پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال پنجم پاییز و زمستان 1394 شماره 2 (پیاپی 10) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

رابطه تسهیم دانش و قابلیت نوآوری در کتابخانه های دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابداران کتابخانه ها تسهیم دانش ظرفیت جذب قابلیت نوآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 870 تعداد دانلود : 743
هدف: پژوهش حاضر از یک جهت به دنبال تعیین میزان تسهیم دانش، ظرفیت جذب و قابلیت نوآوری در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال ۱۳۹۳ و از جهت دیگر به دنبال شناخت رابطه تسهیم دانش و قابلیت نوآوری در این کتابخانه ها است. روش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی و همبستگی صورت گرفته است. جامعه پژوهش را ۱۹۰ نفر از کتابداران کتابخانه های دانشگاهی تشکیل می دهند که از این تعداد با توجه به جدول مورگان ۱۲۳ نفر به عنوان نمونه انتخاب شد و تعداد ۹۸ نفر به پرسشنامه ها پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل ضریب همبستگی Pearson، t-test و آزمونANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته اند. همچنین از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اموس برای نشان دادن ارتباط همزمان متغیرها استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان تسهیم دانش، قابلیت نوآوری و ظرفیت جذب در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران در سطح مطلوبی قرار ندارند. با توجه به جدول ۶ رابطه مثبت و مستقیمی بین تسهیم دانش و ظرفیت جذب وجود دارد. همچنین، رابطه مستقیم و معنی داری بین ظرفیت جذب و قابلیت نوآوری مشاهده می شود. در نهایت برای دو متغیر تسهیم دانش و قابلیت نوآوری همبستگی معناداری وجود دارد. با بررسی سه متغیر اصلی پژوهش چنین می توان نتیجه گرفت که ظرفیت جذب به عنوان متغیری واسطه گر بین دو متغیر تسهیم دانش و قابلیت نوآوری نیست بلکه تسهیم دانش و قابلیت نوآوری به گونه ای مستقیم باهم در ارتباط هستند.
۲.

بررسی تاثیر عامل های فردی بر رفتار اشتراک دانش مدرسان علم اطلاعات و دانش شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ارتباطات رفتار اشتراک دانش اعتماد همکاری ها دانش فناوری اطلاعات مدرسان علم اطلاعات و دانش شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 342 تعداد دانلود : 13
هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی عامل های فردی اثرگذار بر رفتار اشتراک دانش اعضای هیات علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش پیمایشی تحلیلی انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است و جامعه آماری پژوهش را کلیه اعضای هیات علمی تمام وقت گروههای علم اطلاعات و دانش شناسی دارای دوره کارشناسی و بالاتر دانشگاه های تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز واحدهای دانشگاه آزاداسلامی تشکیل می دهد(۱۲۰ نفر) که از این تعداد ۹۳ نفر (۵/۷۷%) به پرسشنامه ها پاسخ دادند. یافته ها: بر پایه یافته های پژوهش وضعیت به اشتراک گذاری دانش در میان اعضای هیات علمی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی در سطح متوسط است و بر اساس اولویت اعضای هیات علمی در حوزه تدریس بیش از پژوهش و فعالیت های حرفه ای به اشتراک دانش می پردازند. همچنین نتایج نشان داد عامل های مورد بررسی در این پژوهش شامل اعتماد، همکاری ها، ارتباطات و توانایی اعضای هیات علمی در کاربرد فناوری ها به طور معناداری بر رفتار اشتراک دانش آنان تاثیر دارد.
۳.

