آغاز دفتر

عنوان مقاله: آغاز دفتر

نویسنده : مهریزی، مهدی

تصحیح، نقد و بهسازى میراث مکتوب، سه مرحله اساسى در بهره‏مندى ازاندوخته‏هاى علمى و فکرى پیشینیان است. در جدال سنّت و تجدّد، اصالت و تجدید و تُراث و حداثت با تکیه بر آن مى‏توان استوار ایستاد و گذشته را به حال پیوند زد.

در چند دهه اخیر در عرصه علوم اسلامى تصحیح و تحقیق متون کهن بیشترین تلاش علمى پژوهشگران را به خود معطوف داشته است و این تنها مرحله‏اى نخست از اقدامى بنیادین است که مرحله دیگرش رویکرد به تصحیح انتقادى خواهد بود. از این که بگذریم به نقد و بهسازى [نقد التُراث و تیسیر التُراث⁽¹⁾] بسى کمتر توجه شده است.

میراث حدیث شیعه گامى کوچک است در این وادى بزرگ؛ چرا که اینک تنها عرضه بخشى از میراث مکتوب مسلمانان را در حوزه حدیث برعهده گرفته والبته امیددارد که درآینده به تصحیح‏انتقادى، نقدوبهسازى‏متون نیز بپردازد.

پس از نشر دفتر نُخست، ارباب فضل و معرفت ما را از نقد و نظر خویش بى بهره نساخته و ارمغان‏هایى هدیه دست اندرکاران نمودند:

1 ـ سطح علمى تصحیح و تحقیق همگون نیست، بعضى از رساله‏ها از حد تصحیح خارج شده و حواشى زاید بر متن دارد و برخى دیگر از استنساخ فراتر نرفته است. چنانکه ارجاعات یکسان انجام نشده است. گاه پى نوشت رساله‏هاى عربى، فارسى است و مقدمه‏ها نیز یکسان تحریر نگشته است.

2 ـ گاه تلاش براى یافتن نسخه‏هاى متعدد یک رساله، عقیم مانده و تصحیح تنها بر پایه یک نسخه به انجام رسیده است.

3 ـ متأسفانه با وجود تلاش بسیار، چاپ‏نخست این‏دفتر ازاغلاط چاپى و مطبعى خالى نبود و این تا اندازه‏اى به استوارى دفتر لطمه زده است.

4 ـ یک زبانه بودن این دفترها، پیشنهاد برخى از پژوهشگران بود.

5 ـ از دیگر پیشنهادهاى اهل فضل عرضه موضوعى ـ تخصصى دفترها بود. بدین صورت که هر دفتر به یکى از محورهاى پنجگانه ذیل اختصاص یابد:

الف ـ متون حدیثى ؛

ب ـ شرح حدیث و غریب الحدیث ؛

ج ـ دعا و شرح ادعیه ؛

د ـ درایة الحدیث ؛

ه ترجمه احادیث ؛

تلاش شد کاستى‏ها به اندازه وُسعْ برطرف شود و بر اتقان و استوارى تصحیح و تحقیق افزوده گردد.

پیشنهاد تک زبانى و موضوعى بودن نیز در دست مطالعه و بررسى است؛ چرا که شکل کنونى دفترها مورد قبول و پسند دسته‏اى دیگر از صاحب نظران واقع شده است.

بار دیگر، همه ارباب فضل را به همکارى دعوت مى‏کنیم و نقد و پیشنهاد همگان را هدیه‏اى دلپذیر مى‏انگاریم.

پی نوشت:

1 . این اصطلاحات در منشورات عربى به کار مى‏رودو نام سلسله‏اى از آثار المعهد العالمى للفکر الاسلامى است.