پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)

امروزه مقوله امنیت شهری بویژه در فضاهای عمومی مانند پارک ها و فضاهای سبز که همواره مأمنی برای آرامش، آسایش و تفریح شهروندان است، حائز اهمیت بسیاری است. در این زمینه پژوهش حاضر با نظر به اهمیت و جایگاه بحث امنیت در عرصه­های مختلف زندگی اجتماعی به عنوان مقوله بنیادی نیاز انسان، به مطالعه این موضوع در سطح پارک های منطقه 2 شهر قم (محدوده پژوهشی) که به عنوان پرجمعیت ترین و مهاجرپذیرترین منطقه در میان سایر مناطق است، می­پردازد. در این تحقیق که از نوع توصیفی- تحلیلی است، پس از ­مرور مبانی نظری مرتبط با موضوع، از روش کتابخانه­ای و به­­ منظور کسب داده­های مورد نیاز از شهروندان (شهروندانی حضور یافته در پارک) به شیوه پیمایشِ میدانی بهره گرفته شده است، به طوری­ که تعداد 384 پرسشنامه براساس مدل کوکران در مدت سه ماه تابستان سال1391، در میان شهروندان هدف توزیع گردید. در ادامه برای آزمون معناداری متغیرهای مختلف برای اثبات فرضیات طرح شده، از نرم افزار SPSS و آزمون­های مختلفی، چون آزمون تحلیل واریانس یکطرفه( ANOVA )، آزمون Tukey ، آزمون Chi Square ، ضریب رگرسیونی و همبستگی اسپیرمن استفاده گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت امنیت در کل منطقه 2 از دید شهروندان مناسب نیست که در این میان شرایط امنیت پارک ها در نواحی مجاور با محلات فقیر و حاشیه نشین مانند ناحیه 3، به علت وضعیت نامناسب اجتماعی، فرهنگی و بویژه اقتصادی، نسبت به سایر نواحی دیگر بغرنج تر است.

احساس ناامنی به معنی احساس خطر و تهدیدی است که فرد هم و اره در دوره های مختلف زندگی ممکن است با خود داشته باشد. این احساس ، به ویژه در مورد زنان به علت شرایط ویژه جسمی بیشتر صدق می کند. هدف اساسی پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین سرمایه اجتماعی (اعتماد نهادی، اعتماد بین شخصی و مشارکت اجتماعی) و احساس ناامنی اجتماعی است . برای نیل به آن به لحاظ نظری از دیدگاه های گیدنز، کوئن، فوکویاما، پاتنام، … استفاده شده است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری پژوهش حاضر در برگیرنده دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان به تعداد 9675 نفر بوده است که از این تعداد، 370 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری تصادفی مطبق انتخاب شده اند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات لازم به وسیله نرم افزار های Amos18 و spss تجزیه و تحلیل شده است. برای آزمون فرضیات نیز به تناسب سطح متغیرها، از آزمون های تحلیل مسیر و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، رابطه بین سرمایه اجتماعی با احساس ناامنی معکوس و شدت همبستگی بین این دو در حد بالایی (74/0) بوده است. همچنین، نتایج تحلیل مسیر انجام یافته نشان می دهد که توان متغیر های مستقل در تبیین واریانس متغیر وابسته 55 درصد بوده و در این میان، متغیرهای اعتماد، رابطه اجتماعی، هنجار و شبکه اجتماعی بر احساس ناامنی اجتماعی تأثیرگذار بوده اند.

امنیت یکی از مهمترین نیازهای اساسی بشر است و نخستین شرط لازم برای پیشرفت و رسیدن به توسعه پایدار برای جامعه متمدن محسوب می شود. تحقیقات نشان داده اند که دینداری و میزان استفاده از رسانه ها، عوامل فرهنگی تأثیرگذار بر احساس امنیت اجتماعی هستند. بر همین اساس هدف از این تحقیق، تأثیر دینداری و رسانه های جمعی بر احساس امنیت اجتماعی است. روش تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق، کلیه دانشجویان دانشگاه مازندران می باشند. بدین منظور نمونه ای 400 نفری از دانشجویان به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده­اند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه دینداری، میزان استفاده از رسانه ها و احساس امنیت اجتماعی می باشد. یافته های توصیفی در این تحقیق حاکی از آن بودند که میزان احساس امنیت اجتماعی در حد پایین است. اگرچه میزان دینداری در حد بالایی قرار دارد. میزان استفاده از رسانه ها نیز در حد متوسط می باشد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان می دهد که دینداری و تمامی ابعادش (بعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی، مناسکی) با احساس امنیت اجتماعی رابطه مستقیم و معنی داری دارد. همچنین احساس امنیت اجتماعی با میزان استفاده از رسانه های داخلی، تلویزیون، رادیو و ماهواره رابطه معنی داری دارد ولی با میزان استفاده از اینترنت، مجله و روزنامه رابطه معنی داری ندارد. رابطه احساس امنیت اجتماعی با میزان استفاده از تلویزیون، رادیو و رسانه های داخلی به طور کلی، مستقیم، ولی با میزان استفاده از ماهواره معکوس است. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نیز نشان می دهد که میزان استفاده از تلویزیون و بعد اعتقادی دینداری به ترتیب بیشترین تأثیر را بر احساس امنیت اجتماعی دارند. مقدار R2 ب ه دست آمده در تحقیق نیز، 33/0 می­باشد که نشان می­دهد تنها میزان استفاده از تلویزیون و بعد اعتقادی دینداری 33 درصد از تغییرات متغیر وابسته احساس امنیت اجتماعی را تبیین می­کند.

