مطالعه تطبیقی چهره و پوشش نگاره های مانوی بر نقاشی صدر اسلام (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در نقاشی های مانوی حضور و نقش انسان بسیار پررنگ است. مانویان در طراحی چهره های انسانی روش و اصول خاصی داشتند؛ هنرمند مانوی با وام گیری از چهره های سرزمین ها و ملل مختلف و ادغام آن با تخیلات ذهن خود سعی کرده تا چهره های متفاوت و با شیوه های اجرایی متباین خلق کند. در نقاشی های صدر اسلام نیز مانند نقاشی مانوی انسان ها حضوری فعال دارند و نگارگران در ترسیم چهره های انسانی راه و روش مانویان را ادامه دادند، هرچند تغییراتی در چهره نگاری صدر اسلام رخ داده، اما شکل کلی و مشخصه های اجزای صورت و در برخی موارد پوشش پیکره ها همانند سبک هنر مانوی است. مقاله حاضر درصدد پاسخ به این پرسش ها است: چهره نگاری مانوی متأثر از چهره های کدام سرزمین ها و ملل است و چه ویژگی هایی دارد؟ دلیل ترسیم چهره های یکسان و شبیه به هم در نگاره های مانوی چه بوده است؟ چه ویژگی هایی از چهره و پوشش نگاره های مانوی در نقاشی صدر اسلام دیده می شود؟ هدف از انجام این تحقیق مطالعه ویژگی های چهره و پوشش نگاره های مانوی و بررسی شباهت ها و تفاوت های آن با دوره عباسی (مکتب بغداد)، سامانی، غزنوی و سلجوقی است. این تحقیق با بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای-اسنادی و به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تطبیقی انجام شده است. این مقاله بدین جهت حائز اهمیت است که از جهت سبک شناسی هنر نگارگری مباحث و دعاوی جدیدی را در ریشه یابی هنر نگارگری و چهره پردازی هنر صدر اسلام (دوره عباسی (مکتب بغداد)، سامانی، غزنوی و سلجوقی) مطرح می کند و این پژوهش درصدد اثبات این فرضیه است که نقاشی صدر اسلام قویاً و به طور قابل ملاحظه ای از نقاشی سبک چهره نگاری مانویان تأثیر پذیرفته است. نتایج تحصیل شده حاکی از آن است که مشخصاتی چون ترسیم چهره های یکسان، زاویه سازی سه رخ و شکل بیضی صورت، عدم سایه گذاری و حجم پردازی، چشمان ریز و کشیده، ابروان خطی شکل و با خمیدگی کم، دهان کوچک و لب های غنچه، بینی به شکل خطی صاف و یا قوس دار و موهای آرایش یافته بر روی پیشانی از مشخصه های اصلی چهره نگاری مانوی بوده که در چهره نگاری دوره های صدر اسلام نیز به کار رفته است.A comparative Study Between the Faces and Clothing Items in Manichaean Paintings and Those of Early Islam
In Manichaean paintings, the presence and role of man are very prominent. Manichaeans had special methods and principles for designing human faces; by borrowing from the faces of different lands and nations and integrating them with the imagination of his mind, Manichaean artists have tried to create different faces with different execution methods. Like Manichaean paintings, humans have an active presence in the paintings of early Islam, and the painters continued Manichaean’s way and method of drawing human portraits. Although there have been some changes in the portraiture of early Islam, the overall shape and features of the facial parts and, in some cases, the clothing of the figures, are the same as in the Manichean art style. This study tries to answer these questions: Manichean portraiture is influenced by the faces of which lands and nations, and what are its characteristics? What was the reason for drawing identical faces in Manichaean paintings? What features of the face and clothing of Manichaean paintings can be seen in the paintings of early Islam? The purpose of this study is to explore the characteristics of the face and clothing in Manichaean paintings and examine their similarities and differences with those of the Abbasid (Baghdad School), Samani, Ghaznavid, and Seljuk eras. The present study was done using a library-documentary study with a descriptive-analytical approach and a comparative approach. This study is of great importance because it raises new issues and makes new claims in terms of the stylistics of the art of painting in finding the origin of the art of painting and portraiture in early Islam (the Abbasid (Baghdad School), Samani, Ghaznavid, and Seljuq eras). Hence, this study aims to prove this hypothesis that the painting of early Islam was strongly and significantly influenced by the Manichaean style of portraiture. The results indicated that characteristics such as drawing identical faces, three-side angulation and oval shape of the face, lack of shading and simulating volume, small and elongated eyes, linear and slightly curved eyebrows, a small mouth and lips, a straight or arched nose, and hair arranged on the forehead are among the main characteristics of Manichaean portraiture, which were also used in the portraiture of early Islamic eras.
تبلیغات