شناسایی فرایندها و فعالیت های مرتبط با مدیریت دانش برای اجرای موفق برنامه راهبردی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه آموزش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت دانش برنامه ریزی راهبردی مرکز اطلاع رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد برنامه ریزی راهبردی برای توسعه و تحول در خدمات کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد خدمات کتابخانه های دانشگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 598 تعداد دانلود : 840
هدف: این پژوهش با هدف شناسایی فرایندهای مدیریت دانش برای اجرای موفق برنامه راهبردی توسعه خدمات در کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. روش: از رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی برای تحلیل ۱۴ راهبرد از حوزه راهبردی آموزش ، استفاده شد. چرخه مدیریت دانش به عنوان چارچوب نظری برای طراحی ماتریس یک در شش برای گردآوری اطلاعات بهره گرفته شد. از آنجایی که هر راهبرد به یک زمینه موضوعی مرتبط بود، مجموعه ای از متون در پیوند با هر راهبرد شناسایی، مطالعه، و مفاهیم کدگذاری گردید. این مفاهیم تبدیل به اقدام شدند. برای روایی تحلیل های انجام گرفته، ۶ ماتریس از ۱۴ ماتریس طراحی شده میان ۱۲ داور متخصص به قضاوت گذاشته شد. یافته ها: داوری ها در پیوند با راهبردهای حوزه آموزش نشان داد توافق میان داوران و پژوهشگر در انتخاب اقدام ها وجود دارد. نتایج نظرسنجی داوران در مورد ماتریس ها در حوزه راهبردی آموزش مشخص می کند که میان اقدام های انتخاب شده و راهبردها ، رابطه میان اقدام های در نظرگرفته شده با هدف هر مرحله از فرایند مدیریت دانش رابطه مناسبی برقرار است. انتظار می رود اجرای اقدام ها به موفقیت برنامه راهبردی منجر شود. بنابراین بر پایه گزارش اعتبارسنجی انجام شده، مفاهیمی که در رابطه با هر راهبرد از متون استخراج شد و فرایند تحلیل قیاسی که برای همخوان سازی این مفاهیم با هر مرحله از مدیریت دانش و نیز راهبرد مربوطه سپری شده از دیدگاه صاحب نظران روا بوده است. به این ترتیب، می توان انتظار داشت اقدام های در نظر گرفته برای راهبردهای مختلف حوزه راهبردی آموزش به اجرایی شدن این راهبردها کمک نمایند.
۴.

تحلیل و مقایسه برنامه های راهبردی کتابخانه های دانشگاهی: ارائه الگویی پیشنهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کتابخانه های دانشگاهی الگو برنامه راهبردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 117 تعداد دانلود : 493
هدف: هدف از انجام این پژوهش، تعیین و شناسایی مؤلفه های برنامه راهبردی کتابخانه های دانشگاهی است تا با توجه به این مؤلفه ها، کتابخانه های دانشگاهی بتوانند در مسیر پیشبرد اهداف خود بهتر گام بردارند. روش: این پژوهش با روش توصیفی و با مرور متون مربوط به برنامه ریزی های راهبردی و بررسی برنامه های راهبردی کتابخانه های دانشگاهی انجام شد؛ با بررسی تعداد ۶۵ برنامه ریزی راهبردی کتابخانه های دانشگاهی جهان، مؤلفه های مشترک در برنامه های راهبردی کتابخانه های دانشگاهی را شناسایی و متداول ترین مؤلفه ها در قالب الگویی ارائه گردید. یافته ها: با بررسی برنامه های راهبردی دانشگاه ها، ۲۲ مؤلفه یا شاخص مهم از بین شاخص ها انتخاب گردید که بیش از ۵۰ درصد کتابخانه ها مؤلفه های برگزیده شده را دارا بوده اند، با توجه به این شاخص ها یافته ها نشان داد، بسیاری از کتابخانه ها به بیشتر مؤلفه های (شاخص های) موردنیاز در برنامه ریزی های راهبردی اشاره نموده و تا حدودی از برنامه ریزی راهبردی خوبی برخوردار بودند و به بیشتر اصول اصلی و مواردی که لازمه برنامه ریزی راهبردی است توجه داشتند.
۵.

