تأملی بر آیات به ظاهر نافی عصمت انبیا و بررسی رویکرد تفسیری عارفان و متکلمان در رفع چالش پیرامون آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
برخی از آیات قرآن کریم به طور مستقیم یا غیرمستقیم نسبت خطا یا گناه به انبیای الهی می دهد. با توجه به پیش زمینه های فکری، تبیین و تفسیر این دسته از آیات و تطبیق آنها با آموزه عصمت متفاوت است. مقاله حاضر با مطالعه موردی آیات 76 تا 78 انعام، درنگی بر تحلیل عارفان و متکلمان بر این آیات دارد. مقاله بر این فرضیه استوار است که تعریف متفاوت نبوت و عصمت در اندیشه عارف و متکلم، و مجهز بودن عارفان به ابزار کشف و شهود تفسیر متفاوتی به دنبال خواهد داشت. نتایج، گویای آن است که تفسیرهای عرفانی با رویکرد خاص خود که مبتنی بر هستی شناسی و ابزار معرفتی آنهاست، معنا و معارف بلند را پشتوانه الفاظ قرار داده و ظاهر آیات را منافی عصمت نمی دانند. از منظر ایشان این آیات، استعاره ای از تکامل سلوکی انبیا علیهم السلام است. ستاره و ماه و خورشید واسطه هایی بودند که در سلوک معرفتی ابراهیم علیه السلام گام به گام حذف شدند و این طریق در انسانی تحقق می یابد که خودش از میان برخاسته و معبود را به تماشا نشسته است. از سویی متکلمان برآنند که ظاهر قرآن حجت است و می توان از خود آیات قرآن و ارجاع آیات متشابه به آیات محکم مقصود قرآن را دریافت و عدول از مفاد ظاهری قرآن و روی آوری به تأویل، زمانی مجاز است که مبتنی بر حجتی معتبر باشد. بر باور ایشان ابهامات موجود در داستان انبیا، تفسیر به ترک اولی یا از باب تعلیم به دیگران تفسیر می شود.An Investigation of the Verses that Apparently Contradict Prophets’ Infallibility and the Interpretive Approach of Mystics and Scholastic Theologians to Face this Challenge
Some verses in the Holy Quran, either directly or indirectly, attribute errors or sins to Allah’s prophets. Based on their intellectual background, interpreters may come up with different explanations and interpretations of such verses in their efforts to make them consistent with the idea of Ismah (i.e., infallibility). The present study aimed to take a look at the interpretation of mystics and scholastic theologians by examining verses 76 to 78 in Al-An'am chapter. The study hypothesized that the definition of the concepts of prophetic mission and infallibility would differ among scholastic theologians and mystics who are equipped with intuitive tools. The results show that mystics, based on their specific ontology and epistemology, use the grand meaning and knowledge of the words to indicate that the apparent meaning of the verses should not contradict infallibility. From the mystics’ point of view, these verses are a metaphor for the prophets’ spiritual wayfaring. The stars, the moon, and the sun as mediators were removed gradually from Abraham’s (peace be upon him) path leading the removal of his self in front of the supreme Deity. On the other hand, theologians are of the opinion that the appearance of the Qur'an is proof, and one can reveal the purpose by sticking to the meaning of the Qur'an by referring the metaphorical verses to the unambiguous ones. Adopting interpretation is permitted in cases where there is valid evidence. According to theologians, the ambiguities in the story of the prophets are interpreted as abandoning the primary or as instructing others.
تبلیغات
