امامزاده احمد بن قاسم
آرشیو
چکیده
متن
در پایان خیابان معلم قم که از سوى بیت امام خمینى(قدس سره) به موازات خیابانچهارمردان ادامه دارد،امامزاده بزرگوارى خفته است که در این شماره با زندگىوى آشنا مىشویم.
نسب احمد بنقاسم با سه واسطه به حضرت امام جعفر صادق(ع) مىرسد.
پدر بزرگوارش قاسم بناحمد شعرانى، فرزند على بنجعفر عریضى است که از راویانمورد اطمینان مىباشد. و مادرش امکلثوم، دختر عبدالله بناسماعیل بنابراهیمبنمحمد بنعبدالله بنمحمد بنعلى زینبى است.
خاندان
قاسم بناحمد، پدر ارجمندامامزاده احمد بنقاسم، داراى دو فرزند دیگر به نامهاى على و فاطمه نیز بوده است.
على بنقاسم نیز مانند پدر از راویان مورد اطمینان بوده، اما از احمد بنقاسمبه عنوان راوى ذکرى به میان نیامده است.
فاطمه، خواهر امامزاده احمد بنقاسم، مادر یکى از امامزادگان بزرگوار مدفون درقم به نام محمد عزیزى است.
سید محمد عزیزى فرزند عبدالله بنحسین بنعلى بنمحمد بنالامام جعفر صادق(ع) استکه به سید سربخش معروف مىباشد. وى سیدى دلاور، تنومند و قوى بود، که در اواخرقرن سوم براى زیارت عتبات مقدس با کاروانى عازم بغداد شد. در نزدیکى نهروان باگروهى از راهزنان روبرو گردید و همراهانش از وى خواستند تا شر آنها را دفعنماید. سید با لباس فاخرى که بر تن داشتشمشیر حمایل نموده، عمامه سبزى بر سرنهاد و نزدیک آنها رفت.
ابتدا کوشید تا با نصیحت آنها را از این کار خلاف باز دارد اما نتوانست. کاربه مشاجره کشید و سید محمد به قتل رسید. راهزنان سرش را از بدن جدا کردند و بهپیش امیرشان فرستادند و تمام اموال کاروان را غارت نموده با خود بردند.
کاروانیان برهنه و گرسنه، بدون زاد و توشه از رفتن به عراق منصرف شده، به قمبازگشتند. غلامان سید، تن بىسر مولاى خود را به کمک دیگران به قم آوردند و درخانهاش (نزدیک مسجد رضائیه، در خیابان آذر، حوالى چهل اختران) به خاک سپردند.
از آن سو یکى از نزدیکان وى به دنبال راهزنان به راه افتاد و نزد بزرگشان رفته،به هر کیفیتسر بریده سید محمد را از آنها گرفت، و چند روز دیرتر از کاروان بهقم آمد و سر او را در گوشه بقعه، جدا از تن دفن کردند.
هجرت از مدینه
یکى از دلایل مهم مهاجرت سادات علوى از مدینه به ایران در اوایلقرن سوم، ورود حضرت امام رضا(ع) (200 ه .ق) به ایران است.
احمد بنقاسم نیز در حدود همین سالها به همراه خواهرش فاطمه از مدینه به قمآمد و تا آخر عمر در این شهر ماند.
او سیدى فاضل و پرهیزکار بود. در اواخر عمر بر اثر بیمارى آبله که در چشمشپیدا شد، نابینا گردید و بقیه عمر را در گوشهاى به تهجد و عبادت سپرى نمود.
مزار احمد بن قاسم
وى پس از عمرى تلاش و مجاهده در راه تهذیب نفس، بدون فرزندبه دیدار معبود شتافت و دار فانى را وداع گفت، بدن مطهرش را در مقبره مالون(نزدیک دروازه قلعه) به خاک سپردند و بر فراز تربتش بر طبق معمول آن روزسایبانى از بوریا ساختند.
در سال 258 ه .ق معتمد عباسى براى اشغال شهرهاى زنجان، ابهر سلطانیه وقزوین، که در تحت تصرف یکى از سادات علوى به نام حسین کوکبى بود و در آن منطقهحکومت مستقلى تشکیل داده بود، لشکرى مجهز، به فرماندهى موسى بنبوغا (بغا) به آنسو گسیل داشت. و به عبدالله بنطاهر (حاکم خراسان) نامهاى نوشت که او را کمکنماید.
موسى بنبوغا، خاقان بنمفلح ترک را سردار لشکر خویش گردانید و به او ماموریتداد که در سر راه خود، شورش مردم قم را فرو نشاند و مالیات عقب مانده را وصولنماید و کسانى را که از دستورهاى وى سرپیچى کنند، سرکوب کند و در رى به اردوىبغداد ملحق گردد.
