تحلیل مراسم محرم ایران از منظر هنر مشارکتی-تعاملی؛ نمونه موردی: مراسم شیرخوارگان حسینی و تزئین حجله حضرت قاسم (ع)

چکیده

هنر مشارکتی- تعاملی، یکی از هنرهایی است که امروزه جایگاه مهمی در میان انواع هنر دارد و به نظر می رسد ریشه های آن به گذشته بسیار دور برمی گردد. هم چنین هنرهای آیینی یکی از انواع هنرهای سنتی هستند که در زیرمجموعه هنرهای مشارکتی- تعاملی قرار می گیرند. هم چنین مراسم ماه محرم در ایران یکی از آیین های مهم مذهبی مردم محسوب می شود که در کیفیت های مختلف و در قالب مراسم گوناگون در سرتاسر ایران برگزار می شود. مراسم شیرخوارگان حسینی و تزئین حجله حضرت قاسم (ع) یکی از مهم ترین این رسم ها است. هدف پژوهش حاضر شناخت مراسم شیرخوارگان حسینی و تزئین حجله حضرت قاسم (ع) در میان مراسم ماه محرم به عنوان هنر مشارکتی- تعاملی و شناسایی مشخصه های هنر تعاملی در فرآیند برگزاری این دو مراسم است. پرسش های پژوهش نیز عبارتند از: 1- مشخصه های هنر مشارکتی- تعاملی شامل چه مواردی است؟ 2- چه مواردی مشخصه های هنر مشارکتی- تعاملی را در ساختار و فرآیند برگزاری مراسم شیرخوارگان حسینی و حجله گردانی نمادین حجله حضرت قاسم (ع)، تشکیل می دهند؟ برای پاسخ به پرسش ها اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی با رویکرد توصیفی- تحلیلی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و در بررسی مراسم شیرخوارگان حسینی، شهر تهران و در مورد تزئین حجله حضرت قاسم (ع) بندرعباس و بوشهر مورد هدف قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد در هر دو مراسم شیرخوارگان حسینی و تزئین حجله حضرت قاسم (ع)، مخاطبان و شرکت کنندگان مراسم به عنوان مؤلف اثر هنری محسوب می شوند و چگونگی فرآیند برگزاری آن به عملکرد مخاطبان و شرکت کنندگان وابستگی مستقیمی دارد.