سنجش کیفیت خدمات الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد از دیدگاه کتابداران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی برپایه مدل تلفیقی لیب کوال، دیجی کوال و ای اس کوال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت خدمات الکترونیکی کتابخانه لیب کوال ای اس کوال دیجی کوال کتابخانه های دانشگاه فردوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 918 تعداد دانلود : 539
هدف: با وارد شدن فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی در بافت کتابخانه ها و گسترش خدمات الکترونیکی، توجه به کیفیت خدمات الکترونیکی و ارزیابی آن اهمیت بیشتری یافته است. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی کیفیت خدمات الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد از دیدگاه کتابداران، به عنوان خدمت دهندگان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی به عنوان کاربران آنها است. روش: در این پژوهش برای بررسی دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کتابداران در خصوص کیفیت خدمات الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه فردوسی، از پرسشنامه ای تلفیقی از مدل های ارزیابی کیفیت خدمات استفاده شده است. این پرسشنامه متشکل از هشت بعد و ۸۴ گویه است و در دو سطح، کیفیت خدمات موجود و کیفیت خدمات مورد انتظار را می سنجد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد کیفیت خدمات الکترونیکی ارائه شده در کتابخانه های دانشگاه فردوسی نتوانسته است سطح انتظارات دانشجویان تحصیلات تکمیلی این دانشگاه را برآورده سازد؛ بنابراین ارتقای سطح کیفیت خدمات الکترونیکی و نزدیک شدن به خواسته های دانشجویان باید مدنظر قرار گیرد.
۶.

امکان سنجی پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان بر پایه مدل مایلز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلامت سازمانی شهرداری اصفهان کتابخانه های عمومی مدل مایلز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 129 تعداد دانلود : 419
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی زیر نظر شهرداری اصفهان بر پایه مدل مایلز (۱۹۹۶) است. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه کتابداران کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان (۱۵۸ نفر) در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۳ بود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران (۱۲۱ نفر) و روش تصادفی ساده استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس لیکرت بود که روایی آن توسط استادان متخصص تأیید و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ برابر ۹۵/۰ محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان در سطح متوسط است و پیاده سازی آن به طور یکسان نیز وجود ندارد. امکان پیاده سازی مؤلفه تمرکز بر هدف نسبت به سایر مؤلفه ها بیشتر است. همچنین در خصوص امکان پیاده سازی سلامت سازمانی در کتابخانه های عمومی شهرداری اصفهان از نظر متغیرهای جمعیت شناختی (جنسیت، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، و نوع کار) تفاوت معناداری مشاهده نشد ولی در متغیر سابقه خدمت در خصوص مؤلفه توزیع بهینه قدرت تفاوت معنادار بود. با اجرای صحیح سلامت سازمانی در کتابخانه ها می توان استعدادهای بالقوه کارکنان را در زمان مناسب و با صرف حداقل هزینه ها به فعلیت تبدیل کرد و از آنها در جهت افزایش بهره وری کتابخانه ها استفاده نمود
۷.

بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه های شهر بیرجند با دیدگاه آنان در خصوص جو کارآفرینی در کتابخانه (۱۳۹۳)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ویژگی های شخصیتی کتابداران جو کارآفرینی دانشگاه های بیرجند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 717 تعداد دانلود : 908
هدف: این مطالعه با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه های شهر بیرجند با دیدگاه آنان در خصوص جو کارآفرینی در کتابخانه (۱۳۹۳) انجام شده است. روش: در این مطالعه توصیفی – تحلیلی از نوع همبستگی، کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه های شهر بیرجند در سال ۱۳۹۳ مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها فرم مشخصات جمعیت شناختی (جنس، سن، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی، سابقه خدمت و دانشگاه محل خدمت) و پرسشنامه محقق ساخته ۷۷ سؤالی بود. روایی پرسشنامه توسط ۵ نفر از اعضاء هیأت علمی کتابداران مورد قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ۹۴/۰ به دست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۵ و آزمونهای آماری t مستقل، آنالیز واریانس یک طرفه، تعقیب رنج توکی، همبستگی پیرسون و رگرسیون در سطح معنی داری ۰۵/۰≥p مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از ۴۶ کتابدار مورد مطالعه، ۱۵ نفر (۶/۳۲ درصد) مذکر و ۳۱ نفر (۴/۶۷ درصد) مؤنث بودند. میانگین نمره دیدگاه کتابداران در خصوص انجام اقداماتی در زمینه کارآفرینی در کتابخانه محل خدمت در خانم ها نسبت به آقایان، در کتابداران کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری نسبت به کتابداران دیپلم و کاردانی و نیز در کتابداران دانشگاه علوم پزشکی نسبت به کتابداران دانشگاه های بیرجند، پیام نور، آزاد، فرهنگیان و صنعتی به طور معناداری بیشتر بود. (۰۵/۰p
۸.

