بررسی فقهی و حقوقی سقوط قصاص در فرض تحریک مؤثّر مجنیٌ علیه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مطالعات بزهدیده شناختی مبتنی بر واقعیّات زندگی اجتماعی حاکی از نقش مؤثّر و شتاب دهنده مجنیٌ علیه در بسیاری از جرایم منجر به قتل است. میزان مجازات مجرم نیز بایستی با لحاظ اوضاع و احوال ارتکاب عمل و متناسب با میزان مسئولیّت او معیّن شود؛ در حالی که در قانون مجازات اسلامی، تحریک بزهدیده که گاه دارای تقصیر بیشتری نسبت به بزهکار است، نقشی در قصاص نداشته و تنها به عنوان یکی از کیفیّات مخفّفه به مجازات های تعزیری اختصاص یافته است. این پژوهش درصدد است به روش توصیفی و تحلیلی و با عنایت به بکارگیری دستاوردهای دانش بزهدیده شناسی و ضرورت پویایی فقه جزایی، موضوع عذر برانگیختگی را مورد بازپژوهی فقهی حقوقی قرار دهد. نتایج حاصل از تحلیل برخی روایات باب قصاص همچون صحیح سلیمان بن خالد و صحیح حلبی با نگرشی نوین، حاکی از نقش تحریک مؤثّر مجنیٌ علیه در سقوط قصاص است. بر اساس یافته های این پژوهش ضروری است به شروط عمومی قصاص در مادّه 301 ق.م.ا تبصره ای اضافه شود که مجنیٌ علیه تنها در صورتی دارای حقّ قصاص باشد که خود آغازگر تعدّی و عامل تحریک جانی نبوده باشد.Legal Jurisprudential Research in Abolition of Qisas on the Ground of Victim Provocation
Victimology studies based on the facts of social life indicate the victim precipitated in many of criminal homicide. The punishment of the offender should be determined according to the circumstances of the crime and in proportion to his responsibility. Whereas in the Islamic Penal Code of Iran, victim provocation who sometimes is more guilty than the offender, is allocated to Ta'zir punishments only as one of the mitigating factors. This article in descriptive and analytical study, aims to research the role of effective provocation of the victim in abolition of Qisas , considering the results of victimology knowledge and the necessity of the dynamics of criminal jurisprudence. The results of the analysis of some traditions on the subject of Qisas , such as Sahih Suleiman bin Khaled and Sahih Halabi with a new perspective, indicate the abolition of Qisas due to effective provocation of the victim. According to the findings of this study, it is necessary to add a note to the general conditions of Qisas in Article 301 of the Penal Code that the victim will not have the right of Qisas if he has started the aggression and the provocation.
تبلیغات
