. جمع آوری داده های کامل ، جامع ، معتبر و راه اندازی سیستم ثبت داده ای بیماران ترومایی در تدوین برنامه های کنترل و پیشگیری از تروما ، ارزیابی اثربخشی این برنامه ها ، اجرای برنامه های بهبود کیفیت و تضمین کیفیت درمان بیماران ترومایی نقش مؤثری دارد . روش پژوهش : بر این اساس ، مطالعه حاضر با هدف مقایسه تاریخچه سیستم ثبت تروما در کشورهای توسعه یافته با ایران در سال 1382 به روش توصیفی انجام شده است. جمع آوری اطلاعات نیز با استفاده از منابع کتابخانه ای ، اینترنت و مکاتبه با انجمن های تروما در جهان و کالج جراحان آمریکا صورت گرفته است. مروری بر مطالعات : سیستم ثبت تروما بیش از یک دهه است که در کشورهای توسعه یافته آغاز شده است. دامنه و گستره سیستمهای ثبت تروما برحسب وسعت نگرش این کشورها متفاوت بوده و تکامل تدریجی را طی کرده است. در آمریکا سیستم ثبت تروما از سال 1990 به صورت ایالتی آغاز شده و در حال حاضر در سطح ملی گسترش یافته است. ماهیت این سیستم در ایالات مختلف آمریکا متحدالشکل است . کانادا نیز سیستم ثبت تروما را در سال 1992 در سطح ایالتی آغاز کرد و سپس در سال 1993 وزارت بهداشت کانادا آن را در سطح ملی ایجاد کرد این سیستم فقط شامل اطظلاعات بیماران ترومایی بستری شده است و هدف اصلی آن مشارکت در کاهش تروما و مرگ و میرهای ناشی از تروما است. در آلمان نیز از سال 1992 و در استرالیا از سال 1994 سیستم ثبت تروما در سطح ناحیه ای آغاز شد و در حال حاضر در سطح ملی فعالیت می کنند . در ایران اولین بار ثبت تروما در سال 1378 در مرکز تحقیقات سینا آغاز شد سپس اطلاعات بیماران ترومایی از 6 بیمارستان شهر تهران جمع آوری شد که بیشترین مراجعه تروما را پذیرش کردند . اخیراً نیز بیمارستان بقیه ا... و مراکز هلال احمر ، شهرداری ، آتش نشانی و سازمان تأمین اجتماعی به ثبت اطلاعات بیماران ترومایی اقدام کرده اند . بحث و نتیجه گیری :سیستم های ثبت تروما در کشورهای توسعه یافته دارای ساختار مشخص و مدونی است که ابتدا از سطح ناحیه ای آغاز و سپس در سطح ملی توسعه یافته است. در ایران ساختار مدون و مشخصی برای ثبت اطلاعات بیماران ترومایی وجود ندارد و تحقیقاتی به صورت مقطعی و پراکنده انجام می شود . بنابراین پیشنهاد می شود که سیستم ثبت تروما به صورت نظام مند در ایران طراحی شود . در این مورد استفاده از تجارب کشورهای پیشرفته به منظور طراحی الگوی مناسب سیستم ثبت تروما ثمر بخش خواهد بود .

مقدمه:براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ، در سال 2000 ، حدود 56 میلیون مرگ در سطح دنیا رخ داده که علت اصلی 13درصد آنها سرطان بوده است. در حال حاضر ، حدود 20 میلیون نفر از جمعیت دنیا به نوعی سرطان مبتلا هستند. هر سال حدود ده میلیون نفر بر تعداد این بیماران افزوده می شود و هفت میلیون از آنان جان خود را از دست می دهند . جمع آوری داده های متغیر ، جامع و به هنگام سرطان ، شرط لازم برای تحقق اهداف پیشگیری سطوح اول ، دوم و سوم در نظام بهداشت و درمان کشور و ارزیابی کارایی استراتژی های پیشگیرانه و برنامه ریزی مناسب است . این مطالعه به منظور مقایسه وضعیت سیستم ثبت سرطان کشورهای توسعه یافته با ایران در سال 1382 انجام گرفت. مروری بر مطالعات : در کشورهای توسعه یافته ثبت سرطان از سه قرن پیش آغاز گردید ، ولی پیشرفت آن آهسته بود. اولین مرکز ثبت سرطان به شیوه امروزی در آلمان پایه گذاری شد که به علت عدم همکاری پزشکان در