منابع و خدمات کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز در تقابل با نیازهای کاربران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رضایت دانشگاه شیراز کتابخانه دیجیتال کاربران بالقوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 769 تعداد دانلود : 957
هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان رضایت کاربران بالقوه کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز از منابع و خدمات این کتابخانه انجام شده است. روش: این پژوهش کمی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز می باشد. در این پژوهش ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. از بین جامعه مورد مطالعه (۵۸۶۰ عضو هیأت علمی و دانشجوی تحصیلات تکمیلی)، ۳۵۷ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شده است. یافته ها: به طور میانگین میزان رضایت از وضعیت موجود کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز در حد متوسط برآورد می شود. بیشترین میزان رضایت از وضعیت موجود کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز مربوط به «سهولت دسترسی به کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز» و کمترین میزان رضایت مربوط به «سطح اطلاعاتی فراهم شده»، می باشد. از دیدگاه کاربران دلیل عمده عدم استفاده یا استفاده کم از کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز نیز «عدم در اختیار داشتن کد کاربری و رمز عبور» است.
۹.

چگونه وب سایت ها اجتماعی شدن کودکان را تسهیل می کنند؟ رویکردی پیاژه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت تعامل اجتماعی شدن تعلق خاطر وب سایت های کودکان نظریه رشد شناختی پیاژه انفورماتیک روانشناختی چند جانبه نگری نیم دوره عملیات عینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 673 تعداد دانلود : 262
هدف: کودکان در نیم دوره عملیات عینی به تدریج اجتماعی می شوند. این امر در بستر تعامل، با کاهش خودمیان بینی، افزایش تمرکززدایی و شکل دادن به هویت (تعلق خاطر) پدید می آید. پیاژه دست ورزی شیءها و تعامل با انسان ها را زمینه ساز تجربه فعال، پرورش دهنده اجتماعی شدن و درنتیجه رشد شناختی کودک می داند. وب سایت ها به عنوان شیءهای عینی با دربرداشتن امکانات لازم می توانند اجتماعی شدن کودکان را تسهیل نمایند. روش: این پژوهش با رویکردی آمیخته، تحلیل محتوای کیفی و کمی را به خدمت گرفته تا ضمن ساختن ابزار سنجش، به تحلیل این وب سایت ها بپردازد. یازده وب سایت فارسی موجود و سی وب سایت انگلیسی که به شیوه نظام مند از سیاهه بهترین وب سایت ها برای کودکان انتخاب شدند نمونه پژوهشی را شکل داد. یافته ها: یافته ها نشان داد که این نمونه در تسهیل اجتماعی شدن کودکان توانمندی بسیار کمی دارند. با وجود این، وبسایت های Disney, PBS, KOL به میزان بسیار زیادی از امکانات مورد انتظار برخوردار بودند. نتایج بدست آمده می تواند برای سایت های کودکان که با هدف رشد شناختی آنان طراحی می شوند، به کار رود. با وجود تاکید متون بر اهمیت همخوانی وب سایت ها با میزان رشد شناختی کودکان و نقشی که می توانند در تسهیل فرایند اجتماعی شدن داشته باشند، پژوهشی که ابزاری برای سنجش چنین همخوانی تدوین یا به کار برده باشد شناسایی نشد.
۱۰.

