«روش شناسی استنادات» شهید صدر در «اقتصادنا» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شهید صدر در «اقتصادنا»، برای کشف نظریات مکتبی به منابع اولیه (کتاب و سنت) یا منابع ثانویه (فتاوا و مفاهیم) یا ترکیبی از این دو استناد می کند؛ درحالی که در تشریح عملیات کشف تصریح می کند که نظریات اسلامی را براساس احکام شرعی و مفاهیم کشف می کند. در این مقاله، با استشهاد به عملکرد وی و براساس تحلیل های اصول فقه و فلسفه علم، درباره روش صحیح استناددهی در شناخت نظریات مکتبی قضاوت می شود.  برای استناد به منابع اولیه یا ثانویه در کشف نظریه های مذهبی، فرضیاتی قابل طرح است: 1. تفکیک بین نظریه مذهبی و منبع آن، در مراجعه به منابع ثانویه و اولیه؛ 2. تفکیک بین انواع نظریه مذهبی در مراجعه به منابع اولیه و ثانویه؛ 3. رجوع به منابع ثانویه در فرض عدم دسترسی به منابع اولیه؛ 4. رجوع به منابع اولیه در فرض نبود منابع ثانویه. فرضیه یک و دو، مردود، فرضیه سه، قابل پذیرش و فرضیه چهار، مقبول است. فرضیه چهار، مبتنی بر رتبه بندی بین علوم، تقدم ثبوتی «فقه نظریه» بر «فقه احکام» و تأخر اثباتی «فقه نظریه» از «فقه احکام» است. دوگانگی بین حکم واقعی و ظاهری، خدشه ای به صحت عملکرد شهید صدر در استناد به منابع ثانویه وارد نمی کند.