بحران دموکراسی آمریکا

جام‏جم، 9/4/83
چندی پیش ریچارد رورتی، فیلسوف معاصر آمریکایی، به دعوت مؤسسه تحقیقات وابسته به سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی به ایران سفر کرد و در مباحثی را جمع تعدادی از اندیشمندان ایرانی مطرح نمودند. در ادامه، سخنان آقای لاریجانی را درباره اندیشه‏های ایشان می‏خوانیم: آقای رورتی فیلسوف و نویسنده فعال و معروفی است و آثار جالبی جمع تعدادی از اندیشمندان ایرانی دارد. مهم‏ترین ویژگی که وی را شاخص می‏کند، گرایش پراگماتیستی اوست. آثار و نتایج پراگماتیسم در مباحثی چون اپیستمولوژی (معرفت‏شناسی)، سیاست، اخلاق، منطق و ... ظهور و بروز می‏کند. برای مثال یک فیلسوف پراگماتیسم در حوزه اخلاق معتقد است که فقط چیزهایی خوبند که خوب بودن آنها عملاً و به تجربه ثابت شود. از نظر آنها در حوزه سیاست، نظامی برتر و کامل‏تر است که در آن اکثریت مردم احساس خوشبختی و رضایت داشته باشند.
حال طبق این مبنا، یک فیلسوف پراگماتیسم چگونه می‏تواند ارجحیت مطلق دموکراسی لیبرال را ثابت کند؛ درحالی‏که بر طبق قاعده باید تا به دست آمدن نتیجه صبر کند. آقای رورتی در پاسخ به این سؤال می‏گوید: «مسئله یونیورسالیسم در امر دموکراسی لیبرال یک حرف بی‏اساس است و هیچ پایه نظری ندارد و لذا می‏تواند در خیلی مواقع نتیجه خوبی هم نداشته باشد. بنابراین نمی‏توان تجربه غربی را به عنوان یک دگم یا چیزی غیرقابل تشکیک برای همه جا در نظر گرفت».
رورتی از وضعیت دموکراسی در آمریکای کنونی ابراز نگرانی می‏کند و می‏گوید: دموکراسی در آمریکا دچار مشکلات بسیار زیادی است؛ عدالت اجتماعی پایین آمده است و حتی دموکراسی در کشورهای اسکاندیناوی به مراتب از دموکراسی آمریکا بالاتر است. درحالی‏که برخی از روشن‏فکران ما تجربه غربی یعنی دموکراسی لیبرال با مبانی سکولارش را به عنوان یک وحی قطعی+ و یک ایدئولوژی کاملاً مقدس و به مراتب مقدس‏تر از مذهب، تبلیغ و ترویج می‏کنند.