نقل هاى حدیث غدیر در منابع روایى قرن سوم وچهارم

حدیث غدیر بیش از آنکه در منابع روایى شیعه آمده باشد، در منابع روایى اهل سنّت نقل شده است.
از اوایل عهد تدوین و کتابت، این حدیث مورد توجه محدثان قرار گرفت و با تفاوتهاى اندک در کتب اهل سنّت ثبت شد. چاپهاى متفاوت کتب حدیث و گاه حذف و کاهش هایى در نقلها به هر دلیلى، مى طلبد که فرازهاى این حدیث شریف در چاپهاى جدید کتب حدیث نمایانده شود.
آنچه در این مقال مى آید، زحمتى است که آقاى مهدى خسروى بر عهده گرفته و چند فراز از حدیث غدیر را درچاپهاى جدیدکتب روایى و… قرن سوم و چهارم اهل سنّت نشان داده است.
این تلاش از یک سو دست یابى به مصادر را آسان مى سازد و از سوى دیگر تفاوت نقلها را مشخص مى کند.
این مقاله داراى دو بخش است، در بخش نخست مشخصات کتابشناختى مصادر و منابع ذکر شده است و در بخش دوم تفاوت ها در ضمن جدولهایى نشان داده شده است.
بایسته بود این تتبّع نسبت به تمامى فرازهاى حدیث غدیر به انجام مى رسید، لیک کمى فرصت،مجال آن را نداد و امیدواریم در آینده، این کار به کمال رسد.
علوم حدیث
بخش یک: کتابشناسى منابع حدیث غدیر در قرن سوم و چهارم هجرى
1ـ المصنف، ابن همام الصنعانى(م211هـ.ق)، تحقیق: حبیب الرحمان الاعظمى، چاپ دوم، بیروت، المکتب الاسلامى، 1403/1983، 12جلد

2ـ الکتاب المصنف فى الاحادیث والآثار، ابن ابى شیبه (م235هـ.ق)، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1416/1995، 9جلد

3ـ مسند احمد بن حنبل (م241هـ.ق) ، چاپ اول، بیروت، المکتب الاسلامى ـ دارصادر، 1389/1969،6جلد

4ـ نوادر الاصول فى معرفة احادیث الرسول، ابو عبداللّه الترمذى (م255هـ.ق)، مدینه منوره، المکتب العلمیة، 1جلد

5ـ التاریخ الکبیر، بخارى (م256هـ.ق)، بیروت، دارالفکر، بى تا، 12جلد

6ـ سنن ابن ماجه (م275هـ.ق)، تحقیق، محمد فؤاد عبدالباقى، بیروت، داراحیاء التراث العربى، 1395/1975، 2جلد

7ـ سنن الترمذى (م279هـ.ق)، بیروت، دارالفکر، 1414/1994، 5جلد

8 ـ کتاب جمل من انساب الاشراف، ابن بلاذرى (م279هـ.ق)، تحقیق:سهیل زکار ـ ریاض زرکلى، چاپ اول، بیروت، دارالفکر، 1417/1996،1جلد

9ـ السنة، ابن مخلد الشیبانى (م287هـ.ق)، چاپ سوم، بیروت ـ دمشق، المکتب الاسلامى، 1413/1993، 1جلد

10ـ البحر الزخار (مسند البزازـ م292هـ.ق)، تحقیق: محفوظ الرحمان زین اللّه، چاپ اول، بیروت، موسسه علوم القرآن ـ مدینه منوره، مکتبة العلوم والحکم، 1409/1988، 5جلد

11ـ فضائل الصحابة، ابن شعیب النسائى (م303هـ.ق)، بیروت، دارالکتب العلمیة، بى تا، 1جلد

12ـ السنن الکبرى، همو، تحقیق: عبدالغفار سلیمان البندارى ـ سیدکسروى حسن، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1411/1991، 7جلد

13ـ خصائص امیرالمؤمنین على بن ابى طالب، همو، تحقیق: احمد میرین البلوشى، چاپ اول، کویت، مکتبة المعلا، 1406/1986، 1جلد

14ـ مسند ابى یعلى الموصلى (م307هـ.ق)، تحقیق: حسین سلیم اسد، چاپ دوم، دمشق ـ بیروت، دارالمامون للتراث، 410ِ1/1989، 16جلد

15ـ مسند الرویانى (م307هـ.ق) ، تحقیق: ایمن على ابویمانى، چاپ اول، موسسه قرطبة، 1416/1995، 3جلد

16ـ التصنیف الفقهى لاحادیث کتاب «الکنى والالقاب»، ابن حماد الدولابى (م310هـ.ق)، تحقیق: ابو یاسر عصام الدین بن غلام حسین، چاپ اول، بیروت، دارالکتاب اللبنانى ـ قاهره، دارالکتاب المصرى، 1411/1991، 2جلد

17ـ السنّة، ابن یزید الخلاّل (م311هـ.ق)، تحقیق: عطیة بن عتیق الزهرانى، چاپ دوم،ریاض، دارالرّایة، 1415/1994، 5جلد در 2مجلد

18ـ کتاب التوحید واثبات صفات الربّ ـ عزّ وجلّ، ابن خزیمة (م311هـ.ق)، تحقیق: عبدالعزیز بن ابراهیم، چاپ پنجم، ریاض، مکتبة الرشد، 1414/1994، 2جلد

19ـ مشکل الآثار، ابوجعفر الطحاوى (م321هـ.ق)، چاپ اول، بیروت، دارصادر، 4جلد

20ـ المسند الشاشى (م335هـ.ق)، تحقیق: محفوظ الرحمان زین اللّه، چاپ اول، مدینه منوره، مکتبة العلوم والحکم، 1410، 3جلد

21ـ کتاب المعجم، ابن بشر (م340هـ.ق)، تحقیق: عبدالمحسن بن احمد الحسینى، چاپ اول، دارابن الجوزى، 1418/1997، 3جلد

22ـ معجم الصحابة، ابن قانع(م351هـ.ق)، تحقیق: ابو عبدالرحمان صلاح بن سالم المصرى، چاپ اول، مدینه منوره، مکتبة الغرباء الاثریة، 1418/1997، 3جلد

23ـ کتاب الفوائد الشهیر بـ «الغیلانیات»، ابن ابراهیم الشافعى(م354هـ.ق)، تحقیق: حلیمى کامل اسعد عبد الهادى، چاپ اول، ریاض، دارابن الجوزى، 1417/1997، 2جلد

24ـ المعجم الکبیر، ابن احمد الطبرانى(م360هـ.ق)، تحقیق: احمدى عبدالمجید السلفى، بیروت، داراحیاء التراث العربى، 1414/1993، 27جلد

25ـ المعجم الاوسط، همو، تحقیق: محمود الطحان، چاپ اول، ریاض: مکتبة المعارف، 1416/1995، 11جلد

26ـ المعجم الصغیر، همو، تصحیح: عبدالرحمان محمد عثمان، چاپ دوم، دارالفکر، 1401/1981، دو جلد در یک جلد

27ـ الشریعة، ابن آجرّى(م360هـ.ق)، تحقیق: ولید بن محمد، چاپ اول، موسسه قرطبة، 1417/1996، 3جلد

28ـ الکامل فى ضعفاء الرجال، ابن عدى(م365هـ.ق)، چاپ سوم، دارالفکر، 1409/1988، 8جلد

29ـ المستدرک على الصحیحین، حاکم نیشابورى(م405هـ.ق)، بیروت، دارالمعرفة، 5جلد


بخش دو: جدول تفاوت نقل ها