ابنمفلح پس از چند روز تلاش، از حصار قم گذشت و وارد شهر گردید و تنى چند ازسران را به قتل رسانید و مالیات چند ساله قم را وصول نمود.
یکى از اعمال ناشایستى که انجام داد این بود که دستور داد سایبانى که روىمزار احمد بنقاسم ساخته بودند، خراب کنند! سپس به جانب رى حرکت کرد.
مدتى پس از خراب شدن سایبان کسى او را زیارت نمىکرد، تا اینکه در سال 371 ه .
ق یکى از مردان صالح قم خواب دید در اینجا مردى فاضل مدفون مىباشد و زیارت کردناو داراى اجر و ثواب بسیار است. از آن پس دوباره بر آن قبر سایبانى ساختند ومردم براى زیارت و طلب شفا به آنجا روى آوردند.
پس از گذشت زمانى، مردم قم بر فراز تربت وى قبهاى بنا نهادند.
این مقبره به مرور ایام رو به خرابى نهاد و بارها تعمیر و بازسازى شد تااینکه در سال 780 ه .ق از ناحیه على بنعزالدین اسحق (فرزند على بنصفىالدین)حاکم عراق تجدید بنا شد و گنبد کنونى که قرنها از آن مىگذرد از آثار باقیماندهوى است. مولف تاریخ قم مىنویسد:
بعضى از افراد مورد اعتماد چنین نقل کردند که عدهاى از کسانى که داراى امراضصعبالعلاج بودند و دکترها از معالجه آنها ناامید گشتند به این بارگاه پناهآوردند و از این بزرگوار شفا گرفتند.
گنبد و بارگاه
در این بارگاه علاوه بر احمد بنقاسم، خواهرش فاطمه، مادر سیدمحمد عزیزى، نیز مدفون است. گنبد آن، گنجینه آثار هنرى و از بناهاى اصیلباستانى است که تزئینات گچبرى خود را تا حال حفظ کرده است و تاریخ بناى آن سال780 ه .ق مىباشد.
کتیبهاى به طور سینهبندى و به خط ثلثبرجسته در داخل گنبد وجود دارد که ازجنبه تاریخى حائز اهمیت است و روى آن این عبارات گچبرى شده، نظر هر بیننده رابه خود جلب مىنماید:
«لله الاعانه و الاغاثه. امر ببناء هذه العماره الرفیعه و الروضه المنیعه مرقدالمعصوم المظلوم احمد بنقاسم بنموسى بنجعفر بنمحمد بنعلى بنالحسین بنعلىبنابیطالب (علیهم السلام) الصاحب الاعظم الاعدل الاعلم ملاذ طوایف الامم مستعبد اربابالسیف و اصحاب القلم صاحب دیوان الممالک و الامم ملجا العظماء العالم موئلصنادید بنىآدم، عمیم المواهب و النعم عضد الخواتین المنصور بنصره خیر الناصرینقوام الحق و الدنیا و الدین مغیث الخلایق اجمعین على بنالصاحب الاعظم السعید عزالحق و الدنیا و الدین اسحق بنعلى الصفى الماضى عظم الله تعالى قدره بعملابنمحمد على ابوشجاع البناء» در اینجا تذکر چند نکته ضرورى است:
1 در نسبنامه امامزاده اشتباهى در کتیه مزبور راه یافته و نام موسى درسلسله انساب افزوده شده است.
2 این کتیبه در بعضى نشریات با چند اشتباه نقل شده است.
3 بانى این بناى تاریخى على بنعزالدین وزیر دولتشیخ ابواسحق و آل مظفربوده است.
بازسازى بارگاه
در این اواخر از طرف اداره اوقاف و امور خیریه قم، این گنبد وبارگاه تعمیر اساسى گردید. ضریح نقرهاى و زرنگار مجللى روى قبر نصب نمودهاند کهرویش این عبارات منقوش است:
«سازنده ضریح مطهر، احمد و عباس پرورش، قلمزنى علیرضا و حسن اسدى،نجارى حاجنعمتالله حیدرزاده، اصفهان1369 شمسى» روى قبر سنگ مرمر زیبایى قرار داده شدهکه این عبارات بر آن کنده شده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم مرقد مطهر حضرت ابوالحسین احمد بنقاسم بنعلى بنجعفرالعریضى علیهم صلوات الله، از فرزندان امام صادق(ع).» مدفن مقدس حضرت فاطمهخاتون زوجه عبدالله بنعزیز بنحسین بنعلى بنمحمد دیباج، مادر بزرگوار سید سربخشکه در قم مدفون استنقل از گنجینه آثار قم بازسازى 1411 ه .ق راوقاف قم.