ارسال داده به این مرکز با موفقیت همراه نبود . در ایالات متحده امریکا ، سیستم ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت ، در سال 1935 آغاز گردید . هدف اصلی این سیستم بررسیهای اپیدمیولوژیکی موارد سرطان، بهبود روشهای پیشگیری و درمان ، و کاهش مرگ و میر بود . متعاقب آن ، اولین سیستم ثبت مداوم و موفق سرطان که مبتنی بر افراد بیمار بود در سال 1937 آغاز گردید. در این سیستم ، کلیه پزشکان و مراکز آسیب شناسی موظف شدند برگه های ثبت سرطان را به دفتر آمار مرکزی کشور ارسال کنند . در انگلستان سیستم مدون و منسجم ثبت سرطان از 1960 توسط مراکز منطقه ای انجام گرفت. داده های این مراکز از منابع مختلف مثل بیمارستانها ، آزمایشگاههای آسیب شناسی ، پزشکان و گواهی فوت جمع آوری می شود . اطلاعات شامل خصوصیات دموگرافیک بیمار ، محل ارجاع ، داده های مربوط به تشخیص بیماری و شدت آن ، مراقبت های از بیمار ، مرحله بیماری ، درمان ، وضعیت بالینی و جزئیات مربوط به پیامد بیماری است. در حالی که ثبت سرطان در ایران از سال 1347 آغاز شد . ولی اولین آمار کشوری مربوط به سرطان ، در سال 1365 یعنی دو سال پس از مصوبه قانون ثبت و گزارش اجباری سرطان توسط مجلس شورای اسلامی ، منتشر شد . اداره کل پیشگیری و مبارزه با بیماریها که متولی اجرای قانون مذکور می باشد. دستورالعمل کشوری ثبت و گزارش موارد سرطان را در سال 1371 تدوین و در سال 1379 آن را باز بینی نمود . منبع جمع آوری داده هایی که در حال حاضر ، براساس این دستورالعمل جمع آوری می شوند ، صرفاً مراکز پاتولوژی بوده و اطلاعات شامل خصوصیات دموگرافیکی بیمار ، نام پاتولوژی و تشخیص بیماری است. بحث و نتیجه گیری : داده های ثبت شده در نظام ثبت سرطان ایران ، بسیار ناقص و بیشتر محدود به خصوصیات فردی بیمار و شناسایی تومور می باشد . پیشنهاد می شود به منظور طراحی یک الگوی مناسب سیستم ثبت سرطان در کشورمان ، از نظام ملی ثبت سرطان انگلستان که بزرگترین و جامعترین سیستم در جهان است و توانسته به استاندارد طلائی کیفیت داده های سرطان در سطح بین المللی دست یابد ، استفاده گردد .

مقدمه: برای افزایش کارایی و اثربخشی خدمات مراقبتی، پرونده های کاغذی به دلیل محدودیتهای متعدد باید جای خود را به پرونده های الکترونیکی بدهند که از مزایای زیادی برخوردارند. این پژوهش به منظور معرفی کارایی و اثربخشی پیشرفته ترین پرونده های الکترونیکی موجود در صنعت بهداشت طی سالهای 1381 – 1382 انجام گرفت. روش پژوهش: گردآوری اطلاعات با مطالعه کتابخانه ای، استفاده از اینترنت و پست الکترونیکی صورت گرفت. مروری بر مطالعات: گزارشهای مربوط به استفاده از رایانه برای داده های بالینی به 1950 برمی گردد. در این مقاله سیستمهای EMR ، EPR و HER معرفی می شوند که از مهمترین سیستم های پرونده های الکترونیکی موجود هستند. بررسیها نشان داده اند که با پرونده های الکترونیکی علاوه بر کاهش مرگ و میر و هزینه های مربوط به تشخیص و درمان 15% در مصرف کاغذ و تولید فرمهای کاغذی 51% در هزینه رونویسی پزشکی و 65% در هزینه بایگانی و بازیابی اطلاعات پرونده های پزشکی صرفه جویی شده است. بحث ونتیجه گیری: برای ایجاد یک سیستم پرونده الکترونیکی مناسب در کشورمان، توصیه می شود سیستمهای الکترونیکی موجود در جهان مورد مطالعه دقیق قرار گیرد. جا دارد از هم اکنون با آموزش کلیه پرسنل بهداشتی درمانی بستر مناسب برای استفاد از این سیستمها فراهم گردد.

