هم حضوری آیین و نمایش در مراسم تیرماسیزه شو در مازندران با رویکرد ترامتنیت ژنت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

متفکران نظریه بینامتنیت ناظر بر معنای جدیدی از متن بودند که هیچ متنی بدون پیش متن نیست، این که متن نظامی بسته، مستقل و خودبسنده نیست و هر متن خاطره ای از متون دیگر است. در این پژوهش به بررسی آیین و نمایش در مراسم «تیرماسیزه شو» در مازندران و عوامل زمینه ساز آن پرداخته و با درنظر گرفتن این آیین همانند یک متن، با استفاده از ترامتنیت ژنت به بررسی شیوه های تأثیر این آیین از متون پیشین (بیش متنیت) و هم حضوری متون مختلف در اجرای این آیین (بینامتنیت) پرداخته می شود. هدف از این پژوهش، مطالعه چگونگی ارتباط میان آیین و نمایش است و درصدد پاسخ به این پرسش است که: هم حضوری آیین و نمایش در مراسم تیرماسیزه شو از جنبه ترامتنیت چگونه است؟ مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی و با رویکرد ترامتنیت ژنت انجام شده و شیوه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است. بر این فرضیه تأکید می شود که در مناسبات ترامتنی «مراسم تیرماسیزه شو»، هم حضوری نظام های مختلفی مانند نظام نمایشی و آیینی با پیش متن برگرفته از بُن مایه های اساطیری است. کنش «سه کارکردی» یا «کنش سه گانه» مبنی بر حکمرانی، سلحشوری و باروری در این آیین قابل بررسی است. نبرد عملی خیر و شر نمایشی از مبارزه تیشتر با دیو خشک سالی است. همچنین جلوه ای از نبرد با دیو، دشمن خدایان نباتی و گیاهان است. «لال» را می توان ادامه زندگی آرش در قالب نمادی گیاهی دانست که هستی، زاد و ولد و حیات را برای مردم به ارمغان می آورد.