بررسی ظرفیت و کوشش مالیاتی در شرایط GDP با نفت و بدون نفت در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از اهداف کلیدی نظام مالیاتی در اقتصاد ایران، رهایی از درآمدهای پرنوسان و غیرقابل اطمینان حاصل از فروش نفت خام و تأمین مالی مخارج دولت از طریق درآمدهای مالیاتی است. برای تحقق این هدف، افزایش کارایی نظام مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی می تواند به عنوان راه حلی مناسب در کاهش وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی مؤثر و کارآمد باشد. این تحقیق به بررسی عوامل مؤثر بر کوشش مالیاتی در ایران طی دوره ۱۳۵۷-۱۳۹۵ پرداخته است. برای انجام تحقیق از روش اقتصادسنجی متکی به مدل رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده شده و برای این منظور، توابع ظرفیت مالیاتی جهت تعیین ظرفیت مالیاتی و سپس مقادیر کوشش مالیاتی برآورد شده است. نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی به عنوان متغیر وابسته و از نسبت ارزش افزوده بخش کشاورزی به تولید ناخالص داخلی، نسبت ارزش افزوده بخش خدمات به تولید ناخالص داخلی، نسبت ارزش افزوده بخش صنعت به تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، جمعیت شهری و تولید ناخالص داخلی با نفت و بدون نفت به عنوان متغیرهای مستقل الگو استفاده شده است. داده های پژوهش از سامانه ی اینترنتی بانک مرکزی، مرکز آمار ایران و سایر سایت های سازمان های بین المللی نظیر بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و سازمان ملل متحد و زیرسازمان های مربوط به آن استخراج شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که متغیر سهم بخش کشاورزی از GDP (تولید ناخالص داخلی) با ظرفیت مالیاتی و کوشش مالیاتی رابطه منفی دارد؛ دلیل آن نیز وجود معافیت گسترده مالیاتی در این بخش است. همچنین متغیرهای سهم بخش صنعت و خدمات از GDP با ظرفیت و کوشش مالیاتی رابطه مثبت دارد.Investigating the capacity and tax effort in terms of GDP with oil and without oil in Iran
Getting rid of volatile and unreliable revenues from the sale of crude oil and financing government expenditures through tax revenues is one of the key goals of the tax system in the Iranian economy. To achieve this goal, increasing the efficiency of the tax system and increasing tax revenues can be effective and efficient as a suitable solution to reduce the dependence of the country's economy on oil revenues. This study examines the affecting factors on tax effort in Iran during the period 1978 to 2016. To doing the research used multiple linear regression model and for this purpose, tax capacity functions were determined to determine the tax capacity and then the amounts of tax effort. The ratio of tax revenue to GDP as a dependent variable and from the ratio of value added of agricultural sector to GDP, ratio of value added of services to GDP, ratio of value added of industry to GDP, inflation rate, urban population have been used as model independent variables in GDP with Oil and non-oil separate models. The research data was extracted from the Internet system of the Central Bank, Iran Statistics Center and other sites of international organizations such as the World Bank, the International Monetary Fund and the United Nations and its related sub-organizations. The results showed that the variable of the ratio of the agricultural sector to GDP has a negative relationship with tax capacity and tax effort; the reason is the existence of extensive tax exemptions in this sector. Also, the variables of the ratio of the industry and services to GDP have a positive relationship with tax capacity and effort.
تبلیغات