مقدمه:غلبه بر بحرانهای موجود در بیمارستانها بدون توجه به نیازها و جلب رضایت بیماران غیرممکن است . میزان رضایت مندی بیماران بستری از واحدهای مختلف بیمارستان ، یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی کیفیت خدمات ارائه شده در بیمارستان است. روش پژوهش : این پژوهش به صورت مقطعی در روز پانزدهم اردیبهشت 1382 به منظور ارزیابی رضایت بیماران بستری از خدمات واحدهای مختلف بیمارستان زنان شهید اکبرآبادی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش کلیه بیمارانی بود که حداقل 24 ساعت در یکی از بخش های بیمارستان مذکور ، در روز بررسی ، بستری بودند . برای سنجش رضایت بیماران از پرسشنامه استاندارد شده وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی استفاده شد و روایی آن مجدداً به صورت صوری ارزیابی شد . داده ها پس از جمع آوری با استتفاده از نرم افزار آماری spss و آزمونهای مجذور کای تجزیه و تحلیل گردید . یافته ها : حدود 68 درصد بیماران بستری از خدمات بیمارستان راضی بودند . بیشترین میزان نارضایتی از امکانات اتاق بستری، کیفیت غذا ، رفتار پرستاران و پزشکان و دسترسی به آنان ( به خصوص در شیفت شب ) و هزینه های بیمارستان بود . بحث و نتیجه گیری : لازم است مدیران بیمارستان در جهت کسب رضایت بیماران ، کیفیت غذا و خدمات پرستاری و پزشکی را بهبود بخشد. ضمناً توصیه می شود تجهیز اتاق بیماران در برنامه های استراتژیک بیمارستان قرار گیرد.

مقدمه: در هزاره جدید، مردم با چالش های جدی در مراقبت بهداشتی از جمله روند رو به رشد بیماری های غیرواگیر مواجه هستند. از میان بیماریهای غیرواگیر، بیماری های قلب و عروق، سرطان و دیابت به ترتیب سهم بیشتری را به خود اختصاص داده اند. از آنجا که بیماری سرطان در سنین بالا رخ می دهد باتوجه به جوان بودن جمعیت کشورمان و همچنین افزایش امید به زندگی انتظار می رود که میزان بروز این بیماری در سالهای آینده به سرعت افزایش یابد. در دهه گذشته در کشورمان به رغم تحولات مثبت در بسیاری از زمینه های بهداشت و درمان به مقوله ثبت سرطان بر پایه استانداردهای بین المللی کمتر توجه شده است. تحقیقات موثر کاربردی به ویژه در زمینه علت شناسی تحقق اهداف پیشگیری برنامه های غربالگری در نظام بهداشت و درمان کشور و ارزیابی میزان کارایی استراتژی های مربوط به آنها وقتی میسر است که نظام ملی ثبت سرطان ایجاد و داده های آن کامل و بهنگام جمع آوری گردد. این پژوهش به منظور مطالعه تطبیقی نظام ملی ثبت سرطان انگلیس، دانمارک، مالزی و ایران و ارائه الگوی مناسب برای ایران در سال 1382 به صورت مقطعی – مقایسه ای انجام گرفت. روش پژوهش: در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای، اینترنت، مشاوره با متخصصان داخل و خارج کشور نظام ملی ثبت سرطان انگلستان، دانمارک و مالزی مورد ارزیابی قرار گرفت و باتوجه به شرایط اقتصادی، فرهنگی و جغرافیایی کشور الگویی برای نظام ملی ثبت سرطان کشورمان پیشنهاد گردید. این الگو با روش دلفی طی سه مرحله آزمون شد. برای هر مرحله پرسشنامه ای ساخته شد. نهایتا پس از تجزیه و تحلیل الگوی نهایی ارائه گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که به منظور بهینه سازی ثبت سرطان در کشور و کاهش هزینه ها، می بایست درساختار عناصر اطلاعاتی معیار ثبت فرایند گردآوری داده ها سیستم طبقه بندی و همچنین کنترل کیفیت داده ها در نظام فعلی ثبت سرطان کشور تجدیدنظر به عمل آید. نتایج مقایسه محورهای نظام ملی ثبت سرطان کشورهای منتخب در شش جدول و الگوی پیشنهادی اولیه و نهایی در دو دیاگرام نشان داده شده است. بحث ونتیجه گیری: مقایسه عناصر اطلاعاتی نظام ملی ثبت سرطان کشور با کشورهای تحت بررسی نشان داد که عناصر اطلاعاتی که در حال حاضر جمع آوری می شود نه تنها نیازهای ملی را برآورد نمی کند، بلکه با توصیه های موسسات بین المللی تحقیقات سرطان شناسی نیز مطابقت ندارد. در این پژوهش با بررسی های انجام شده مجموعه داده های ضروری نظام ملی ثبت سرطان که بتواند نیازهای ملی و بین المللی را برآورده سازد توصیه شده است. امید است با ساختار پیشنهادی، در آینده نزدیک شاهد یک فرایند کارامد در گردآوری داده ها باشیم.