رفتارهای رانندگی در سطح شهرها تحت تأثیر عوامل مختلفی، از جمله تفاوت های مکانی، از الگوی ویژه ای پیرویمی کند. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین مکان با نحوه رفتار رانندگی و همچنین نحوه توزیع فضایی رفتار نامناسب رانندگی در شهر اصفهان می­پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش، توصیفی- تحلیلی است. روش جمع آوری داده­ها به­صورت کتابخانه­ای و میدانی است که با 322 نمونه از بین رانندگان ساکن در شهر اصفهان به­صورت تصادفی انتخاب شده اند. یافته­های پژوهش نشان داد که رفتار رانندگان ساکن در مناطق مختلف شهر، با یکدیگر متفاوت است. رانندگان در خیابان­های چهار باغ بالا، ولی عصر(عج)، عبدالرزاق، فروغی، احمد آباد و بزرگراه­های شهید خرازی و سردار جنگل، نامناسب­ترین رفتار رانندگی را داشته­اند. در این تفاوت، چهار متغیر سن رانندگان، مدت زمان کسب گواهینامه رانندگی، میزان سواد رانندگان و مدت زمان رانندگی در طول شبانه­روز تأثیر گذار بوده است.

نتایج اکثر تحقیقات مربوط به امنیت زنان در شهرها بیانگرِ ناامنی زنان در فضاهای شهری هستند. ایراد اساسی این تحقیقات این است که به علتِ قبول و بدیهی دانستنِ منطقِ دو­انگاریِ مسلط ( شهر/ روستا، زنان / مردان و محیط اجتماعیِ/ محیط فیزیکی) تمایزاتِ درونِ شهر، درونِ جنس و ویژگی­های محیط فیزیکی مرتبط با امنیت را نادیده یا کم اهمیت گرفته اند. مقاله حاضر با مهم دانستن تمایزات فوق و استفاده از روش پیمایشی، به بررسیِ امنیتِ درون جنسیِ زنانِ مناطقِ 2 گانه شهر یاسوج در رابطه با ویژگی­های محیط اجتماعی و فیزیکی محل سکونت شان پرداخته است. بر اساس نتایج تحقیق، ناامنی زنان منطقه 1 بیشتر به محیط فیزیکی و ناامنی زنان منطقه 2 بیشتر به محیط اجتماعیِ محلِ سکونت شان مربوط می­شود. سه مورد از مهمترینِ عوامل ناامن کننده زنان، به ترتیب، کوچه­های فرعی، اراذل و اوباش و دزدی (منطقه 1)؛ و درگیری، مزاحمت ناموسی و اراذل و اوباش( منطقه 2) بوده­اند. ویژگی های اجتماعی منطقه سکونت، موجب ناامنیِ بشترِ زنان مجرد؛ لیسانسیه ها و بالاتر و دیپلمه­ها؛ و زنان دانشجو، دارندگان کار آزاد و دانش­آموزان در مقایسه با دیگر گروه های زنان شده­اند. بر اساس نتایج آزمون تأثیر تقابلیِ منطقه سکونت و وضع تأهل، زنان مجرد هر دو منطقه تحت شرایط محیط اجتماعی شان ناامن تر از زنان متأهل هم منطقه ای شان بوده اند. در بعد کلی امنیت، زنان مجرد منطقه بالا بیشترین ناامنی و زنان متأهل منطقه بالا کمترین ناامنی را داشته اند.