بررسی مشکلات جستجو و بازیابی تصاویر در موتورهای کاوش برگزیده مبتنی بر ویژگی های نگارشی زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان فارسی بازیابی اطلاعات شیوه نگارش موتور جستجو بازیابی تصویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 13 تعداد دانلود : 238
هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین مشکلات جستجو و بازیابی تصاویر در موتورهای کاوش برگزیده مبتنی بر ویژگی های نگارشی زبان فارسی انجام شد. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و برای پاسخ گویی به سؤالات پژوهش از روش ارزیابی با مشاهده مستقیم استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل سه موتور کاوش گوگل، یاهو و بینگ است. برای گردآوری داده ها، از سیاهه محقق ساخته استفاده شد و تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که موتورهای کاوش گوگل، بینگ و یاهو بسیاری از ویژگی های نوشتاری و معنایی زبان فارسی را در هنگام جستجو و بازیابی تصاویر نادیده می گیرند. همچنین مشکلات مربوط به نگارش واژگان مشتق، مشتق- مرکب، انواع جمع های فارسی و مکسر عربی، همزه بدون کرسی و استفاده از زبان محاوره در بخش نوشتاری؛ و چند معنایی در بخش معنایی از مشکلات عمده زبان فارسی در جستجو و بازیابی تصاویر از این موتورهای کاوش به شمار می آیند. به علاوه، در بخش معنایی و نوشتاری، قابلیت های گوگل در انطباق با زبان فارسی نسبت به همتایانش بیشتر است.
۱۱.

بررسی فرایندهای واژه گزینی اصطلاح ها و واژگان تخصصی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معادل یابی فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه گزینی علم اطلاعات و دانش شناسی فرایندهای واژه سازی اصول و ضوابط واژه گزینی واژگان تخصصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 517 تعداد دانلود : 280
هدف: از آنجا که واژگان تخصصی حوزه های مختلف دانش ابزار انتقال مفاهیم آن حوزه به شمار می روند، انتخاب آن ها بایستی بر اساس اصول و ضوابط واژه گزینی مناسب باشد. به همین دلیل معادل یابی از حساسیت خاصی برخوردار است. بدیهی است با انتخاب درست واژگان تخصصی، به نشر دانش و تبدیل زبان فارسی به زبان بومی علم نیز کمک می شود. پژوهش حاضر در راستای پاسخگویی به این نیاز مهم، در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی انجام شده است. روش: این پژوهش توصیفی است و به روش تحلیل محتوا انجام شده است. بدین منظور ۱۵۱۰ واژه تخصصی فارسی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی به صورت مقابله ای با معادل های انگلیسی خود مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که فرایندهای واژه گزینی زبان فارسی در این حوزه را گروه نحوی با ۲۱/۷۷ درصد، واژه سازی با ۱۴/۱۸درصد، وام گیری با ۹۸/۲ درصد و بالاخره هم پایگی با ۵۸/۱ درصد تشکیل می دهد و اختصارسازی سهم اندکی در واژه سازی فارسی دارد. همچنین مشاهده گردید که حشو در معادل یابی، عدم توجه به هسته و وابسته واژگانی، عدم توجه به خوشه واژگانی، گرده برداری افراطی، و ... از عمده ایرادهای صرفی و معنایی در فرایند واژه سازی فارسی در این حوزه می باشند.
۱۲.