نسب احمد بنقاسم با سه واسطه به حضرت امام جعفر صادق(ع) مىرسد.
پدر بزرگوارش قاسم بناحمد شعرانى، فرزند على بنجعفر عریضى است که از راویانمورد اطمینان مىباشد. و مادرش امکلثوم، دختر عبدالله بناسماعیل بنابراهیمبنمحمد بنعبدالله بنمحمد بنعلى زینبى است.
خاندان
قاسم بناحمد، پدر ارجمندامامزاده احمد بنقاسم، داراى دو فرزند دیگر به نامهاى على و فاطمه نیز بوده است.
على بنقاسم نیز مانند پدر از راویان مورد اطمینان بوده، اما از احمد بنقاسمبه عنوان راوى ذکرى به میان نیامده است.
فاطمه، خواهر امامزاده احمد بنقاسم، مادر یکى از امامزادگان بزرگوار مدفون درقم به نام محمد عزیزى است.
سید محمد عزیزى فرزند عبدالله بنحسین بنعلى بنمحمد بنالامام جعفر صادق(ع) استکه به سید سربخش معروف مىباشد. وى سیدى دلاور، تنومند و قوى بود، که در اواخرقرن سوم براى زیارت عتبات مقدس با کاروانى عازم بغداد شد. در نزدیکى نهروان باگروهى از راهزنان روبرو گردید و همراهانش از وى خواستند تا شر آنها را دفعنماید. سید با لباس فاخرى که بر تن داشتشمشیر حمایل نموده، عمامه سبزى بر سرنهاد و نزدیک آنها رفت.
ابتدا کوشید تا با نصیحت آنها را از این کار خلاف باز دارد اما نتوانست. کاربه مشاجره کشید و سید محمد به قتل رسید. راهزنان سرش را از بدن جدا کردند و بهپیش امیرشان فرستادند و تمام اموال کاروان را غارت نموده با خود بردند.
کاروانیان برهنه و گرسنه، بدون زاد و توشه از رفتن به عراق منصرف شده، به قمبازگشتند. غلامان سید، تن بىسر مولاى خود را به کمک دیگران به قم آوردند و درخانهاش (نزدیک مسجد رضائیه، در خیابان آذر، حوالى چهل اختران) به خاک سپردند.
از آن سو یکى از نزدیکان وى به دنبال راهزنان به راه افتاد و نزد بزرگشان رفته،به هر کیفیتسر بریده سید محمد را از آنها گرفت، و چند روز دیرتر از کاروان بهقم آمد و سر او را در گوشه بقعه، جدا از تن دفن کردند.
هجرت از مدینه
یکى از دلایل مهم مهاجرت سادات علوى از مدینه به ایران در اوایلقرن سوم، ورود حضرت امام رضا(ع) (200 ه .ق) به ایران است.
احمد بنقاسم نیز در حدود همین سالها به همراه خواهرش فاطمه از مدینه به قمآمد و تا آخر عمر در این شهر ماند.
او سیدى فاضل و پرهیزکار بود. در اواخر عمر بر اثر بیمارى آبله که در چشمشپیدا شد، نابینا گردید و بقیه عمر را در گوشهاى به تهجد و عبادت سپرى نمود.
مزار احمد بن قاسم
وى پس از عمرى تلاش و مجاهده در راه تهذیب نفس، بدون فرزندبه دیدار معبود شتافت و دار فانى را وداع گفت، بدن مطهرش را در مقبره مالون(نزدیک دروازه قلعه) به خاک سپردند و بر فراز تربتش بر طبق معمول آن روزسایبانى از بوریا ساختند.
در سال 258 ه .ق معتمد عباسى براى اشغال شهرهاى زنجان، ابهر سلطانیه وقزوین، که در تحت تصرف یکى از سادات علوى به نام حسین کوکبى بود و در آن منطقهحکومت مستقلى تشکیل داده بود، لشکرى مجهز، به فرماندهى موسى بنبوغا (بغا) به آنسو گسیل داشت. و به عبدالله بنطاهر (حاکم خراسان) نامهاى نوشت که او را کمکنماید.
موسى بنبوغا، خاقان بنمفلح ترک را سردار لشکر خویش گردانید و به او ماموریتداد که در سر راه خود، شورش مردم قم را فرو نشاند و مالیات عقب مانده را وصولنماید و کسانى را که از دستورهاى وى سرپیچى کنند، سرکوب کند و در رى به اردوىبغداد ملحق گردد.