مقدمه: حوادث شغلی و مرگ و میر ناشی از آن بیشتر در میان سالی رخ می دهد. انسان در چرخه تولید نقش و جایگاه مهمی دارد و نمی توان او را مانند سایر مواد تولیدی مصرف شدنی دانست. از این رو کاهش حوادث در زنجیره تولید یکی از تلاش های مستمر بشر بوده است. هدف این پژوهش مطالعه هزینه انسانی در جامعه بیمه شدگان فوت شده استان تهران در اثر حوادث شغلی است. روش پژوهش: این مطالعه در سال 1382 با استفاده از اطلاعات سسالهای 1378 تا 1380 انجام گرفت. جامعه پژوهش تمام بیمه شدگان فوت شده در استان تهران بر اثر حادثه شغلی بوده است. داده های مورد نیاز براساس چک لیستی از واحدهای مختلف در سازمان تامین اجتماعی جمع آوری گردید. این داده ها با استفاد از بسته نرم افزاری ویژه ای که به همین منظور طراحی و تهیه شده بود و بسته نرم افزاری Excell به طور همزمان استفاده شد و مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در سه سال مورد بررسی 8/19 درصد (7464 مورد) از حوادث شغلی بیمه شدگان تامین اجتماعی در استان تهران رخ داده که 1/3 درصد آنها (231 مورد) منجر به فوت شده است. حوادث شغلی منجر به فوت در استان تهران بیشاز 7552 سال زندگی و 3656 سال مشارکت اقتصادی را از بین برده و هزینه انسانی آن بیش از 777 میلیارد ریال بوده است. سرانه هزینه انسانی برای هر فوت 3/3 میلیارد ریال برآورد گردید. براساس تحلیل داده ها مشخص گردید مجموع هزینه انسانی حوادث شغلی منجر به فوت (سالانه) حدود 03/0 درصد کل تولید ناخالص داخلی بوده است. بحث نتیجه گیری: باتوجه به این که حوادث شغلی هزینه های زیادی برای جامعه و شخص حادثه دیده دربردارد لازم است مسئولان و تصمیم گیرندگان نسبت به شناسایی عوامل موثر در کاهش حوادث شغلی و افزایش ضریب ایمنی محیط های کاری اهتمام بیشتری بورزند.

مقدمه: اطلاعات ثبت شده در پرونده پزشکی در برگیرنده خصوصیات دموگرافیکی بیمار، تاریخچه، معاینات، درمان و نتایج آن می باشد. اطلاعات ثبت شده در پرونده پزشکی تاثیر قابل توجهی در کیفیت مراقبت بیماران دارد. این اطلاعات باید به موقع، صحیح و کامل در تمام اوراق پرونده از جمله اوراق اختصاصی اعمال جراحی برای بیمارانی که نیاز به عمل جراحی داشته اند، تکمیل گردد. روش پژوهش: این پژوهش به صورت مقطعی، به منظور مقایسه وضعیت تکمیل اوراق اختصاصی اعمال جراحی بیمارستانهای امام خمینی و شهید مطهری که از بیمارستانهای آموزشی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه هستند در سال 1382 انجام گردید. در این مطالعه اوراق اختصاصی جراحی 200 پرونده در هر بیمارستان (جمعا 400 پرونده) بررسی شد. داده ها پس از ورود به نرم افزار SPSS با استفاده از آزمونهای مجذور کای و تی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در بیمارستانهای ارومیه درصد ایتم های تکمیل شده در برگ مراقبت قبل ا زعمل جراحی، برگ بیهوشی، برگ شرح عمل جراحی و برگ مراقبت بعد از عمل جراحی به ترتیب 66 ، 42 ، 79 و 65 درصد بود. بطورکلی وضعیت تکمیل اوراق اختصاصی اعمال جراحی در بیمارستان امام خمینی کاملتر از بیمارستان مطهری بوده است (69 درصد در مقابل 51 درصد) بحث ونتیجه گیری: درصد پایین تکمیل اوراق در بیمارستانهای تحت بررسی، ضرورت استفاده از سیستمهای پرونده الکترونیکی، به کارگیری تحصیلکرده های مدارک پزشکی، تشویق پرسنل کارامد در جهت ثبت کامل اطلاعات در پرونده ها و تشکیل کارگاههای آموزشی برای آشنایی و توجیه بیشتر پرسنل را نشان می دهد.