بررسی تأثیر خطاهای نظام مند موجود در طبقه بندی موضوعی آی اس آی بر حجم تولیدات علمی و میزان رؤیت پذیری رشته ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مؤسسه اطلاعات علمی علم سنجی رؤیت پذیری پایگاه وب آو ساینس خطای نظام مند همپوشانی موضوعی تداخل محتوایی طبقه بندی موضوعی آی اس آی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 144 تعداد دانلود : 78
هدف: این پژوهش در پی بررسی ساختار طبقه بندی رشته ها و همپوشانی آن ها در طبقه بندی موضوعی آی اس آی، به منظور شناسایی خطاهای نظام مند ناشی از آن در مطالعات علم سنجی است. روش: پژوهش با استفاده از روش علم سنجی انجام پذیرفته است. جامعه پژوهش همه مقالات نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس در سال ۲۰۰۷ به همراه استنادهای آن ها در طول سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد نمایه نامه استنادی علوم اجتماعی با ۳۲۴۲۰ عنوان (۷۹/۳۲درصد)، بالاترین میزان همپوشانی را به نسبت کلّ مقالات خود با نمایه نامه استنادی جامع علوم دارد و نمایه نامه استنادی هنر و علوم انسانی نیز با ۱۳۰۸ مقاله (۴۷/۴درصد به نسبت حجم خود و ۱۶/۰درصد به نسبت حجم نمایه نامه استنادی جامع علوم)، کمترین میزان همپوشانی با نمایه نامه استنادی جامع علوم را دارد. این وضعیت منجر به افزایش حجم تولیدات علمی و میزان رؤیت پذیری برخی رشته ها شده است. بیشترین افزایش حجم نسبت به حجم اولیه و رؤیت پذیری نسبت به رؤیت پذیری اولیه در رشته های حوزه هنر و علوم انسانی مشاهده شد. جهت همپوشانی موضوعی یا تداخل محتوایی رشته های حوزه علوم بیشتر به سمت علوم اجتماعی است و برعکس؛ اما جهت همپوشانی موضوعی رشته های حوزه هنر و علوم انسانی با حوزه علوم و علوم اجتماعی تفاوت معناداری ندارند.
۱۳.

قشربندی اعضا هیأت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از نظر میزان حضور و اثربخشی و عملکرد علمی و حرفه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حضور اثربخشی نمایه استنادی علوم ایران علم اطلاعات و دانش شناسی گوگل پژوهشگر نظریه قشربندی اجتماعی در علم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 602 تعداد دانلود : 378
هدف: هدف این مقاله شناسایی قشرهای اعضا هیأت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از نظر حضور و اثربخشی و همچنین زمینه های عملکرد علمی و حرفه ای آنان است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به دو روش پیمایشی با رویکرد توصیفی و وب سنجی انجام شد. جامعه پژوهش را کلیه اعضا هیأت علمی شاغل در گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران دارای مدرک تحصیلی دکتری تخصصی و مرتبه استادیاری به بالا تشکیل داده است. گردآوری داده های وبی در بستر دو پایگاه (گوگل پژوهشگر و پایگاه نمایه استنادی علوم ایران) انجام گرفت. همچنین از پرسشنامه محقق ساخته برای گردآوری داده های جامعه پژوهش به منظور قشربندی آنان از نظر عملکرد علمی و حرفه ای استفاده شد. یافته ها: از نظر عملکرد علمی و حرفه ای جعفر مهراد، محمد حسین دیانی و رحمت الله فتاحی جایگاه های نخست تا سوم را کسب کردند. همچنین بین قشربندی از نظر میزان حضور و اثربخشی عملکرد علمی و حرفه ای رابطه معنی دار و مستقیمی وجود دارد. دانش آموختگی از دانشگاه های خارج، تسلط به زبان انگلیسی، نگارش مقاله های گروهی، همکاری علمی با دانشمندان بین المللی، عضویت در گروه های پژوهشی، اشتغال در گروه های آموزشی پر سابقه و دارای تحصیلات تکمیلی از علت های اصلی حضور برخی اعضا جامعه پژوهش در قشرهای مرکزی است.
۱۴.

بررسی قابلیت های یونی مارک و مارک ۲۱ برای فهرست نویسی کتاب های چاپی و منابع الکترونیکی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منابع الکترونیکی قواعد فهرست نویسی یونی مارک کتاب چاپی مارک 21