ابنمفلح پس از چند روز تلاش، از حصار قم گذشت و وارد شهر گردید و تنى چند ازسران را به قتل رسانید و مالیات چند ساله قم را وصول نمود.
یکى از اعمال ناشایستى که انجام داد این بود که دستور داد سایبانى که روىمزار احمد بنقاسم ساخته بودند، خراب کنند! سپس به جانب رى حرکت کرد.
مدتى پس از خراب شدن سایبان کسى او را زیارت نمىکرد، تا اینکه در سال 371 ه .
ق یکى از مردان صالح قم خواب دید در اینجا مردى فاضل مدفون مىباشد و زیارت کردناو داراى اجر و ثواب بسیار است. از آن پس دوباره بر آن قبر سایبانى ساختند ومردم براى زیارت و طلب شفا به آنجا روى آوردند.
پس از گذشت زمانى، مردم قم بر فراز تربت وى قبهاى بنا نهادند.
این مقبره به مرور ایام رو به خرابى نهاد و بارها تعمیر و بازسازى شد تااینکه در سال 780 ه .ق از ناحیه على بنعزالدین اسحق (فرزند على بنصفىالدین)حاکم عراق تجدید بنا شد و گنبد کنونى که قرنها از آن مىگذرد از آثار باقیماندهوى است. مولف تاریخ قم مىنویسد:
بعضى از افراد مورد اعتماد چنین نقل کردند که عدهاى از کسانى که داراى امراضصعبالعلاج بودند و دکترها از معالجه آنها ناامید گشتند به این بارگاه پناهآوردند و از این بزرگوار شفا گرفتند.
گنبد و بارگاه
در این بارگاه علاوه بر احمد بنقاسم، خواهرش فاطمه، مادر سیدمحمد عزیزى، نیز مدفون است. گنبد آن، گنجینه آثار هنرى و از بناهاى اصیلباستانى است که تزئینات گچبرى خود را تا حال حفظ کرده است و تاریخ بناى آن سال780 ه .ق مىباشد.
کتیبهاى به طور سینهبندى و به خط ثلثبرجسته در داخل گنبد وجود دارد که ازجنبه تاریخى حائز اهمیت است و روى آن این عبارات گچبرى شده، نظر هر بیننده رابه خود جلب مىنماید:
«لله الاعانه و الاغاثه. امر ببناء هذه العماره الرفیعه و الروضه المنیعه مرقدالمعصوم المظلوم احمد بنقاسم بنموسى بنجعفر بنمحمد بنعلى بنالحسین بنعلىبنابیطالب (علیهم السلام) الصاحب الاعظم الاعدل الاعلم ملاذ طوایف الامم مستعبد اربابالسیف و اصحاب القلم صاحب دیوان الممالک و الامم ملجا العظماء العالم موئلصنادید بنىآدم، عمیم المواهب و النعم عضد الخواتین المنصور بنصره خیر الناصرینقوام الحق و الدنیا و الدین مغیث الخلایق اجمعین على بنالصاحب الاعظم السعید عزالحق و الدنیا و الدین اسحق بنعلى الصفى الماضى عظم الله تعالى قدره بعملابنمحمد على ابوشجاع البناء» در اینجا تذکر چند نکته ضرورى است:
1 در نسبنامه امامزاده اشتباهى در کتیه مزبور راه یافته و نام موسى درسلسله انساب افزوده شده است.
2 این کتیبه در بعضى نشریات با چند اشتباه نقل شده است.
3 بانى این بناى تاریخى على بنعزالدین وزیر دولتشیخ ابواسحق و آل مظفربوده است.
بازسازى بارگاه
در این اواخر از طرف اداره اوقاف و امور خیریه قم، این گنبد وبارگاه تعمیر اساسى گردید. ضریح نقرهاى و زرنگار مجللى روى قبر نصب نمودهاند کهرویش این عبارات منقوش است:
«سازنده ضریح مطهر، احمد و عباس پرورش، قلمزنى علیرضا و حسن اسدى،نجارى حاجنعمتالله حیدرزاده، اصفهان1369 شمسى» روى قبر سنگ مرمر زیبایى قرار داده شدهکه این عبارات بر آن کنده شده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم مرقد مطهر حضرت ابوالحسین احمد بنقاسم بنعلى بنجعفرالعریضى علیهم صلوات الله، از فرزندان امام صادق(ع).» مدفن مقدس حضرت فاطمهخاتون زوجه عبدالله بنعزیز بنحسین بنعلى بنمحمد دیباج، مادر بزرگوار سید سربخشکه در قم مدفون استنقل از گنجینه آثار قم بازسازى 1411 ه .ق راوقاف قم.
تبلیغات