تصادفات رانندگی و ایمنی ترافیک در کشور ما به مسأله­ای بسیار حساس تبدیل شده است، به طوری که ذهن اکثر مردم و مسؤولان را به خود مشغول کرده است. از سوی دیگر، تحقیقات نشان داده­اند که عامل انسانی بیشترین سهم را در بروز تصادفات رانندگی به خود اختصاص داده است. در این مقاله راهکارهای ارتقای سطح ایمنی ترافیک و حمل­ و نقل از طریق فرهنگ سازی و آموزش رفتارهای ترافیکی به کاربران راه ها در قالب سه سناریو بررسی شده است. در سناریوی شماره 1 اهمیت و نقش فرهنگ و رفتار ترافیکی در بهبود ایمنی و روان سازی حمل ­و نقل ارزیابی و فرآیند AHP در تصمیم سازی برای بهسازی رفتار و فرهنگ ترافیکی بررسی شده است. آنالیز و تحلیل مسأله نیز به کمک نرم افزار (Expert Choice) صورت پذیرفته است. سناریوی شماره 2 عوامل مؤثر بر فرهنگ ترافیک از دیدگاه مدیران و مسؤولان پلیس و شهرداری را بررسی کرده و در سناریوی شماره 3 نحوه تعیین نیازهای آموزشی شهروندان در زمینه ترافیک در شهر اصفهان بحث شده است. نتایج حاصل از تحلیل و ارزیابی نشان می دهد که در میان تدابیر و سیاست های مختلف برای بهسازی رفتار و فرهنگ ترافیکی در راستای بهبود ایمنی و روان سازی حمل­ و نقل ، عنصر «آموزش و فرهنگ سازی در میان اقشار مختلف جامعه» بیشترین سهم را در میان مؤلفه های دیگر داراست.

شیوع رفتار انحرافی در میان نوجوانان ، از حادترین مسائل اجتماعی جوامع مختلف است که ریشه­دار شدن آن موجب بیم و نگرانی­های زیادی است. به ­منظور شناخت عوامل مرتبط با گرایش نو جوانان پسر شهر ایلام به رفتار بزهکارانه، این مقاله ، به شیوه پیمایشی و با توزیع پرسشنامه به روش نمونه­گیری خوشه­ای ، 370 نفر از پسران نو جوان شهر ایلام را ارزیابی کرده است. یافته­ها بیانگر آن است که تقلب در امتحان، رفتارهای جنسی و دعوا کردن، بیشترین گرایش را در بین پاسخگویان داشته­اند. همچنین، از میان 10 متغیر مستقل آزمون شده، متغیرهای؛ نظارت خانواده، صمیمیت بین اعضای خانواده، آشفتگی خانواده، داشتن مجرم در خانواده ، تعلق خاطر به مدرسه، همنشینی با دوستان بزهکار ، وابستگی به دوستان، استفاده از تولیدات فرهنگی داخلی و استفاده از تولیدات فرهنگی خارجی با گرایش پسران نوجوان به رفتار بزهکارانه رابطه معنی­دار داشته­اند. تفسیر نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره گام به گام نشان می­دهد که متغیرهای همنشینی با دوستان بزهکار، صمیمیت بین اعضای خانواده، میزان استفاده از رسانه­های خارجی، وابستگی به دوستان و نظارت خانواده، 43 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نموده­اند.

5s به عنوان یکی از اصول کایزن (بهبود مستمر) با هدف افزایش کارایی و اثربخشی عملکرد، از طریق تغییرات درونی در کارکنان است. این تحقیق به بررسی تاثیر اجرای 5s بر کارایی و اثربخشی کارکنان کلانتری ها می پردازد. این تحقیق از لحاظ روش، توصیفی- پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است و در آن از آزمون T زوج نمونه ای برای بررسی تأثیر متغیرها استفاده شد. در ابتدا، با استفاده از ادبیات تحقیق، شاخص ها و مؤلفه های کارایی و اثربخشی استخراج و پس از آن، کارکنان دو کلانتری 134 شهرک قدس و 140 باغ فیض فرماندهی انتظامی تهران بزرگ به عنوان جامعه آماری این تحقیق به تعداد 66 نفر (در مجموع 132 نفر) به صورت مساوی به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. سپس، به وسیله پرسشنامه­های طراحی شده (محقق ساخته)، وضع موجود کارایی و اثربخشی مورد سنجش و سپس آموزش 5s ارائه شد و پس از آن، از طریق پرسشنامه دوم، مجددا نظر کارکنان نسبت به تأثیر اجرای متغیر 5s بر کارایی و اثربخشی مورد سنجش قرار گرفت. روایی پرسشنامه­ها با استفاده از نظرهای خبرگان و پایایی آنها با استفاده از نرم افزار محاسبه گردید. یافته های حاصل از تحقیق گویای آن است که از نظر کارکنان مورد بررسی متغیر مستقل اجرای 5s بر کارایی و اثربخشی کارکنان کلانتری ها مؤثر است.