بررسی تطبیقی مبانی معرفت شناسی نفس ازدیدگاه علامه طباطبایی و برگسون، و دلالت آن در تربیت اخلاقی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پژوهش حاضر به منظور تحلیل مبانی معرفت شناسی نفس ازدیدگاه علامه طباطبایی و هانری برگسون، و استخراج دلالت تربیت اخلاقی آن صورت گرفته است. برای انجام دادن تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی، تطبیقی و استنتاجی استفاده کرده و نتیجه گرفته ایم معرفت شناسی شهودی و عقلانی نفس برای فیلسوفان اخلاقی ای همچون علامه طباطبایی و برگسون، این امکان را فراهم می آورد که با کشف بن بست های فکری مؤثر بر بحران های معرفتی دنیای امروز، راهکاری برای فائق آمدن بر معضل ازخودبیگانگی به عنوان یکی از مهم ترین چالش های انسان معاصر به دست دهند. علامه طباطبایی ازمیان دو نوع سِیر آفاقی و انفسی برای کسب معرفت، نظر و سِیر در آیات نفس را سودمند تر دانسته و معرفت نفس را تنها راه رسیدن انسان به غایت نهایی قلمداد کرده است. برگسون نیز نگریستن به انسان از زاویه ای دیگر را پیشنهاد کرده و معتقد است این نگرشِ نوین در فضای غفلت زای برخاسته از تمدن مادّی گرا بار دیگر، ما را به ساحتی معنوی و عارفانه می برد. وی با استفاده از روشی شهودی و بی واسطه، البته با توافق عقل، رهایی از بیگانگی با خویشتن را برای اتصال به سرچشمه هستی به تصویر کشیده است. در این پژوهش، پس از تبیین هدف اصلی تربیت اخلاقی ازنگاه این دو فیلسوف، به اصول کلی و روش های تربیت اخلاقی پرداخته ایم. اصول مبتنی بر مبانی معرفت شناسی در دیدگاه آگاهی مدار علامه طباطبایی و برگسون، مشتمل بر تعقل، شهود و بصیرت مداوم، البته با میزان اهمیت متفاوت هستند که درنتیجه آن ها هرکدام از این دو فیلسوف، روشی متناسب با هدف اصلی و اصول را برای تحصیل معرفت نفس به دست داده اند. روش پیشنهادی علامه طباطبایی در تربیت اخلاقی واقع گرایانه اش مراقبه و محاسبه نفس است و روش برگسون در تربیت اخلاقی شهودگرایانه اش درک شهودی نفس ازطریق قواعد سه گانه.A Comparative Study of the Epistemological Foundations of «Self» from the Point of View of Allameh Tabatabai and Bergson and its Implication in Moral Education
The present study aimed to analyze the epistemological foundations of the «self» from the perspectives of Allameh Tabatabai and Henri Bergson and to extract its implications for moral education. We utilized a descriptive-analytical, comparative, and inferential method to carry out this research and we have concluded that the intuitive and rational epistemology of the self provides moral philosophers like Allameh Tabatabai and Bergson with the possibility to find a solution to overcome the problem of alienation, which is one of the most important challenges of contemporary man, by discovering the intellectual impasses that affect the epistemological crises of today's world. Between the worldly journey (seyr-e-aafaaqi) and inward journey (seyr-e-anfusi) to acquire knowledge, Allameh Tabatabai considered looking at self and the journey in the self-related signs to be more beneficial and considered the self-knowledge as the only way to achieve the ultimate goal. Bergson also suggested looking at human being from another angle and believes that this new attitude, in the neglectful atmosphere arising from materialistic civilization, will once again take us to a spiritual and mystical domain. Using an intuitive and direct method, of course, with the agreement of reason, he has portrayed freedom from alienation from oneself to connect with the source of existence. In this research, after explaining the main goal of moral education from the perspectives of these two philosophers, we have discussed its general principles and methods. The principles based on epistemology in the consciousness-oriented perspective of Allameh Tabatabai and Bergson, include reasoning, intuition, and continuous insight, of course, with different levels of importance, as a result of which each of these two philosophers has provided a suitable method for achieving self-knowledge Allameh Tabatabai's proposed method in his realistic moral education is meditation and calculation of self, and Bergson's method in his intuitive moral education is the intuitive understanding of self through the triple rules.
تبلیغات
