دیدگاه لایب نیتس درباره اختیار انسان و نقد آن از نظر علامه طباطبایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مسئله اختیار از مسائل مهم و دیرین کلامی- فلسفی است که غالب ادیان به آن پرداخته اند و فیلسوفان دین نیز با نگاهی نو این موضوع را مورد مداقه و بررسی قرار می دهند. این نوشتار به بیان، بررسی و نقد دیدگاه لایب نیتس می پردازد و در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که ایا در نظام فلسفی لایب نیتس می توان انسان را مختار دانست یا نوعی ضرورت انگاری اسپینوزایی بر آن حاکم است ؟ لایب نیتس برای اینکه اختیار در انسان را نفی نکند ضرورت را دو قسم می داند: ضرورت مابعدالطبیعی(هندسی) و ضرورت مشروط (اخلاقی). او می گوید خداوند واجد صفت خیر است و در آفرینش موجودات اصل کمال را مراعات می کند و لازمه این مراعات این است که قدرت انتخاب در کار باشد؛ پس مخلوقات فقط از ضرورت مشروط برخوردارند و ضرورت ذاتی در کار آنها نیست و همین ضرورت مشروط مثبت اختیار آنهاست. علامه طباطبایی هم اختیار را امری فطری دانسته و بیان داشته است که قاعده ضرورت سابق الشی ما لم یجب لم یوجد هیچ منافاتی با اختیار انسان ندارد.Leibniz’s View of Human Free-Will and Its Critique by Allameh Tabatabaii
The concept of free-will is an important and old philosophical issue that most religions have paid attention to, and philosophers of religion have contemplated on the issue adopting a new perspective. The present article is an attempt to present, review and criticize Leibniz’s view, and tries to answer the question whether, in Leibnitz philosophical system, man has free will or whether it is a sort of Spinosian practical necessity that govern it? Leibniz, in order not to renounce man’s free-will, divides necessity into two types: the supernatural necessity (geometrical) and the moral necessity. God is qualified with the attribute of goodness and so, in the creation of creatures, He will observe the ideal of perfection, and the necessity of this consideration is the power of choice. Creatures are only conditioned by necessity, and the necessity is not inherent to them, and this positive necessity stablishes their authority. Allameh Tabatabaii also considers free-will as an instinctive phenomenon and states that the rule of the necessity of an object not available does not contradict free-will.
تبلیغات