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 223 تعداد دانلود : 300
هدف: هدف از انجام این پژوهش شناسایی قابلیت های هر یک از قالب های یونی مارک و مارک ۲۱ در برآورده ساختن نیازهای فهرست نویسی برای منابع فارسی و میزان همخوانی آن ها با این گروه از قواعد فهرست نویسی با تأکید بر دو منبع اطلاعاتی کتاب چاپی و منابع الکترونیکی است. روش: برای نیل به هدف پژوهش، در مرحله اول کلیه فیلدهای مربوط به کتاب چاپی و منابع الکترونیکی از یونی مارک و مارک ۲۱ استخراج گردید و به علت عدم وجود دستنامه یا متونی معتبر و روزآمد در رابطه با قواعد فهرست نویسی فارسی، از کاربرگه های کتاب چاپی و منابع الکترونیکی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران جهت مقایسه با فیلدهای استخراج شده بهره گیری شد و در مرحله پایانی نیز برای تکمیل فرایند، از نتایج مقایسه یونی مارک و مارک ۲۱ با ۱۷ مشکل به کارگیری یونی مارک در ایران، استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که مارک ۲۱ بیش از یونی مارک با ویژگی های قواعد فهرست نویسی فارسی همخوانی داشته و پیشنهاد می شود که از نشانگرها و فیلدهای آن بیشتر در ساختار کنونی مارک ایران استفاده شود.
۱۵.

توسعه مدل پذیرش فناوری اطلاعات دیویس (TAM) از طریق سنجش تأثیر باورهای خودکارآمد و ناکارآمد اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر پذیرش سامانه اطلاعات پژوهشی (پژوهان)، مبتنی بر رویکرد شناختی-اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعضای هیأت علمی پذیرش فناوری اطلاعات باورهای ناکارآمد نظریه شناختی - اجتماعی باورهای خودکارآمد سامانه اطلاعاتی پژوهان مدل پذیرش فناوری اطلاعات (TAM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 83
هدف: هدف اصلی این پژوهش توسعه مدل پذیرش فناوری اطلاعات (TAM) از طریق سنجش میزان تأثیر باورهای خودکارآمد و ناکارآمد کاربران اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر پذیرش سامانه اطلاعات پژوهشی (پژوهان)، مبتنی بر رویکرد شناختی- اجتماعی بود. روش : این پژوهش از نوع توصیفی که با هدف کاربردی به روش پیمایشی در نمونه ای به حجم ۲۴۸ نفر، حاصل از جامعه اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال تحصیلی ۹۲ – ۹۳ با سه پرسشنامه انجام شده است. یافته ها: پذیرش سامانه پژوهان با باورهای خودکارآمد کاربران رابطه مثبت و معنی دار و با باورهای ناکارآمد آنان رابطه منفی و معنی داری داشت. رابطه باورهای خودکارآمد و ناکارآمد کاربران با استفاده واقعی از سامانه پژوهان با حذف اثر متغیرهای درونی (شامل سهولت، سودمندی، نگرش و قصد استفاده) معنی دار نبود. در نهایت، نتایج به دست آمده نشان داد روابط پیش بینی شده در مدل پیشنهادی و مفهومی پژوهش حاضر مثبت و معنی دار و در نتیجه مدل ارائه شده از برازش کافی برخوردار بود.
۱۶.

بررسی نقش معیارهای جستجو، صفحه نمایش، صفحه مرور مدارک، نتایج بازیابی شده، انسجام، راهنمایی و راهبری و تصحیح خطا بر کارآمدی رابط کاربر موتورهای جستجوی یکپارچه از دیدگاه دانشجویان دانشگاه الزهرا (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رابط کاربر معیارهای رابط کاربر موتورهای جستجوی یکپارچه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 475 تعداد دانلود : 372
هدف: رابط کاربر در موتورهای جستجوی یکپارچه به دلیل کارایی در جستجو، بازیابی و تعامل کاربر با محیط پیش رویش از اهمیت بالایی برخوردار است. شناسایی مهم ترین معیارهای رابط کاربر موتورهای جستجوی یکپارچه راه حلی برای افزایش کاربردپذیری رابط کاربری است. هدف، بررسی نقش معیارهای جستجو، صفحه نمایش، صفحه مرور مدارک، نتایج بازیابی شده، انسجام، راهنمایی و راهبری و تصحیح خطا بر کارآمدی رابط کاربر موتورهای جستجوی یکپارچه از دیدگاه دانشجویان کارشناسی ارشد است. روش: ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته است. در این مقاله، مدلی در حوزه تأثیر معیارهای ذکر شده بر رابط کاربر موتورهای جستجوی یکپارچه ارائه شده و سپس مورد آزمون قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابتدا قابل قبول بودن مدل نظری از طریق نرم افزار لیزرل بررسی شد. برای پاسخ به فرضیه های پژوهش از نرم افزار اس. پی. اس. اس. استفاده شد که در آن ارتباط معنادار میان شاخص ها مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که مدل برای جامعه آماری قابل استفاده است. با توجه به مدل به دست آمده در بخش ویژگی های ظاهری رابط کاربر، شیوه نمایش اطلاعات و در بخش ویژگی های ساختاری و تصحیح خطا از اهمیت بیشتری در کارآمدی موتورهای جستجوی یکپارچه از دیدگاه دانشجویان برخوردارند.
۱۷.

