بررسی تکوین جنبش تنباکوی ایران با تأکید بر نظریه مارگارت آرچر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تاریخ حاکی از آن است که از عصر باستان تا دوره معاصر، ساختار سیاسی در ایران، استبدادی بوده است. در این شیوه حکومتی، مردم هیچ گونه مشارکتی در اداره امور کشور ندارند. بررسی ها نشان می دهد، برای اولین بار در تاریخ ایران در جنبش تنباکو، این رابطه سیاسی بین مردم و حکومت به هم خورد. در این جنبش، مردم ایران نسبت به یک امر سیاسی، در مقابل حکومت استبدادی دست به اعتراضی گسترده زدند و از این تاریخ به بعد رابطه بین مردم و حکومت دستخوش تغییر شد. در این راستا، این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این سؤال بود: فرایند تکوین جنبش تنباکو بر اساس نظریه تلفیقی مارگارت آرچر به چه شکل است؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و پژوهش از نوع تحقیقات کیفی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات، کتاب های دست اول مرتبط و سایر مقالات معتبر علمی بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد که واگذاری امتیاز تنباکو هنگامی بود که سال ها قبل تر از آن یک رابطه دیالکتیکی بین روشنفکران سیاسی و حکومت آغاز شده بود. این رابطه دیالکتیکی در پی شکست ایرانیان از جنگ با روس ها آغاز و در دهه آخر حکومت ناصرالدین شاه به اوج خود رسیده بود. روشنفکران در یک رابطه دیالکتیکی، به ویژه به شیوه حکومت استبدادی ناصرالدین شاه انتقادات جدی وارد می کردند. حال در دل این انتقادات و در پی واگذاری امتیار تنباکو، شکل گیری این جنبش، ابتدا براساس خودآگاهی نیروهای سیاسی داخلی مانند روشنفکران آغاز و نشر این خودآگاهی منجر به اتحاد نیروهای داخلی دیگر مانند کنش گران قدرتمند اقتصادی و دینی شد و متعاقب این اتحاد، کنش گران عادی نیز به تبعیت از این سه گروه قدرتمند، در مقابل دربار باهم به ائتلافی محکم به رهبری علما دست یافتند. ائتلاف نیروهای داخلی در کنار مخالفت دولت روسیه در جهت منافع خود با انعقاد این قرارداد، موجب ایجاد فشار بر علیه حکومت استبدادی شد و نهایتاً ناصرالدین شاه مجبور شد تا ابطال قرارداد انحصاری تنباکو را اعلام نماید.An Investigation of the Morphogenesis of Iran’s Tobacco Movement through the Lens of Margaret Archer’s Theory
History shows that from ancient times to the present, the political system of Iran has remained authoritarian. The people have not been given a role in the administration of the country’s affairs in this style of government. According to investigations, the tobacco movement disrupted the political connection between the people and the government for the first time in Iran’s history. In this movement, the Iranian people began a major protest against a political problem to stand against the authoritarian government, and the relationship between the people and the government changed as a result. In this regard, the current study aims to provide a solution to this topic. What is the formation process of the tobacco movement through the lens of Margaret Archer’s integrated theory? The research is descriptive-analytical and qualitative. The data were collected using the library method from first-hand books and other valid scientific articles. The findings of this study revealed that before the tobacco concession was given, a dialectical interaction between political intellectuals and the government had begun. The interaction was launched after Iranians were defeated in the Russian war, and it peaked in the final decade of Naseruddin Shah’s reign. Intellectuals made strong criticisms of Naser al-Din Shah’s dictatorial government in a dialectical connection. Now, amid these criticisms and following the handover of tobacco concessions, the formation of this movement was first based on the self-awareness of domestic political forces such as intellectuals, and the publication of this self-awareness made other internal forces such as powerful economic and religious activists united. Upon such an alliance, ordinary activists influenced by these three powerful groups formed a formidable alliance in front of the court under the leadership of the intellectuals. The coalition of internal forces, along with the opposition of the Russian government to its interests, created pressure against the authoritarian government, and Nasir al-Din Shah was eventually compelled to announce that the tobacco monopoly contract was canceled.
تبلیغات