روند تکامل دانش با توجه به نقش مشاهده گر در رویکردهای چهارگانه سیبرنتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشاهده گر دانش، سیبرنتیک سیبرنتیک اول سیبرنتیک دوم سیبرنتیک سوم سیبرنتیک چهارم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 322 تعداد دانلود : 392
هدف: این مقاله با رویکردی سیبرنتیکی، روند تکاملی دانش در انواع سیبرنتیک را با توجه به نقش مشاهده گر مورد بررسی قرار می دهد و با مطرح کردن مبانی فلسفی چهارگانه سیبرنتیک سعی دارد اهمیت این رویکرد را در علم اطلاعات و دانش شناسی آشکار کند. روش: بررسی و تحلیل متون منتشر شده یافته ها: مشاهده گر در هر مرتبه از سیبرنتیک نقش متفاوتی ایفا می کند. دانش در سیبرنتیک اول تصویری از واقعیت مشاهده شده و بدون حضور مشاهده گر در سامانه، در سیبرنتیک دوم سازه ای فردی با حضور مشاهده گر و در سیبرنتیک سوم سازه ای اجتماعی برگرفته از عملکرد مشاهده گران و در جهت اهداف انسانی است که در سیبرنتیک چهارم با استفاده از دیالکتیک جهانی و گسترش ارتباطات علمی تکامل می یابد. هر چهار رویکرد سیبرنتیکی در علم اطلاعات و دانش شناسی حائز اهمیت می باشند و اوج این اهمیت را می توان در ارتباطات علمی و سیبرنتیک چهارم دید. علم اطلاعات و دانش شناسی به دلیل دارا بودن ماهیتی بین رشته ای زیربنای توسعه جوامع است لذا ضروری است به مطالعات علم و فناوری از دیدگاه تکامل دانش در علم سیبرنتیک نگریسته شود.
۱۸.

نظریه مرجع شیالی راماریتا رانگاناتان در گذر زمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خدمات مرجع قوانین رانگاناتان رانگاناتان نظریه مرجع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 350 تعداد دانلود : 974
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نظریه مرجع رانگاناتان و ماندگاری آن درگذر زمان انجام گرفته است. روش: روش پژوهش، روش مروری است و آثار رانگاناتان و منابعی که در آنها از دیدگاه و نظر وی در خصوص مرجع و خدمات مرجع استفاده شده، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: از یافته های این پژوهش، آشنایی با نظریه مرجع رانگاناتان و پژوهش های انجام گرفته در این زمینه است. دیدگاه های رانگاناتان در خصوص مرجع و خدمات مرجع، مورد توجه پژوهشگران در زمینه های مختلف از جمله بازاریابی و طراحی وب و ... قرار گرفته است و بعد گذشت سال ها از اعلام آنها توسط رانگاناتان هنوز از کارآیی لازم برخوردار هستند و قالب هایی نو از آنها عرضه شده اند. نتیجه: بررسی ها و مطالعات نشان می دهد که پنج قانون رانگاناتان هنوز هم در مسائل نوین اطلاعات و کتابخانه کارآمد بوده و در این مقاله بر این مسأله تأکید شده است که دیدگاه رانگاناتان در خصوص مرجع و خدمات مرجع مجدد مورد توجه قرار گرفته و در عرصه کتابخانه از آنها حمایت شود.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۵